83
maqsadli jamg‗armalari byudjetlariga
ajratiladigan pul
mablag‗lari;
o‗zaro hisob-kitoblar bo‗yicha mablag‗lar –
moliya yili
mobaynida byudjetlar parametrlari o‗zgarganda yuqori va quyi
turuvchi byudjetlar o‗rtasida yuzaga keladigan o‗zaro pul
munosabatlari;
maqsadli ijtimoiy transfertlar
– yuqori turuvchi byudjetdan
quyi turuvchi byudjetga ta‘lim va tibbiyot muassasalarining ish
haqi va yagona ijtimoiy to‗lovlar bo‗yicha xarajatlarini qoplash
uchun ajratiladigan pul mablag‗lari.
Respublika byudjetidan mahalliy byudjetlarga ajratiladi-
gan byudjet subvensiyalari va dotatsiyalari
Byudjet Kodeksida
belgilangan tartibda amalga oshiriladi. Bunday ajratmalarning
miqdori quyidagilarga bog‗liq:
hududlarning moliyaviy holatiga, jumladan, ularning o‗z
daromad bazalarining mustahkamligiga;
hududda amalga oshirilayotgan
ijtimoiy-iqtisodiy, ekolo-
gik, demografik va boshqa umumdavlat vazifalari va dasturlari
ko‗lamiga;
hududlar bo‗yicha tovar(ish, xizmat)lar qiymatidagi
farqlarga;
hududlardagi aholi soniga;
ushbu hududda joylashgan va tegishli byudjetdan mablag‗
oluvchi
tashkilotlarning
byudjet
ajratmalariga
bo‗lgan
ehtiyojiga;
hududlar o‗rtasidagi moliyaviy
nomutanosiblikni bartaraf
etish uchun hisobga olinadigan boshqa omillarga.
Byudjetlararo munosabatlarni tashkil etish va boshqarish
tizimida mahalliy byudjetlar rioya qilishi lozim bo‗lgan
cheklanishlar muhim ahamiyatga ega. Xususan, mahalliy
byudjetlar byudjet qonunchiligiga ko‗ra balanslashgan
daromadlar va xarajatlar tizimiga ega bo‗lishlari zarur. Mahalliy
byudjetlarning haqiqatdagi taqchilligiga yo‗l qo‗yilmasligi lozim.
Bundan tashqari Byudjet
Kodeksi bilan mahalliy
byudjetlar uchun quyidagi cheklovlar o‗rnatilgan, ya‘ni
84
Qoraqalpog‗iston Respublikasi byudjeti, viloyatlar va Toshkent
shahar mahalliy byudjetlarini qabul
qilish va ijro etishda
quyidagilarga yo‗l qo‗yilmaydi:
mablag‗lar jalb qilishni amalga oshirish (yuqori turuvchi
byudjetlardan byudjet ssudalari olish bundan mustasno);
tasdiqlangan byudjetdan ajratilgan mablag‗lardan ortiq
xarajatlarni amalga oshirish;
tegishli byudjetlar mablag‗lari hisobidan boshqa yuridik va
jismoniy shaxslar foydasiga moliyaviy
kafolatlar va kafilliklar
berish;
yuridik va jismoniy shaxslarga byudjet ssudalari berish va
kredit liniyalari taqdim etish.
Shunday qilib, ―Byudjetlararo munosabatlar – byudjet
mexanizmining muhim ajralmas elementi bo‗lib, mamlakatning
ma‘muriy-hududiy tuzilmalari subyektlari o‗rtasida markaziy
boshqaruv tomonidan barcha moliyaviy
oqimlarni taqsimlash
jarayonini oqilona tartibga solishni ta‘minlaydi va bundan
tashqari, markaziy hukumatning aniq funksiyalarini davlat
boshqaruvining turli darajalarida
huquq va majburiyatlarni
o‗zaro taqsimlab olish orqali bajarish uchun davlat byudjetida
jamlangan pul mablag‗larining bir qismini ushbu subyektlar
o‗rtasida
qayta
taqsimlanishini
o‗z
ichiga
oluvchi
munosabatlarni anglatadi‖
54
.
Dostları ilə paylaş: