5 mavzu. Davlat budjeti, soliqlar va davlat qarzi (2 soat) Reja: Davlat budjetining mohiyati va funksiyalari

zahirasi taklifi grafigi modeli
12
Yuqori foiz stavkasi, ta‘kidlanganidek, obligatsiyalar kursining pastroq 
darajasiga mos keladi. Shu sababli, arzon obligatsiyalarni (kelajakda foiz stavkasi 
pasayishi oqibatida ular kursi o`sishini ko`zda tutib) sotib olish foydali bo`ladi.
Banklar, Ms> Md bo`lgani uchun foiz stavkasini pasaytira boshlaydi. Asta-
sekin iqtisodiy agentlar o`z avtivlari tarkibini o`zgartirishi va banklar tomonidan foiz 
stavkasining o`zgartirilishi oqibatida pul bozorida muvozanat tiklanadi. Foiz 
stavkasi pasayib ketgan holatda teskari jarayon ro`y beradi.
Foiz stavkasi va pul massasi muvozanatli darajasining o`zgarib turishi pul 
bozorining ekzogen o`zgaruvchilari – daromadlar darajasi va pul taklifining 
o`zgarishi natijasida ham ro`y beradi.
12
N. Gregory Mankiw. Macroeconomics. 7 th edition. Harvard University. NY.: Worth Publishers, 2015

---

10.3-rasm. Daromadlar darajasining
10.4-rasm. Pul taklifining kamayishi 
oshishi natijasida pulga talabning natijasida pul bozorida 
o`zgarishi.
muvozanatning o`zgarishi.
13
  
Grafik ko`rinishda, bu, pul talabi va pul taklifi egri chiziqlarining siljishi 
sifatida namoyon bo`ladi (10.3, 10.4-rasmlar).
Daromadlar darajasining Y1dan Y2ga qadar o`sishi (10.3-rasm) pulga talabni 
M1d dan M2d gacha oshishiga va foiz stavkasini R1dan R2ga qadar ko`tarilishiga 
olib keladi.Pul taklifining kamayishi ham foiz stavkasining ko`tarilishiga va 
muvozanat nuqtasining o`zgarishiga olib keladi.
Pul bozorida muvozanatni o`rnatish va saqlab turish mexanizmi qimmatli 
qog`ozlar bozori rivojlangan bozor iqtisodiyoti sharoitida muvafaqqiyatli amal 
qiladi. Pul bozoridagi muvozanat tovarlar va xizmatlar bozoridagi muvozanat 
singari makroiqtisodiy muvozanatning muhim tarkibiy qismidir.