1-ma'ruza: Ekologiya fanining asoslari va vazifalari(2 soat)

Milliy bog‘Iar (parklar)da landshaftlar muhofaza qilinadi va aholi ham dam olishi mumkin. Respublikamizda 2 ta milliy bog‘ bor bo‘lib:
lZomin xalqbog‘i
2.Ugom-Chotqol milliy bog‘idir. Zomin halq bog‘ida dam olish, sport o‘yinlari va turizm bilan shug‘ullanishi bilan birga tog‘ landshafti- u yerdagi archaorlar, o‘tloqlar, hayvonlar va tabiatning ajoyib namunalari muhofazaga olingan. Dengiz sathidan 1000-4030 m. balandlikdajoylashgan.
U Tyanshanning g‘arbiy qismi tizimidagi Ugom-Chotqol tog‘lari yonbag‘irlarini egallab yotadi Dengiz sathidan 100-3200 m. balandlikda joylashgan. Bu milliy bog‘da respublikada va xalqaro sport musobaqalarini o‘tkazishda. ayniqsa Toshkent shahar aholisining dam olish maskani hisoblanadi. Bundan tashqari Milliy bog‘ hududida yong‘oqzorlar, archazorlar, alp o‘tloqlari kabi landshaft mintaqalari mavjud. Milliy bog‘ faunasi tarkibida qora bars. oq tirnoqli ayiq. yowoyi cho‘chqa va hokazolar uchraydi.
Davlat buyurtmalarida (chet elda rezervatlar) ba'zi tabiiy resurslardan foydalanishi mumkin. Bu yerda tabiiy-geografik majmualar, ayrim hayvon va o‘simlik turlari muhofaza qilinadi, unda qator tabiiy resurslardan xo‘jalikda foydalanishga ruxsat beriladi.
Davlat buyurtmalari - doimiy va vaqtinchalik bo‘ladi. MaTum bir maqsadga erishgandan so‘ng ayrim buyurtmalaragi muhofaza tartibi bekor qilinishi mumkin.
o‘zbekistonda 8 ta davlat buyurtmasi faoliyat ko‘rsatmoqda, ularda respublikamizning
hayvonot va o‘simlikiar dunyosi muhofaza qilinadi va tiklanadi. Ular quyidagilardir:
LOqbuloq tog‘ davlat buyurtmasi 111000 ga
2.Xorazm ko‘l buyurtmasi 7800 ga
3.To‘dako‘l ko‘l buyurtmasi 30000 ga
4Dengizko‘l davlat buyurtmasi 86000 ga
5.Nurun - tepato‘qay buyurtmasi 29000 ga
6.Amudaryo davlat buyurtmasi
7.Chadiq ko‘l buyurtmasi 18600ga
8.Ko‘xitang tog‘-o‘rmon davlat buyurtmasi
Mustaqil ish topshiriqlari:
1. «Qizil kitob» nimaligi va uning ahamivati haqidagi maTumotlanii bilish asosida hamda
«QiziI kitob» ning yangi nashr etilgan uchinchi jildini ko‘rib chiqib, har bir jildiga kiritilgan
93
o‘simlik va hayvon turlari bilan tanishing va ro‘yxatini daftaringizga yozib chiqing. Yildan yilga bo‘layotgan o‘zgarishlar haqida xulosa chiqaring.
Manba: «Qizil kitob» birinchi jildi, 1983 y Toshkent «Fan» nashriyoti 1984 y.
ikkinchi jildi, o‘simiiklar. Toshkent «Fan» nashriyoti. 150-bet.
2. Yer osti qazilmalarini va landshaftlarni muhofaza qilish masalalari bo‘yicha maTumot
to‘plang. To‘plangan maTumotlarni tahlil qilib daftarchangizga yozib qo‘ying.
Manba: l.P.Baratov. Tabiatni muhofaza qilish T. «0"qituvchi». 1991. 157-175 va 220-230 betlar.
2.X.T.Tursunov. Ekologiya asoslari va tabiatni muhofaza qilish. Toshkent-1997.42-47 betlar.