1-ma'ruza: Ekologiya fanining asoslari va vazifalari(2 soat)


o‘simliklar populyatsiyasining yosh tuzilmasi



Yüklə 0,73 Mb.
səhifə33/65
tarix06.05.2023
ölçüsü0,73 Mb.
#108944
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   65
5d658ff1236e4cac402c9d9b1712c36e Ekologiya fanining asoslari va vazifalari

o‘simliklar populyatsiyasining yosh tuzilmasi.
Fitotsenozagi alohida turlarning har hil holatdagi individlar ig‘indisi senopopulyatsiya deyiladi. Bularga guli o‘simliklar misolida ko‘rsak, tuproq va uning yuzasida hayotchanligini yo‘qotmagan urug‘. nihol, har xil yoshdagi mdividlar, ya'ni o‘t o‘simliklarining tinim holatidagi lkkilamchi yer ostki organlari - ildizpoya,tuganak, piyozbosh kiradi. Turlarning o‘zi esa populyatsiyalar tizimidan iboratdir. Jamoada har bir tur senopopulyatsiyasi maydon birligiga to‘g‘ri keladigan soni va yoshining nisbati bilan farqlanishi mumkin.
T.A.Rabotnov o‘simliklar jamoasidagi o‘simliklar hayotini yoshi bo‘yicha quyidagi asosiy davrlarda bo‘ladi:
Latent davri. Bunda o‘simlik spora, urug‘ yoki mevalar holida tinim davrida uchraydi. Tinim davri har hil o‘silmiklarda har hil davom etadi. Qulay sharoit vujudga kelishi bilan unib chiqadi. Terakning urug‘i hayotchanligini 3-4 kundan to 3 haftagacha saqlay oladi. ba'zi bir begona o‘t o‘simliklar esa urug‘ining hayotchanligini bir necha o‘n yillab saqlay oladi.
Virginil davri. Bu davrda o‘simlikning nihollik, yosh o‘simliklar va voyaga yetgan holatidir. Nihollar yosh o‘simliklardan urug‘palla barglarining bo‘lishi bilan farqlanadi.
Generativ davr. o‘simlik hayotida sporalar yoki urug‘lar bilan ko‘payishning boshlanishi bilan tavsiflanadi.
Senil (qarilik) davri. o‘simliklarning yoshi kattalashgan sari generativ ko‘payish xususiyatini yo‘qotadi, shundan boshlab o‘simlikning qarish davri kuzatiladi.
T.A.Rabotnov bo‘yicha mvazion, normal va regressiv turlardagi populyatsiyalar ajratiladi. Invazion tipdagi populyatsiya deyilganda, o‘simlik jamoasiga endigina kirib kelayotgan populyatsiyalar tushunilib, uni nihollar, yosh o‘simlik hamda voyaga yetgan holda uchratish mumkin. Bunday populyalsiyaning urug‘fari fitotsenozga tashqaridan kelib qolib, jamoada eng muhim o‘rinni egallashi yoki mutlaqo yashay olmasligi ham mumkin.
Regressiv populyatsiya -generativ ko‘payish xususiyatini yo‘qotgan populyatsiyadir. U odatda gullamaydi yoki gullasa ham unuvchanligini yo‘qotgan bo‘ladi. Ana shu holat populyatsiyaning fitotsenozda o‘lib, yo‘qolib chirib ketayotganligidan dalolat beradi.

Yüklə 0,73 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   65




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin