Til paradigmalarining jamiyatning ijtimoiy hayoti va
Yüklə 0,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- asoslari kafedrasi II bosqich magistri https://doi.org/10.5281/zenodo.7486218
|
` 437 «Zamonaviy dunyoda ilm-fan va texnologiya» nomli ilmiy-amaliy konferensiya TIL PARADIGMALARINING JAMIYATNING IJTIMOIY HAYOTI VA O‘ZBEK TILIGA TA’SIRI Abdurazzoqova-Abduraxmonova Yulduz Munis qizi Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy universiteti Falsafa va ma’naviyat asoslari kafedrasi II bosqich magistri https://doi.org/10.5281/zenodo.7486218 Tarixdan ma’lumki, tilning strukturasidagi o‘zgarib o‘tgan davr ichida bir xilda kechmadi. Ijtimoiy taraqqiyot, dastavval, tilning leksikasiga o‘z ta'sirini o‘tkazadi va shunga ko‘ra, tilning boshqa tarkibiy qismiga qaraganda uning lug‘at tarkibi juda o‘zgaruvchan qismdir. Haqiqatdan ham, ijtimoiy taraqqiyotning yo‘nalishi va xususiyatlariga qarab o‘zbek tilining lug‘at tarkibi tez-tez o‘zgarib, yangilanib turdi. Uning tarkibida zamona va taraqqiyot talablariga javob berolmaydigan so‘z va iboralar chiqib ketdi. Ularning o‘rnini yangi so‘z va iboralar egalladi. Qator so‘zlar esa aktiv lug‘atdan passiv lug‘atga aylandi. XX asrning ikkinchi yarmida yetakchilik qilgan asosiy maqsadi o‘zbek adabiy tili me’yorlarini yaratish, ona tili ta’limi uchun lingvistik material va tavsiyalarni ishlab chiqish bo‘lgan o‘zbek formal tilshunosligi ta’siri ostida shakllangan an’ana sifatida o‘quv rejasidan o‘quv rejasiga ko‘chib kelayotgan edi.Zero, jamiyat oldida ommaviy savodxonlikni ta’minlash, adabiy nutq me’yorlarini ommalashtirish, xalqning yozma yodgorliklarini nashr etish va yoyish ta’limni zamonaviy usullar asosida yo‘lga qo‘yish kabi amaliy vazifalar turgan paytda eng samarali va qulay lingvistik tavsif va ta’lim yo‘li formal usul bo‘lishi lozim edi. 1 Shuning uchun jahonning barcha ilg‘or mamlakatlari tilshunosligida XIX asrning ikkinchi yarmidan boshlab bu ilmiy yo‘nalish keng ommalashdi. O‘zbek tilshunosligida bunday yo‘nalishga Abdurauf Fitrat, Elbek, Qayum Ramazon kabilar tomonidan asos solingan bo‘lsa-da, uning keng va izchil ommalashishi tilshunos Ayyub G‘ulomov faoliyati bilan bog‘liq.Bu davr tilshunosligi o‘zbek adabiy tili (aniqrog‘i, nutqi) me’yorlarini tadqiq qilish davrini bosib o‘tdi va keyinchalik adabiy nutq me’yorlarini ta’lim oluvchilarga singdirish o‘rta umumiy va o‘rta maxsus ta’lim zimmasiga yuklatildi. Shu boisdan akademik litseylarda bu vazifani ta’lim bosqichlariaro bog‘lanishga qo‘yilayotgan takroriylikdan xolilik va uzviy aloqadorlik talabi asosida “Hozirgi o‘zbek adabiy tili” o‘quv predmeti o‘z zimmasiga oldi.XX asrning oxirgi choragida davr maqsad va vazifalar tubdan o‘zgardi, tilshunoslik, ijtimoiy ehtiyoj natijasi 1 Bobrowski I., 1998, Zaproszenie do językoznawstwa, Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN. ` Yüklə 0,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|