― pul va banklar

8.4. Kreditning tamoyillari. 
 
Kreditning funksiyalarini to‗laqonli amal qilishida uning tamoyillari alohida 
o‗rin tutadi. Kredit quyidagi tamoyillarni bajaradi: 

---

–
muddatlilik tamoyili
(kreditlar kredit shartnomasiga asosan ma‘lum 
muddatga beriladi. Mamlakatimiz bank tizimida kreditlar muddatiga qarab, qisqa 
yoki uzoq muddatli kreditlarga guruhlanadi); 
–
to‗lovlilik tamoyili
(kreditor barcha kreditlar uchun tegishli to‗lovlarni foiz 
ko‗rinishida kredit oluvchidan undiradi); 
–
ta‘minlanganlik tamoyili
(berilgan kreditlarning barchasi u yoki bu darajada 
tegishli risk bilan bog‗liq bo‗ladi, kreditor ushbu riskni pasaytirish maqsadida 
kredit oluvchidan uning ta‘minlanganligini talab etadi. Odatda, kreditlar mol – 
mulklarni garovga qo‗yish, sug‗urta polisi va uchinchi shaxslarning kafolat xatlari 
bilan ta‘minlanadi); 
–
qaytarishlik tamoyili 
(kreditor tomonidan vaqtincha foydalanishga berilgan 
mablag‗lar tegishli muddatlardan so‗ng to‗liq qaytaralishi lozim bo‗ladi); 
–
maqsadlilik tamoyili
(kreditor berayotgan kredit bo‗yicha tuzilgan 
shartnomada kreditni yo‗naltirilishi lozim bo‗lgan aniq maqsadlarni qayd etadi va 
olingan kreditni shu maqsadga ishlatishi belgilab qo‗yiladi).
Xulosa qilib aytganda, kreditning funksiyalari va tamoyillarini to‗laqonli 
amal qilishiga qator omillar ta‘sir etadi. Mazkur omillar mamlakat bank tizimining 
holati, milliy iqtisodiyotdagi ijtimoiy – iqtisodiy munosabatlari, davlatning ichki 
va tashqi siyosati natijalari sifatida namoyon bo‗ladi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida 
aynan shu munosabat va siyosatlarni samarali jarayonlarini ta‘minlanganligi kredit 
funksiyalari va tamoyillarida o‗z aksini topadi.
8.5.Kreditning ob‘ektlari va sub‘ektlari. 
Kreditning mohiyatini yanada aniqroq va to‗liqroq ochib berishda uning 
sub‘ektiv va ob‘ektiv mohiyatiga e‘tibor qaratish lozim. Kredit munosabatlarining 
vujudga kelishida, shuningdek, uning mohiyatini ochib berishda kreditning 
sub‘ektiv mohiyati ham alohida o‗rin tutadi.
Kreditning sub‘ektiv mohiyati bir – biriga bog‗liq bo‗lgan 
―kreditor‖
va 
―kredit oluvchi‖
ning munosabatlarida namoyon bo‗ladi.
―Kreditor‖ va ―kredit oluvchi‖ o‗rtasida vujudga keladigan munosabatlarning 
asosida tovar – pul aylanmasi yotadi. Jamiyatda vaqtinchalik bo‗sh mablag‗larning 
mavjudligi va tovar aylanmasining mavjudligi kredit va qarz oluvchining 
manfaatlarini bir – biriga to‗qnashishiga xizmat qiladi. Agar, ushbu manfaatlar bir 
– biriga mos kelsa ular o‗rtasida kredit munosabatlari vujudga keladi.