2022 ibn sinoning falsafiy qarashlari abdumo‘min Jumayev Abulfayz o‘g‘li

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 2 | ISSUE 10 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor
 
 SJIF 2022: 5.947 
Advanced Sciences Index Factor 
 ASI Factor = 1.7 
102 
w
www.oriens.uz
October
2022
 
Afshonaga tez-tez borib turgan. Abdulloh Afshonalik Sitora ismli qizga uylanib ikki 
o’g’il farzand ko’radi. O’g’illarining kattasi Husayn (ibn Sino), kenjasi Mahmud edi. 
Husayn 5 yoshga kirgach, Ibn Sinolar oilasi paytaxt - Buxoroga ko’chib keladi. Ibn 
Sino shu yerda o’qiy boshlaydi. 10 yoshga yetganda Qur’oni karimni yod olib, adab 
darslarini ham to’la o’zlashtirib oladi. Ayni vaqtda u hisob va al-jabr bilan ham 
shug’ullanadi, so’ngra arab adabiyotiga oid kitoblarni ham o’qib chiqadi. Uning 
bilimga bo’lgan zo’r qobiliyati hammani hayratga soladi. Ibn Sinoning ilm sohasidagi 
dastlabki ustozi Abu Abdulloh Notiliy bo’lgan. U Notiliy qo’lida mantiq, handasa va 
falakiyotni o’rganadi va ba’zi falsafiy masalalarda ustozidan ham o’zib ketadi. Ustozi 
uning ilmiga yuqori baho berib, yanada chuqurroq ilm olishni tayinlaydi. Abu Ali 
tinmay mutolaa qilib, turli ilm sohalarini o’zlashtirishga kirishadi. U musiqa, optika, 
kimyo, fiqh kabi fanlarni o’qiydi, xususan, tabobatni sevib o’rganadi va bu ilmda tez 
kamol topa boshlaydi. Tabobat ilmini olgan ustozi, bu ilmni qay darajada 
o’zlashtirganligi. Ibn Sinoning tib ilmida yuksak mahoratga erishishida Buxorolik 
tabib Abu Mansur al- Hasan ibn Nuh al-Qumriyning xizmati katta bo’lgan. Ibn Sino 
undan tabobat darsini olib va bu ilmning ko’p sirlarini o’rganadi. Abu Ali Ibn Sino 
aytishicha, tabobat ilmi uning uchun unchalik qiyin ko’rinmagan. U bu ilmni oson va 
tez o’zlashtirib olgan. Bu sohada Ibn Sino shu qadar yuksak obro’ qozonadiki, hatto 
ko’zga ko’ringan tabiblar ham kasallikni aniqlashda qiynalganlarida, Ibn Sinodan 
maslahat so’raydigan bo’lganlar. Bu haqida allomaning o’zi shunday hikoya qiladi: 
“Keyinchalik tib ilmi bilan shug’ullangim kelib qoldi. Unga oid kitoblami o’qishga 
kirishdim. Tib o’zi qiyin ilmlardan emas, shu sababli qisqa muddat ichida bu sohada 
shunday natijalarga erisha oldimki, hatto fozil tabiblar ham huzurimga kelib, mendan 
tib ilmini o’rganadigan bo’ldilar” Ibn Sinoning tabiblik faoliyati. Abu Ali Ibn Sino 
faqat tibbiy kitoblar o’qish bilangina cheklanib qolmay, bemorlarni ham davolar, 
ularning kasalliklarini sinchiklab ko’zdan kechirar edi. Buning natijasida uning bilim 
va tajribasi yanada oshib ketdi. U kasallarni davolashda hammani lol qoldirar edi. 
Unga murojaat qiladigan kasallarning son-sanog’i bo’lmay qoldi. Bu haqida Ibn 
Sinoning o’zi bunday yozadi: “Bemorlarni ham ko’rib turardim. Erishgan tajribalarim 
tufayli men uchun davolash yo’llari shunday keng ochiladiki, buni ta’riflab berish 
qiyin. Bu vaqtda men endi o’n olti yoshga to’lgan edim”.