Danışan sözünün axırında dinləyicilərə razılıq əlaməti olaraq belə ifadələrdən istifadə
edə bilər: “Diqqətinizə görə təşəkkür edirəm”; “Sizi yordum, vaxtınızı aldım” və s.
Suallar xüsusi nəzakət və razılıqla qəbul edilməlidir. Bu, natiqin,
müəllimin, suala
cavab verən digər şəxsin mimikasında əks olunmalıdır. Verilən suala dərhal münasibət
bildirilməlidir: “Sual yerində verilmişdir”. “Yaxşı sualdır”. “Mən bu sualı gözləyirdim”.
“Düşünülmüş sualdır” və s.
Sual bəsit və məsələyə dəxli olmayanda və ya düzgün qurulmadıqda: “Bu nə
sualdır?”. “Hələ sən onu da bilmirsən?”. “Belə də sual olar?”. “Vaxtımızı alırsan”. “Sual
verəndə yaxşı-yaxşı fikirləşmək lazımdır. “Mane olmayın, imkan verin işləyək”. “Səni
heç cür başa sala bilmərəm” kimi ifadələr işlətmək məsləhət deyildir. Bunun əvəzində
“Gərək bu sualı belə qoyaydın”. “Bəlkə, soruşmaq istəyirsən?...”. “Bu sualı başqa
şəkildə də vermək olar” və s. kimi ifadələrlə natiq qüsurlu
və ya düzgün qoyulmayan
suallara müəyyən təshihlər aparmalı, sonra onlara cavab verməlidir.
Fikrin istənilən səviyyədə çatıb-çatmadığını müəyyənləşdirmək məqsədilə belə
suallar verilə bilər. “Fikrimizi izah edə bildimmi?”. “Mənimlə razısanmı?”. “Bu barədə
siz nə deyə bilərsiniz?”. “Deyəsən, fikrimi sizə çatdıra bilmədim?” və s.
Ünsiyyət
prosesində dinləyici hər hansı bir səbəbdən (başa düşmədiyini soruşmaq, nəyisə əlavə
etmək, məsələyə münasibət bildirmək və s.) söhbətə qoşulmalı, müsahibinin danışığını
kəsməli olur. Belə müdaxilə münasib məqamlarda, həm də müəyyən nəzakət
dairəsincə edilməli, “Bağışlayın”, “Üzr istəyirəm”, “Sözünün arasında əzizlərin dursun”,
“Sözünü oğlunun toyunda kəsim” və s. kimi ifadələrlə
söhbətə müdaxilə edən
üzrxahlığını bildirməlidir.
Dostları ilə paylaş: