Ramiz Dəniz



Yüklə 2,55 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/25
tarix21.04.2017
ölçüsü2,55 Mb.
#15214
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   25

                                                     

 

  



                                                                            

                                                    



     

            



Ramiz  Dəniz

 

 



 

 

 



 

 

 



    Əsrləri qabaqlamış alim  

     – Nəsirəddin Tusi 

 

 



 

 

 



 

 

 



                                                      

                                                         Bakı - 2014                



                                                     

 

  



                                                                            

                                                    

   Elmi redaktor - MEA-nın müxbir üzvü, professor E. Mehrəliyev 



   Ön söz        - MEA-nın həqiqi üzvü, akademik Ramiz Məmmədov 

   Rəyçilər     - MEA-nın müxbir üzvü, akademik Eyyub Quliyev 

                   - MEA-nın müxbir üzvü professor Rəhim Hüseynov  

                   - MEA-nın müxbir üzvü professor Rafiq Əliyev 

                   - professor Əjdər Ağayev  

                   - dosent Vidadi Bəşirov 

Bədii redaktor       - filoloq Qənirə Əmircanova 

   Kompüter dizaynı - Sevinc 

   Kompüterdə yığan – Sinay 

 

Ramiz  Dəniz.  “Əsrləri  qabaqlamış  alim    –  Nəsirəddin  Tusi”.                 



Bakı, “MM-S” müəssisəsi, 2014, 416 səh. 

ISBN – 978-9952-8230-8-0 

 

Tarixdə öz əməli bədii irsi ilə dərin iz buraxmış görkəmli Azərbaycan 

alimi Nəsirəddin Tusi barəsində yazmaq həm məsuliyyətli, həm də şərəfli 

işdir. Tanınmış fenomenal alimlərələ yanaşı dünya ensiklopediyasının qızıl 

səhifələrində  layiqli  yer  tutmuş  Nəsirəddin  Tusi  bizim  xalqın  ən  şərəfli 

şəxsiyyətlərindən  biridir.  Onu  yalnız  Şərqin  Elmlər  Akademiyasının 

tacında  parlayan  ən  iri  qiymətli  qaşa  bənzətmək  olar.  Ona  görə  ki, 

Nəsirəddin  Tusi  riyaziyyata,  həndəsə-yə,  astronomiyaya,  coğrafiyaya, 

etikaya  dair  şah  əsərlər  yazaraq,  bir  çox  unikal  kəşflərin  və  ixtiraların 

banisi  kimi  Azərbaycanın  adını  Dünya  elminin  ən  yüksək  zirvəsinə 

qaldırmışdır.  Alimin  əsaslandırılmış  qənaətinə  görə,  Amerika  qitəsinin 

kəşfi bir neçə yüz il baş vermişdir. Təəssüflər olsun ki, bu həqiqətlə əksər 

xalqlar tanış deyil. Bu əsəri yazmaqla mən Tusinin dünya miqyasında necə 

bənzərsiz alim olduğunu oxuculara çatdırmaq istəyirəm. 



      D  4702060103                                    © R.Dəniz 2014 

           M 087-2014       

                                                     

 

  



                                                                            

                                                    

 

 



 

 

       



Əsərin nəşr olunmasında mənə maddi  

          və mənəvi yardım göstərdiyi üçün  

        Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft  

         Şirkətinin rəhbərliyinə təşəkkür və  

               minnətdarlığımı  bildirirəm  

 

 

 

 

            

Kitab Azərbaycan Respublikası  

           Dövlət Neft Şirkətinin ayırdığı  

         qrant hesabına “Partnyor Elmin  

      İnkişafina Dəstək” İctimai Birliyinin  

         sifarişi əsasında çap olunmuşdur 

 

 



 

                                                     

 

  



                                                                            

                                                    



                         Ön söz 

 

 

Bu  kitabın  müəllifi  ilə  bizim  tanışlığımız  2002-ci  ilin 

iyun  ayında  olmuşdur.  Belə  ki,  “Təhsil”  Cəmiyyəti  məni 

“Nəsirəddin  Tusinin  elmi  xidmətləri  və  Nəsirəddin  Tusi 

Ramiz  Qasımov  yaradıcılığında”  mövzusunda  keçirəcəyi 

elmi-praktiki  konfransa  dəvət  etdi  və  onun  “Xristofor 



Kolumb,  Nəsirəddin  Tusi  və  Amerika  qitəsinin  həqiqi 

kəşfi”  kitabı  haqqında  rəylə  çıxış  etmək  təklifini  verdi. 

Açığını  deyim  ki,  kitabın  adı  ilə  müəllifin  kim  olduğunu 

müqayisə etdikdə mən bir qədər təəccübləndim və bəlkə də 

heyrətləndim. 

Yəqin  oxucu  Ramiz  Dənizin  (Qasımov)  SOKAR-ın 

“Azərneftyağ”  zavodunda  fəhlə  işlədiyini  və  ali  təhsili 

olmadığını  bilir,  amma  mən  onun  avtobioqrafiyasını  nəql 

etmək  fikrində  deyiləm.  Baxdım  ki,  mövzu  çox  ciddi  və 

böyükdür,  ona  görə  də  təbii  olaraq,  belə  iddialı  müəllifin 

əvvəlki yaradıcılığı məni maraqlandırdı və məlum oldu ki, 

o artıq bu istiqamətdə yazılmış bir neçə kitabın, xüsusilə də 

qeyd edək trilogiyanın müəllifidir. Mənə rəy üçün verilmiş 

kitabı  və  əvvəlki  nəşrləri  oxuduqdan  sonra  özüm  üçün 

qoyduğum belə suala cavab vermək istədim, kimdir Ramiz 

Dəniz?  Bu  şəxs  yazıçıdır,  yoxsa  tədqiqatçı  və  nəyə  nail 

olmaq  istəyir?  Məlum  oldu  ki,  o  yeni  üsulda  çalışan,  zən-



                                                     

 

  



                                                                            

                                                    

gin Azərbaycan ədəbiyyatında yazıçı və tədqiqatçı anlayış-



larını simbiozlaşdırmağa çalışan və müəyyən mənada buna 

nail olmuş ilk novator müəlliflərdəndir. Məsələn, yuxarıda 

adını  çəkdiyim  əsərdə  o  birinci  növbədə  tədqiqatçı  kimi 

çıxış  etmişdir,  bunu  əsərdə  istinad  edilmiş  çoxlu  sayda 

ədəbiyyat  siyahısı  da təsdiq edir. Əlbəttə,  müəllifin toxun-

duğu  məsələlər  və  onlara  verdiyi  izahların  bir  çoxu 

mübahisəlidir.  Ancaq,  buna  görə  ona  irad  tutmaq  düzgün 

olmazdı, heç olmasa ona görə ki, tədqiqatın mənası diskus-

siyalar, araşdırmalar və bu yollarla həqiqəti tapmaqdır. 

Ramiz  Dənizin  digər  məharətlərindən  biri  müəyyən 

dövrlər  üçün,  tarixi  və  məkanı  birgə  təsvir  etməyə  cəhd 

göstərməsidir.  Bu  baxımdan,  onun  yazdığı  kitablar,  elm 

səlnaməsinə,  tarixi-sərgüzəştlər  romanlarına  bənzəyir.  Elə 

bu  da  bizim  ədəbiyyatda  yeni  istiqamətlərdən  biri  kimi 

qəbul oluna bilər. 

Əlbəttə,  ön  sözdə  kitabı  yenidən  nəql  etməyə  ehtiyac 

yoxdur.  Ancaq,  nəzərə  alsaq  ki,  kitabla  tanışlıq  ön  sözdən 

başlayır, burada onun məqsəd və strategiyasına qısa aydın-

lıq  vermək,  bəzi  məqamları  qeyd  etmək  yerinə  düşərdi. 

Əsasən, Tusi  yaradıcılığına həsr etdiyi bu əsərində müəllif 

qədim  dövrlərdə  -  bizim  eramızdan  əvvəldən  başlayaraq 

bizim  eranın  orta  əsrlərinə  qədər  –  elmin  coğrafiya,  tarix, 

fəlsəfə,  astronomiya,  riyaziyyat,  fizika  və  s.  sahələrində 


                                                     

 

  



                                                                            

                                                    

alınmış  mühüm  nəticələri,  ixtiraları,  onların  yarandığı 



tarixi, ictimai və sosial şəraiti, müəllifləri haqqında yığcam 

məlumat  verir.  Azərbaycan  səyyahı  və  tədqiqatçısı  Şeyx 

Məhəmmədəli  Babakuhi  Bakuvinin  həyatı  və  yaradıcılığı-

na  xüsusi  yer  ayrılır.  Bu  çox  düzgün  yoldur,  heç  olmasa 

ona  görə  ki,  Tusi  dühasını  başa  düşmək  üçün  oxucu 

minimum  belə  məlumalara  malik  olmalıdır.  Yəni,  məqsəd 

Tusi  yaradıcılığıdırsa,  onu  oxucuya  çatdırmaq  üçün  strate-

giya  qədim  və  orta  əsrlər  tarixində  elmi  ictimai  şəraiti, 

bəşər  tarixinin  inkişafında  şərq  alimlərinin  oynadığı  rolu 

göstərməkdir.  Fikrimcə  bu  çox  çətin  və  sərfəli  işə  müəllif 

müəyyən dərəcədə nail ola bilmişdir. 

Müəllif  Tusi  dövrünün  tarixi  şəraiti,  Hülaku  xanın 

devrilməz  Abbasilər  xilafətinə  necə  qalib  gəldiyini,  Bağ-

dad üzərinə hücum etməzdən əvvəl alim və üləmalarla necə 

məsləhətləşdiyini  canlı  surətdə  təsvir  etmişdir.  Hülaku 

xanın hökmdarlığından sonra məhbusluqdan azadlığa çıxan 

Tusinin başqa qabiliyyətləri meydana çıxır. Məlum olur ki, 

o,  həm  yaxşı  elm  təşkilatçısı  və  həm  də  dövlət  xadimidir. 

Marağada  böyük  rəsədxananın  tikilməsinə  monqol  hökm-

darını  inandırmaq  və  sonradan  dünyavi  səviyyədə  onun 

işini  təşkil  etmək,  necə  məharətli  siyasətçi  və  təşkilatçı 

olmağa yaxşı sübutdur. Əlbəttə, bunların hamısının istinadı 

və  əsası  dahi  Tusinin  əvvəl  nail  olduğu  elmi  kəşflərdir. 


                                                     

 

  



                                                                            

                                                    

Kitabda  Marağa  rəsədxanasının  quruluşu,  yaradıcılıq 



fəaliyyəti  və  orada  işləyən  alimlər  haqqında  daha  ətraflı 

məlumat verilir. “Zic Elxani” əsəri məşhur “Zic Uluqbəy” 

əsəri ilə müqayisə olunur və onların müqayisəsində birinci-

nin heç də geridə qalmadığı sübut olunur. 

Kitabda  Tusinin  dünya  elminə  verdiyi  töhfələr  xüsusi 

vurğulanmışdır.  Onun  həndəsə  sahəsində  yazdığı  “Təhrir 



Öqlidis”  kimi  şah  əsəri  bir  çox  məşhur  Avropa  alimləri 

üçün  qaynaq  olmuşdur.  Triqonometriyanın  ayrıca  bir  elm 

kimi əsasını qoymaq məhs Tusi dühasının məhsuludur. 

Maraqlıdır  ki,  Tusinin  çox  dəqiq  olmayan  astronomik 

alətlərlə  təyin  etdiyi  coğrafi  koordinatlara  elmin  sonrakı 

inkişafı ancaq dəqiqlik gətirə bilmişdir. Onun “Zic Elxani” 

əsərində  verdiyi  coğrafi  koordinatlar  əsasında  dünya-nın 

xəritəsinin  tərtib  etdiyi  və  orada  Amerika  qitəsinin  yerini 

göstərdiyi  yaxşı  məlumdur.  Ramiz  Dəniz  bu  kitabında  da 

Xristofor  Kolumbun  Amerikanı  kəşf  etdiyi  zaman  Tusinin 

xəritəsindən istifadə etdiyini sübut etməyə çalışır. 

Oxucu tərəfindən sual çıxa bilər - Tusi haqqında belə bir 

kitabın yazılmasına ehtiyac varmı? İlkin və tez cavab odur 

ki, - yox. Ancaq bir qədər fikirləşsək, bunun düşünülməmiş 

cavab  olduğunu  görərik.  Belə  ki,  maraqlıdır  nə  qədər 

azərbaycanlı  və  Azərbaycan  vətəndaşının  dahi  Nəsirəddin 

Tusi haqqında, heç olmasa, ümumi məlumatı vardır? Əgər 


                                                     

 

  



                                                                            

                                                    

sorğu  aparsaq  bu  nəticənin  daha  neqativ  olacağını  xüsusi 



təəssüf və ürək ağrısı ilə qeyd etmək lazımdır. 

Araşdırmalar H. Məmmədbəylinin kitabının Azərbaycan 

bədii və elmi kütləvi ədəbiyyatında Tusi haqqında yazılmış 

yeganə  samballı  əsər  olduğunu  göstərir.  Belə  məlum  olur 

ki, Tusi haqqında ən ətraflı məlumatı ancaq “Kembrincin 

İran tarixi” ensiklopediyasından almaq olar. Bu Azərbay-

can  tədqiqatçısı  üçün  şərəf  gətirməyən  bir  boşluqdur.  R. 

Dəniz öz kitabında Tusi haqqında, sadə və hamının qavraya 

biləcəyi  şəkildə  məlumat  verir,  onun  yaradıcılığını  araşdı-

rır. Yaddan çıxarmaq lazım deyil ki, o həm də yazıçıdır və 

heç  kimə  bənzəməyən  öz  üslubu  vardır.  Çoxrəngli  dünya-

mızda,  Azərbaycan  dahisini  daha  bir  prizmadan  oxucuya 

ünvanlandırmaq, fikrimcə normal və bəlkə də zəruri bir şey 

kimi qəbul olunmalıdır. 

Yuxarıda  qeyd  olunduğu  kimi,  müəllifin  iddiası  böyük-

dür, o, Kolumbun Amerikanı kəşf eləməsində Tusinin tərtib 

etdiyi xəritənin mühüm rol oynadığını sübut etməyə çalışır. 

Hələlik, nə qədər şübhəli olsa da bu fikrin yaşamağa və əla-

və  tədqiqatlar  aparmaqla  sübut  olunmasına  ehtiyac  vardır. 

Yəni, müəllifin  əsas peşəsi  yazıçı olmağına baxmayaraq, o 

tədqiqatçılar qarşısında yeni məsələ qoyur. 

Müəllifin  stili,  cümlələrin  morfologiyası  qənaətbəxşdir, 

oxucunu  yormur,  kitab  asan  oxunur.  Bunların  hamısı,  ali 



                                                     

 

  



                                                                            

                                                    

təhsili  olmayan  adamın  böyük  həcmli  kitablar  yazması, 



şübhəsiz  onun  istedadlı  şəxs  olduğuna  dəlalətdir.  Bununla 

birlikdə,  sistemli  təhsilinin  olması  müəllifin  daha  çətin  və 

mürəkkəb mövzularla məşğul olmasına zəmin yaradardı. 

Ramiz  Dəniz  məhsuldar  işləyən  müəlliflərdəndir  və  bu 

bizə  onun  yeni  kitablarını  gözləməyə  əsas  verir.  Ona 

yorulmamaq və uğurlar arzu edirəm. 

 

                                Ramiz Məmmədov akademik

                               AMEA-nın həqiqi üzvü, 

                               AMEA-nın H. Əliyev adına  

                               Coğrafiya İnstitutunun direktoru,                                                 

                                        Texniki elmlər doktoru, okeanoloq 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



                                                     

 

  



                                                                            

                                                    

10 

        

Böyük məqsədə doğru cəsarətli addım 

 

Qarşımda cavan yazşıçının yeni əsərinin əlyazmasını bir 

redaktor kimi oxuyuram. Bu əsər müəllifin Nəsirəddin Tusi 

yaradıcılığının  onlarla  sahəsinin  bir  hissəsinə,  əsasən 

astronomiyaya  gətirdiyi  yeniliklərin  yaratdığı  elmi  sensas-

siyanın xalqına bəxş etdiyi bədii-elmi izahıdır. 

Müəllif  əvvəlki  trilogiyadan  sonra  yaratdığı  “Xristofor 

Kolumb,  Nəsirəddin  Tusi  və  Amerika  qitəsinin  həqiqi 

kəşfi”  adlı  əsərində  Azərbaycanın  elm  korifeyi  olan  Nəsi-

rəddin Tusinin elmi  yaradıcılığının böyük coğrafi kəşflərin 

başlanmasında  və  yerinə  yetirilməsində  nə  kimi  rol  oyna-

masını sübut etməyə çalışmışdı. O, göstərmişdi ki, Tusinin 

yaradıcılığı hansı yollarla Xristofor Kolumbun vətəni İtali-

yaya çatmış, onu Kolumb tədqiq etmiş və Hindistana səya-

hətini təşkil etmək üçün bu məlumatlarla birlikdə İspaniya-

ya  getmişdir.  Müəllifin  həmin  əsərində  Tusinin  Qərbi 

Avropa  elminə,  o  cümlədən  ümumibəşəri  kəşfələrə  yol 

açmağa imkan yaradan yaradıcılığından bəhs edilmişdir. 

Ramiz Qasımovun indiki redaktə etdiyim kitabı – “Əsr-

ləri qabaqlamış alim – Nəsirəddin Tusi” əsəridir. Onu bu 

işə  sövq  edən  hansı  qüvvədir?  Müəllif  alim  haqqında  olan 

bu  əsərin  yazılmasına  başlayaraq  onun  yaradıcılığına  o 

qədər  dərindən  bələd  olmuşdur  ki,  özünün  topladığı  məlu-



                                                     

 

  



                                                                            

                                                    

11 

matlar  müəllifi narahat  etməli olmuş, Tusi haqqında ikinci 



əsərini yazmağa məcbur olmuşdur. Bu əsərin ümumi məna-

sını ümumiləşdirərək onu qısaca olaraq “Əsrləri qabaqla-



mış  alim  –  Nəsirəddin  Tusi”  qoymuşdur.  Axı  bu  alimin 

astronomiya, riyaziyyat, həndəsə, etika, pedaqoqika, fəlsəfə 

və  sair  elmlər  sahəsində  yaratdığı  əsərləri  əksər  əhaliyə, 

xüsusilə onun soydaşları olan bizim yaddaşımıza lazımınca 

çatdırılmayıb. Ona görə də redaktə etdiyimiz əsərdə müəllif 

haqlı olaraq yazır: “...mən bir azərbaycanlı kimi millətimin 

nümayəndəsi olan alimlərin elmi irsini ön cərgəyə çəkərək, 

onların elmi fəaliyyəti ilə maraqlanmağa başladım... Azər--

baycanın  görkəmli  şəxsiyyəti...  Mühəmməd  Nəsirəddin 

Tusinin  elmi,  dövrü  fəaliy-yəti  mənim  marağıma  səbəb 

oldu...  O,  dünya  əhəmiyyətli  elmi  ixtiraların  sahibi  ola-ola 

müasir  dövrdə  nəinki  dünya  miqyasında,  hətta  yaşadığı 

regionda kifayət qədər tanınmamış bir alim kimi qalır”. 

