Turkiy tillar tasnifi

TURKIY TILLAR TASNIFI.
Mundarija:
Kirish
I BOB Turkiy tillar tasnifi.

1. 
   Turkiy tillar va ularni tasnif qilish masalasi.
   
2. 
   XIX asr oxiri va XX asrda turkiyshunoslar tomonidan qilingan tasniflar.
   

II BOB Turkiy tillar oilasi.

1. 
   Turkiy tillarni o`rganish tarixidan.
   
2. 
   Turkiy tillar oilasi, uning genealogik guruhlari haqida.
   

III BOB Turkiy tillar taraqqiyotining davrlari.

3. 
   Turkiy tillar taraqqiyotini davrlashtirish masalasi.
   
4. 
   Turkiy tillar taraqqiyotini oltoy va xunn davrlari.
   

Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar
Kirish.
«Turkiy filologiyaga kirish» bahsi va uning predmeti, maqsadi, vazifalari haqida.
Turkiy filologiya-turkologiyaning muhim bo’limlarini tashkil etadi. Turkiy filologiya boshqa turkologik fanlar bilan munosabatga kirishadi. Turkiy xalqlar tillari, adabiyoti, tarixi va urf-odatlarini o’rganish o’tgan asrlardan boshlab Er kurrasidagi turkiy davlatlarning o’zlaridan boshlangandir. So’zlarining ma‘nodorligi, serqirraligi, jozibadorligi bilan turkiy tillar jahon tillari ichida alohida o’rin tutadi. Jahon tilshunosligida hind-ovro’po tillaridan so’ng turkiy tillar ham ilmiy, ham amaliy jihatdan ko’proq o’rganib kelinmoqda. Turkiy xalqlar tarixi va turkiy filologiya o’zaro bog’langandir. Turkiy filologiya turkiy xalqlar etnografiyasi, tarixi, yozuvi, madaniyatini o’zaro birlashtirib o’rganadi.
Turkiy filologiyaning asosiy bahs mavzusi turkiy xalqlar tillari va adabiyotini o’rganish, uning ilmiy jihatdan tadqiq etish muammolari bilan shug’ullanadi. Turkiy filologiya-turkiy xalqlar xususiy filologiyasining umumlashmasidir. Turkiy filologiyaning xususiy va umumiy tomonlari mavjud.
Turkiy filologiya barcha turklarning tili va adabiyotidan ma‘lumotlar beradi. Turklarning tili va adabiyotini ilmiy jihatdan tadqiq etgan tilshunos, adabiyotshunos va boshqa olimlarning ishlaridan xabardor etadi. Turkiy filologiyaning bu jihatlari uning umumiy tomonlarini tashkil etsa, xususiy tomonlari turkiy tillarning barchasini alohida-alohida o’rganish, bilishdir. Jumladan, turkiy tillarni o’rganishda, uni ilmiy tadqiq qilishda jahonning turli mamlakatlari, ayniqsa, arab, fors, rus xalqlarida mashhur filologlar bor. Ular qatorida turkiyalik tilshunos olim Fuat Bo’zqurt ham bor. Uning Istambulda «Turklarning tili» deb nomlangan kitobi 1992 yilda bosilib chiqdi. Bu asarda qadimdan to hozirgacha ma‘lum bo’lgan 26 turkiy tilga qisqacha ta‘rif beriladi. Turkiy tillar - ozari, xuroson, turkman, gagavuz, qarayim, chuvash, tatar, boshqurt, qo’miq, bolqor, qozoq, qoraqalpoq, qirg’iz, tuva, o’zbekoltoy, yoqut, xaloj, ko’kturk, uyg’ur, qoraxonli, chig’atoy, osmonli, Turkiya turkchasi borligini qayd etib, u quyidagicha yozadi: «Osiyo ko’zi yorigan bir ona kabidir. U o’tmishning qorong’u bir davrlaridan beri behisob xalqni o’z bag’rida ulg’aytirmoqda. Ular orasidagi farqlarni yo’qotmoqda. Ko’chmanchi uluslardan Er uluslarigacha bo’lgan buyuk xalq uning bag’rida ulg’aydi, uning qush uchmas, karvon o’tmas, kichik bir burchagida boshlangan siljish butun Er yuziga yoyilar».
Turkiy filologiyaning tarkibiy qismlarini turkiy tilshunoslik va uning bo’limlari tashkil etadi. Turkiy folklorshunoslik, adabiyotshunoslik va uning bo’limlari ham shular jumlasiga kiradi.
Turkiy filologiyaning predmetini esa turkiy filologiyaning paydo bo’lishi, shakllanishi, tadrijiy takomili, turkiy xalqlar tillarining o’rganishning ilk davridan to hozirgacha bo’lgan umumlashmasi tashkil etadi.
Turkiy filologiya kursining predmeti bahsida turkiy, turk leksemalari xususida ham to’xtalish joiz. Chunki, turk etnonimi, turkiy so’zlari ifodalagan ma‘noni bilishimiz lozim.
Ma‘lumki, xalqimiz tarixning juda uzoq davrida turk nomi bilan tanilgan. Aslida turk emas tur shaklida eramizdan oldingi U11-U1 asrlarda etnonim sifatida Avesto kitobida uchraydi. Qadimgi turkiylarda bu so’z «zo’r», «kuchli» ma‘nosida qo’llangan. Eramizning birinchi ming yilligi arafasida tur so’zi turk sifatida qo’llangan degan taxminlar ham mavjud. Turk hoqonligi zamonidan boshlab etnonimning xalq nomi sifatida qo’llanish sarhadi kengaydi. Mo’g’ullar Temuriylar davrida ancha faollashib qoldi. Xalqimiz turk, tilimiz turkiy deb atala boshladi.