1-Ma’ruza Mavzu: Multimedia tushunchasi. Multimedianing xususiyatlari Reja

Maruza. Mavzu:
Fizik sath. Uzatish muhiti. 
Axborotni uzatish muhiti sifatida mis kabellar, tolali optik kabellar va atrof 
fazo (simsiz aloqa) bo‘lishi mumkin. Magistral aloqa uchastkalarida asosan optik 
kabellar keng qo‘llaniladi. Keng polosali ulanish tarmog‘ida asosan mis kabellar 
qo‘llaniladi. Shuning uchun asosan ulanish tarmoqlarida qo‘llaniladigan misli 
kabellar turini ko‘rib chiqamiz. 
2.1.1.
 
Misli kabellar 
 
Ulanish 
tarmoqlarida 
qo‘llaniladigan misli kabellarning turlarini 
klassifikatsiyasi 2.4-rasmda keltirilgan. 
Bu kabellarni tok o‘tkazuvchi simlari 0.32; 0.4; 0.5 va 0.7 mm diametrli 
misli simdan tayyorlangan va polietilen bilan izolyatsiyalangan. Izolyatsiyalangan 
simlar juft yoki to‘rtta ko‘rinishda o‘ralgan. Kabellarni ishonchliligini oshirish 
uchun va qobiqqa namlikni kirmasligi uchun gidrofrob to‘ldirgich bilan 
germetiklangan kabellar ishlab chiqilgan. 
 
 
 
 
 
Ulashnish tarmog’i uchun misli kabellar 
Qog’ozli va 
polietilen 
izolyatsiyali
past chastotali 
telefon 
kabellar 
Buralgan 
juftlikli 
abonent 
liniyalari 
uchun 
kabellar 
Uy ichiga 
o’tkaziladi-
gan past 
chastotali 
kabellar 
Strukturali 
tizimlar 
uchun 
kabellar 
(STK) 
Televideniya 
uchun 
koaksial 
kabellar 
(TBK) 

---

2.4-rasm. Misli kabellarning turlari 
TPEPZ – telefon, polietilen izolyatsiyali, alyumin folgali ekranli, gidrofrob 
to‘ldirgichli, polietilen qobiqli; 
TPPZPB - TPEPZga aynan o‘xshash, lekin bronlashgan lenta qatlamli va 
polietilen shlangali. 
Ko‘rsatilgan past chastotali kabellar ko‘pgina tarmoqlarda qo‘llaniladi. 
Tarmoq rivoji uchun bu kabellarni imkoniyatlarini bilish zarur. Avvalo 
chastotalardagi uzatish xarakteristikalarini 2 dan yoki 10 MHz gacha. Ko‘rsatilgan 
diapazonlarda, terminallardan abonentgacha yuqori tezlikli trafikni uzatish imkoni 
baholanadi. 
Bunda aniqlanadigan xarakteristikalar quyidagilar hisoblanadi: 
-
turli haroratda misli juftlikni so‘nishi kilometrda (α [dB/km]); 
-
yaqin va uzoq oxirlardagi misli juftliklar orasidagi o‘tuvchi so‘nish (A) 
[dB]; A
1
[dB]; 
-
o‘tuvchi va tashqi halaqitlar kattaligi; 
-
to‘lqinli qarshilik (IZ
b
I Om); 
-
shleyfning qarshiligi R
0
[Om/km]. 
2.1-jadval 
TPVAD turidagi kabel 
Kabel markasi 
Qo‘llanilish muhiti 
TPVAD 1x2x0.5 
2x2x0.5 
3x2x0.5 
4x2x0.5 
Bino ichida 200 kHz chastotagacha 
signallarni uzatish uchun silindr o‘zakli 
kabellar 
TPVAD 2(1x2x0.5) 
2(2x2x0.5) 
2(4x2x0.5) 
Bino ichida 2048 kHz chastotagacha 
signallarni uzatish uchun ikkita parallel 
ekranlashtirilgan guruhli kabellar 

---

Past chastotali kabellarni qo‘llash muhiti–abonent ulanuvchi tarmoqdir: 
-
200 kHz gacha ekranlashtirilgan va ekranlashtirilmagan; 
-
2048 kHz gacha faqat ekranlashtirilgan. 
Bu kabellarning konstruksiyasi 0.1, 100, 200 kHz chastotalarda, qurilish 
uzunligida yaqindagi oxirda zanjirlar orasidagi o‘tuvchi so‘nishni ta’minlaydi, mos 
holda 90, 80, 70 dB. 
Strukturalashgan kabelli tizimlar (SKT) (Structured Cabling System, SCS) – 
lokal tarmoqlar uchun universal kabel yotqazishni tashkil etadi. SKT markaziy 
elementi misli va bimetall juftlikli kabeldir. Kabelni shakllantirishda misli 
juftliklar o‘zaro qo‘shimcha tarzda o‘raladi va hosil bo‘lgan o‘ram ekranlashgan 
yoki ekranlashmagan izolyatsiyali qobiqqa joylashtiriladi. 
Quyida SKT kabelning xarakteristika va tuzilishi keltirilgan: 
-
UTP (Unshielded Twisted Pair) – ekranlashtirilmagan juftlik; 
-
STP (Shielded Twisted Pair) – ekranlashgan juftik. 
2.5-rasm. EN 50173 standarti bo‘yicha kabelli tarmoqni umumiy tuzilishi 

---

2.6-rasm. Ekranlashtirilgan kabelning tuzilishi S-STP 600/900/1000/1200 
2.7- rasm. UTP 300 ekranlashtirilmagan kabelning tuzilishi