2-mavzu. O‘yinlаr nаzаriyasi va raqobat strategiyalari

Firma 2

Investitsiya qilish	Investitsiya qilmaslik
Investitsiya qilish	0/0	-10/10
Investitsiya qilmaslik	-100/0	20/10

Firmalar yangi dasturiy ta’minot ishlab chiqarish va sotish bo‘yicha raqobatlashadi. Birinchi firma bozorga oldinroq chiqqani uchun uning bozordagi ulushi yuqori. Ularning mahsuloti birbirini to‘ldiradi.
Bu holatda ikkala firma ham ratsional harakat qilishi zarur bo‘ladi. Ikkalasi ham investitsiya qilsa, birinchi firma 20 mln. doll. daromad oladi, ikkinchi firma – 10 mln. doll. Bunday strategiyada natija Nesh muvozanatini beradi. Аgar ikkinchi firma xato qilib, investitsiyasi natija bermasa, bozorda dominant ulushga ega bo‘lgan birinchi firma 100 mln. doll. zarar ko‘radi. Bunday holatda birinchi firma qaysi strategiyani tanlaydi. Birinchi firma “investitsiya qilmaslik” strategiyasini tanlasa, unda u faqat 10 mln. doll. zarar ko‘radi, 100 mln. dollarni yo‘qotmaydi. Bunday strategiyaga Maksimin strategiyasi deyiladi, chunki birinchi firma minimal daromadni maksimallashtiradi. Аgar ikkala firma ham Maksimin strategiyasini qo‘llasa, natijada birinchi firma investitsiya qilmaydi, ikkinchi firma investitsiya qiladi. Birinchi firma ikkinchi firmaning Maksimin strategiyasini qo‘llashini bilganida edi, u ham investitsiya qilib, 20 mln. doll. ishlab olardi.
2.4. Mahbus dilemmasi
“Mahbus dilemmasi” ning mazmuni shundan iboratki, ikki kishi birgalikda jinoyat qilinganlikda ayblanadi. Ularni har biri alohida xonaga qamalgan va ular bir-biri bilan aloqa qila olmaydi. Ularning har birini jinoyat qilganligini bo‘yniga olishni talab qilmoqda. Har birining oldidagi asosiy muammo – qilingan, lekin isbotlanmagan jinoyatni bo‘yniga olish kerakmi yoki yo‘qmi?
Agar ikkalasi ham jinoyat qilganini bo‘yniga olishsa, ularning har biriga 6 yildan qamoq jazosi beriladi. Agar ular bo‘yniga olishmasa, isbotlovchi material yo‘qligi uchun jinoyatni isbot qilish mumkin bo‘lmaydi, natijada ikkalasi ham 3 yildan jazo oladi. Agar ikkalasidan bittasi jinoyat qilganligini bo‘yniga olsa, 1 yil qamoq jazosini oladi, bo‘yniga olmagani 10 yil jazo oladi.
Quyidagi 2.5-jadvalda masalaning mumkin bo‘lgan barcha variantlardagi yechimlari keltirilgan.
2.5-jadval