1-Mavzu. Psixologiya fanining tarixi, rivojlanishi, yo‘nalishlari

Yordamchi metodlar 
Suhbat metodi bilan inson psixikasini o‘rganishda foydalanildi. Uning 
maqsadi va vazifasi belgilanadi. Suhbatning ob'ekti va sub'ekti tanlanadi, mavzu 
o‘tkaziladigan vaqti aniqlanadi, yakka shaxslar, guruh va jamoa bilan o‘tkazish 
rejalashtiriladi, o‘rganilayotgan narsa bilan bog‘liq savol-javob tartibi tayyorlanadi. 
Suhbatning bosh maqsadi ma'lum bir vaziyat yoki muammoni hal qilish jarayonida 
inson psixikasidagi o‘zgarishlarni o‘rganishdir. Suhbat orqali turli yoshdagi 
odamlarning tafakkuri, aql-zakovati, xulq-atvori, qiziqishi, bilim saviyasi, e'tiqodi, 
dunyoqarashi, irodasi to‘g‘risidagi ma'lumotlar olinadi. Suhbat chog‘ida o‘zaro 
izchil bog‘langan savollar beriladi.
Suhbat metodidan to‘g‘ri foydalanish va undan kutiladigan natijaga erishish 
suhbat o‘tkazish uchun puxta tayyorlanishga bog‘liqdir. Suhbat metodi quyidagi 
shartlarga rioya qilishni talab etadi.
O‘tkazilgan suhbatning mavzusi va mazmuni sinaluvchining taraqqiyot 
darajasi hamda yosh xususiyatlariga mos bo‘lishi kerak. 
Suhbat paytida sinaluvchilarga berilgan savollar mazmunan yaxshilab o‘ylab 
olinishi lozim.
Suhbat paytida berilgan savollarga "ha", "yo‘q" kabi qisqa tarzda emas, balki 
batafsil javob olishga erishish kerak. 
Sinaluvchilar zerikib yoki toliqib qolmasliklari uchun suhbat qaddan tashqari 
cho‘zilib ketmasligi lozim. 
Suhbat metodining yuqorida ta'kidlangan ijobiy jihatlari bilan birga ayrim zaif 
tomonlari ham mavjud. Takrorlangan so‘zlar, "g‘aliz" iboralar nutqning tezligi, 
fikrning mavhumligi, zerikarliligi, muvaffaqiyatsizlikka sabab bo‘ladi. Shuningdek, 
savol-javobning bir xil shaklda emasligi sinaluvchida o‘ziga xos ishlash uslubi 
oshkoralikning yetishmasligi, iymanish, uyalish atroflicha ma'lumotlar olishni 
qiyinlashtiradi va shu sababli boshqa metodlarga murojaat qilishga to‘g‘ri keladi.
Faoliyat mahsulini tahlil qilish metodi 
Inson xotirasi, tafakkuri, qobiliyati va xayolining xususiyatlarini aniqlash 
maqsadida bu metod faoliyat psixologiyasida keng qo‘llaniladi. Bolalar chizgan 
rasmlar, yasagan o‘yinchoqlar, modellar, yozgan she'rlarini tahlil qilish orqali 

---

ularning mantiqiy xotirasi, tafakkuri, texnik, badiiy va adabiy qobiliyati, ijodiy 
xayoli yuzasidan materiallarni qo‘llash mumkin. Mazkur metoddan foydalanishda 
mahsulotni yaratgan shaxs bevosita ishtirok etmaydi. Ob'ekt bilan sub'ekt o‘rtasida 
muloqot o‘rnatish uchun shaxsning psixikasi to‘g‘risida sirtdan ma'lum hukm, 
xulosa chiqariladi.
Ijodiy faoliyat mahsullarini tahlil qilish orqali bolalar, o‘quvchilar, talabalar, 
konstruktorlar, olimlar, hunarmandlar, ishchilar psixik xususiyatlari to‘g‘risida 
ma'lumotlar to‘plash mumkin. Lekin insondagi psixik o‘zgarishlar kamol topish va 
ularning kechishini ifodalovchi materiallar yig‘ish uchun bu metodning o‘zi 
yetmaydi. Shuning uchun inson psixikasini o‘rganish maqsadida boshqa 
metodlardan ham foydalanish ma'qul.