1-mavzu. Mikrobiologiya fani, o’rganish obe’ektlari, vazifasi hamda bo’limlariga tavsif

Havo mikroflorasi. 
Havo mikroflorasi tuproq va suv mikroflorasi bilan boғliq, chunki havo bular ustida 
joylashgan bo`ladi. Agar tuproqda va suvda mikroorganizmlarning ko`payishi uchun sharoit 
bo`lsa, havoda mikroorganizmlar ko`paya olmaydi. Xavoga mikroorganizmlar chang bilan birga 
ko`tariladi, keyin yana tuproqqa o`tadi. Havoda oziqa moddalar yetishmaganda yoki 
ulg’trabinafsha nurlar tahsiridan bakteriyalarning bir qismi nobud bo`ladi. SHuning uchun 
havoda mikroblar soni tuproq va suvdagiga nisabatan kam bo`ladi. 
14-mavzu. Azotning tabiatdagi aylanishi
Ammonifikatsiya. 
Nitrifikatsiya. 
Denitrifikatsiya. 
Azotfiksatsiya. 
Tuganak 
bakteriyalar. Bijg’ish jarayonlari. Spirtli, moy kislotali va h. bijg’ish turlari. 
Javob: Ammonifikatsiya. Nitrifikatsiya. Denitrifikatsiya. Azotfiksatsiya. Tuganak 
bakteriyalar. Bijg’ish jarayonlari. Spirtli, moy kislotali va h. bijg’ish turlari. 
Yer yuzidagi barcha tirik organizmlar qachonlardir o’lik materiyadan hosil bo’lgan, shu 
bilan birga o’lik materiyadan keskin farq qiladi, lekin u bilan doim munosabatda bo’ladi. Ya’ni 
jonsiz va jonli tabiatdagi o’zgarishlar doimiy va uzluksizdir, moddalar bir holatdan ikkinchi 
h+olatga o’tib turadi, organik moddalar hosil bo’ladi, ular yana parchalanib turadi. Bu oddiy 
moddalarning kichik biologik aylanish doirasidir.
Bu doirada tirik moddani tashkil etgan ximiyaviy elementlardan C, N, S, P ning tabiatda 
aylanishi muhim ahamiyatga ega, chunki bu elementlar oqsil tarkibiga kiradi. 
O’simliklar atmosferadagi erkin azotni va organik moddalar -tarkibidagi azotni 
o’zlashtira olmaydi. Ular faqat mineral xoldagi azotli birikmalardan: ammoniyli va azotli 

---

tuzlardan foydalanadi, xolos. Agar podzol tuproqlar haydalma qatlamining 1 gektarida 6000kg 
azot bo’lsa, shundan o’simliklar o’zlashtira oladigani 1 % ni tashkil etadi. Lekin bu azot 
ekinlardan hatto bir marta yaxshi hosil olish uchun ham yetmaydi. 
Demak, yer yuzida hayot davom etishi uchun o’simliklar va hayvonlar tomonidan hosil 
bo’lgan organik moddalar doim parchalanib turishi kerak. Organik moddalarning 
parchalanishida mikroorganizmlarning roli nihoyatda katta. Ular h+ayot protsessi natijasida 
organik moddalarni parchalaydi va SO
2
, N
2
O, NN
3
, NO
3
, S, R va boshqa anorganik moddalar 
hosil qiladi, bu moddalar yana aylanish doirasiga o’tadi. Tabiatda moddalar doim va uzluksiz 
aylanib turishini V. L. Omelyanskiy ta’kidlab o’tgan. 
Tabiatda azot zahirasi juda ko’p, havo tarkibida 
4
]
5 
qismni azot tashkil etadi. 1ga yer 
ustidagi havoda 80000 t azot bo’ladi. Yer yuzida yashab turgan organizmlardagi azotning 
miqdori 20 - 25 milliard tonnani tashkil etadi.