Müəllif  özünün  ürək  ağrısı  ilə  preambula  seçdiyi  bu 

girişdən  sonra  Tusi  yaradıcılığının  bir  çoxları  tərəfindən 

insafcızcasına istifadə edib öz adlarına keçirilməsinə acıyır. 

Oxucu  diqqət  yetir!  Qərb  dünyasının  fəxr  etdiyi  Polşa 

astronomu Nikolay Kopernik özündən 250 il əvvəl yaşamış 

Tusinin  aşağıdakı  “birinin  diametri  o  birinin  diametrinin 

yarısına  bərabər  iki  dairə  bir  müstəvi  üzərindədir”  teore-

masına  istinad  etmədən  olduğu  kimi  özünün  “Göy 



                                                     

 

  



                                                                            

                                                    

12 

sferasının fırlanması” adlı əsərində vermişdir. Halbuki bu 

teoremi Tusi ilk dəfə isbat etmiş və “Astronomiya xatirə-



ləri”  kitabına  daxil  etmişdir.  Danimarkalı  astronom  Tixo 

Bragenin  rəsədxanasında  Marağada  ilk  dəfə  icad  olunmuş 

“divar  kvadrantının”  bir  neçəsi  Marağa  rəsədxanasında 

yaradılmışdır.  Tusinin  cihazları  və  əsərlərinin  elmi  ideya-

ları  Qərbi  Avropada,  Çində,  Hindistanda  astronomiyanın, 

riyaziyyatın inkişafına təsir etmişdir. 

Bax,  bunlar  bizə,  Tusinin  soydaşlarına  məlum  olmaya-

raq qalır. Ona görə də nəşr üçün hazırlanan bu əsərdə yazıçı 

Ramiz Qasımov Tusi haqqında bu samballı əsəri yazmaqla 

onu öz xalqına layiqincə tanıtmağa çalışmışdır. 

Bu məqsədlə müəllif Nəsirəddin Tusinin dünya elmində 

kimliyini  tanıtmaq  üçün  tarixin  dərinliyinə  baş  vurmalı 

olmuşdur.  Dünyada  kosmoqrafiyanın  inkişafına  qısa  təhlil 

vermiş,  bu  işdə  Azərbaycan  alimlərinin,  xüsusilə  Tusinin 

yaradıcılığına  geniş  baxmışdır.  Əsasən  onun  astronomiya 

və riyaziyyat, həm də doplomatiya sahəsindəki fəaliyyətinə 

daha dərindən baxmışdır. Müəllif sübut etmişdir ki, Tusinin 

yaratdığı  cihazların  qalıqları  dünyanın  bir  çox  elmi 

mərkəzlərində  və  muzeylərində  qalmaqla,  onlar  o  yerlərə 

aparılan  vaxtdan  sonra  uzunmüddət  oralardakı  alimlərin 

elmi  təfəkkürün  inkişafına  kömək  etmişdir.  Bu  cəhətdən 

müəllif  əsərinin  bir  başlığını  “N.  Tusinin  dünya  miqyasın-



                                                     

 

  



                                                                            

                                                    

13 

dakı  elmi  nailiyyətləri”  adlandırması  təsadüfi  deyildir. 



Onun  N.  Tusinin  “Təhrir  Öqlidis”  (“Evklidin  izahı”)   

“Şəklül-qita”,  “Hesablamalar  məcmusu”  və  s.  əsərləri 

özündən  sonra  həndəsənin  öyrənilməsi  və  inkişafı  üçün 

əsas olmuşdur. Müəllif onu sübut etmək məqsədilə profes-

sor  B.  A.  Rozenfeldin  belə  bir  fikrini  misal  gətirir:  “Nəsi-

rəddin  paralellik  postulatını  iki  aksioma  və  postulatlar 

vasitəsilə  sübut  etməkdən  boyun  qaçırması  və  həmin 

postulatı  əvəz  edəcək  daha  sadə  postulat  işləməsi  Loba-

çevski  kəşfinin  hazırlanması  işində  irəliyə  doğru  atılmış 

mühüm addımdır”. 

Əsərin  sonunda  müəllif  onun  məzmununu  24  bənddən 

ibarət  ümumiləşdirilmiş  nəticələrlə  Nəsirəddin  Tusinin 

əsrləri necə qabaqlaması sübut edilir. 

Yazıçı  Ramiz  Qasımovun  əsəri  hədsiz  dərəcədə  zəngin 

məlumatlar  əsasında  yazılmış,  astronomiya,  riyaziyyat, 

geodeziya, etika, coğrafiya, fəlsəfə və s. elmlərin inkişafına 

Azərbaycan  aliminin  elmi  təsiri  zəngin  araşdırmalarla  izah 

edir. 

Müəllifin  əsəri  əvvəldən  axıra  kimi  vətənpərvərlik  ruhu 



ilə yoğrulmuş ideyalar və ümumiləşmələrdən ibarətdir. 

Oxucular yazıçının əsərində çox məzmunlu elmi yaradı-

cılıq  səhnələrini  sadə  və  mənalı  oxuya  biləcəklər.  Amma, 


                                                     

 

  



                                                                            

                                                    

14 

onu  müəllifin  istədiyi  kimi  canidildən  oxumaq,  xalqımızın 



şöhrət dünyası ilə ətraflı tanış olmaq lazımdır. 

Biz  cavan  novator  yazıçımız  Ramiz  Qasımovun  bu 

beşinci  tarixi-araşdırma  əsərini  qarşısına  qoyduğu  “Böyük 

məqsədə  doğru  cəsarətli  addım”  adlandırıb,  ona  böyük 

yaradıcılıq gələcəyi arzulayırıq.                                                                                     



                                   professor Eybali Mehrəliyev 

                            AMEA-nın müxbir üzvü,  

                                       coğrafiya elmləri doktoru 

Bundan sonra yüz illər keçsə belə, Nəsirəddin Tusinin elmi 

irsi  tədqiqatçılar  üçün  zəngin  elmi  dəfinə  kimi  görünəcək. 

İndiyənə  qədər  Azərbaycan  aliminin  ərsəyə  gətirdiyi  elmi 

işlərinin  demək  olar  ki,  azacıq  bir  hissəsi  araşdırılaraq  tam 

tədqiq  edilmişdir.  Acınacaqlı  haldır  ki,  Nəsirəddin  Tusinin 

həyatından  bəhs  edən  bir  çox  sənədlərin  səhifələri  hələ  də 

acılmamışdır.  Güclü  idrak  sahibi  olan  alimin  ensiklopedik 

biliyə  malik  olması,  onun  elmi-bədii  irsinin  zənginliyi  ondan 

xəbər  verir  ki,  o,  Azərbaycan  ölkəsi  tərəfindən  bəşəriyyətə 

bəxşiş  edilən  bir  elmi  incidir.  Zamanına  görə  Elmlər 

Akademiyasının binasını özündə cəmləşdirən N. Tusinin necə 

bir  fenomenal  alim  olduğunu,  bizlər  bütün  dünyaya  bəyan 

etməliik.  Bir  çox  elmlərin  arxeoloqu  sayılan  N.  Tusi  nəinki 

Azərbaycanın,  Yaxın  Şərqin  və  ya  Türk  dünyasının,  hətta 

bütün Yer kürəsinin istedadlı və bənzərsiz dühalardan biridir.   

                                                                                Müəllif 

                                                     

 

  



                                                                            

                                                    

15 


Yüklə 2,55 Mb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   25




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin