05-Chilangarlik ma`ruzalar matni

1.4. Korxona hududida quyidagilar ta`qiqlanadi: 
- Тemir yo`llarda yurish, vagonlarga osilish, vagon tagidan o`tish; 
- Yuqoridan har xil narsalarni tashlash; 
- Yurib ketayotgan mashinadan tushish, chiqish, yuk tashishga 
mo`ljallangan mashinalarga chiqish; 
- Qurilish bo`layotgan joylarda ruxsatsiz yurish; 
- Alkogol ichimliklar ichish va ishga mast holda kelish; 
Nazorat savollari 
1.Mehnat muhofazasi deganda nimani tushunasiz? 
2.
Noxush holatlarga olib keluvchi holatlarga olib keluvchi ish sharoitlarini 
tushuntirib bering. 
3.Sanoat korxonalari va ishlab chiqarish korxonalarida ishni tashkil qilish tartib 
qoidalari. 
Adabiyotlar 
1. 
“Chilangarlik” N.Makiyenko,A.Umronxo`jayev.Kasb-hunar kollejlari 
uchun darslik.Toshkent – “Mehnat” nashriyoti 2003-yil. 
2. Sh.A.Karimov. Chilangarlik asbob-uskunalari «Voris-nashriyot»,Toshkent 

---

10
Ma`ruza №2
 
Mavzu: Tekis yuzalarni rejalash
Reja: 
2.1. Umumiy ma`lumotlar 
2.2. Rejalash asboblari 
2.3. Rejalash jarayoni 
2.4. Rejalash usullari 
2.5. Rejalashni mexanizatsiyalash 
Tayanch iboralar: Rejalash asboblari,rejalash jarayoni,rejalash 
usullari, rejalashni mexanizatsiyalash, kreysmeysel,chizg`ich, zagotovka.
2.1. Umumiy ma`lumotlar 
 Rejalash deb, Rejalash asboblar (chizgich, kreysmeysel) va zarb 
beruvchi chilangarlik chizgichsi bilan zagatovka sirtidagi ortiqcha 
qatlamni rejalab tashlash yoki zagatovkani qismlarga bo`lish 
jarayoniga aytiladi. Ishlab chiqarishda dastgoh bilan bajarib 
bo`lmaydigan va yuqori aniqlik talab qilinmaydigan ishlarda Rejalash 
bajariladi. 
Yirik detallar maxsus taxtalarda, haddan tashqari katta o`lchamli 
detallar 
esa 
o`z 
o`rnida 
kesiladi. 
Ishlov 
bsriladigan 
detalningqo`llanishigako`ra, kssish toza yoki dakal bo`lishi mumkin. 
Birinchi hodda chizgichning bir sidra harakatida metaldsan 0,5 dan 1 
mm. gacha, ikkinchi hodsa esa 1,5 dan 2 mm. gacha qalinlikdagi 
qatlam rejalab olib tashlanadi. Aniqishlovga 0,4—1 mm. gacha 
Rejalash natijasida erishish mumkin. 
Chilangarlik ishlaridagi egovlash, parmalash, shabrovkalash, 
pritirka kabi Rejalash usullarida detalning ortiqcha qismi qirindi, 
payraxa shaklida rejalab olib tashlanadi. Bundan tashqari, listlar va 
metall chiviklarning ma`lum bir qismini qirqib tashlash ham Rejalash 
ishlariga kiradi. 
Har qamday chizgich asbobning (chizgich, keskich) ejalash (tig`) 
qismi iona shaklida bo`ladi. Masalan, metchik, plashka, metallkeskich 
va egovlarning rejalash qismi bir va bir necha ponasimon 
elementlardan tashkil topgan . Chizgichning Rejalash qismi ham pona 
shaklidan iborat (56-rasm). Uning geometrik shakli tasvirlangan.