29.Beta yemirilishning asosiy shartlari va turlari. Radioaktiv yadro -yemirilish tufayli qo‘shni izobar yadroga o‘tadi. Beta-yemirilishda yadro zaryadi Z=1 ga o‘zgaradi, massa soni A o‘zgarmaydi. Beta-yemirilish energiyasi 18 keV dan 16 MeV gacha bo‘lib, barcha yadrolar sohasida kuzatiladi. Beta-zarraning aynan elektron ekanligiga e quyidagi ilmiy dalillarni keltirish mumkin:
Beta-zarra zaryadi, massasi, spini, magnit momenti elektronnikiga teng;
+-zarra atom qobiq elektronlari bilan annigillyasiya beradi ++e+ (annigillyasiyalashuni faqat antizarralargina vujudga keltiradi);
Beta-yemirilish atom qobiq elektronlarini yadro tomonidan qamrab olish bilan ham bo‘ladi;
Beta-zarra elektron kabi Pauli tamoyiliga buysunadi, yadrodan chiquvchi -zarra atom qobig‘ida to‘xtab qolmaydi, albatta, atomdan tashqariga chiqib ketadi.
Beta-yemirilishning uch xili uchraydi: --yemirilish, +-yemirilish va e-qamrash.
1. --yemirilish yadroda neytronlar ortiqcha bo‘lishsa, n p+-yemiriladi, bu bilan zaryadi bittaga oshadi. M:
2. Agar yadroda protonlar ortiqcha bo‘lishsa, p n++yemirilishi, bu bilan zaryadi bittaga kamayadi. M:
3. Atom qobig‘idagi elektronni yadro qamrab olishi e-+p n bu bilan yadro zaryadi bittaga kamayishi mumkin. M:
30.Elektr zaryadi, nuklonlar soni va impulsning saqlanish qonuni. 1) Barcha yadro reaksiyalarida zaryad soni va nuklonlar (barion) soni saqlanadi. Masalan:
2) Energiya va impuls saqlanadi. Yadro reaksiyalarini yopiq sistemada deb qarash mumkin, chunki atom qobigM 1 sm, yadro razmeridan (1 sm)uzoqda va kimiyoviy bogManish energiyasidan katta, qisqa masofada kuchli ta’sirlashuvchi nuklonlar orasidagi ta’sirlashuv cheksiz kichik. Yopiq sistemada energiya va impuls saqlanadi:
