6-Ma’ruza. Lokal tarmoq topologiyasi. Reja

 
8. Kompyuter tarmoqlariga oid tashkilotlar 
Xozirda butun dunyoda ko‘plab kompyuter tarmoqlariga ulanmoqda. Butun 
dunyo miqyosida kompyuterlar orqali muloqot qulishi uchun ular bir-birini 
tushunishi kerak (mutanosibli bo‘lishi kerak). Kompyuterlar mutanosibligini 
ta‘minlash maqsadida ITO–International Telecommunication Union (xalqaro 
telekommunikatsiya uyushmasi) tashkil qilingan. U telefon va ma‘lumotlarni 
uzatish tizimlari nazorat qiluvchi uchta organdan iborat. Bu organ CCITT fransuz 

---

so‘zlarida Consultatif International de Teagraphique et Telefonique deb 
ataladi. Ularning asosiy vazifasi telefon, telegraf, ma‘lumotlarni uzatish xizmati 
sohasiga oid taxmin takliflarni ishlab chiqadi va takliflar ko‘p xollarda xalqaro 
andozaga aylanadi.
Xalqaro andozalar ISO - (International Organization and Standardization 
– Xalqaro tashkilot va andozalash) tomonidan ishlab chiqiladi. U o‘ziga dunyodagi 
100 dan ortiq mamlakatlarni birlashtirgan. Shu jumladan, AQShning ANSI, Buyuk 
Britaniyaning BSI, Germaniyaning DIN tashkilotlarini birlashtiradi.
Yana bir xalqaro tashkilot IEEE (Institute of Electrical and Electronics 
Engineers - elektr va elektromuxandislik intituti) turli jurnallar chiqarishdan 
tashqari elektron va hisoblash texnikasi bo‘yicha ko‘plab andozalarni ishlab 
chiqadi. Lokal tarmoqlar uchun uning IEEE 82 andozasi asosiy hisoblanadi.
Kompyuterli tarmoqlar sohasida standartlashtirish bilan shug‗ullanadigan 
tashkilotlar 1-jadvalda keltirilgan.
1-jadval 
Tashkilot 
statusi 
qisqartrilgan 
nomi 
To‘liq nomi 
Inglizcha 
Ruscha 
Xalqaro 
CCITT/MKK
TT ITU 
(1993 yildan) 
International Telegrap and 
Telephone. 
Consultative 
Commitell 
International 
Telecommunication 
Union-
Telecom 
Telefon va telegraf bo‗yicha 
Xalqaro 
maslaxatchi 
qo‗mitalar. 
Xalqaro 
Telekommunikatsiyalar 
birlashmasi – Telekom 
Xalqaro 
ISO MOS 
International Organization for 
Standartization 
Xalqaro 
standartlashtirish 
tashkiloti 
Xalqaro 
ESMA 
European 
Computer 
Manufactures Association 
Yevropa 
ishlab 
chiqaruvchilar assotsiatsiyasi 
Xalqaro 
ETSI 
European 
Telecommunications 
Standard Institute 
Telekommunikatsiyalar 
sohasidagi 
Yevropa 
standartlar instituti 
Milliy 
(AQSH) 
IEEE 
Institute of Electronic and 
Electrical Engineers 
Elektronika 
va 
radioelektronika muhandislar 
instituti 
Milliy 
(AQSH) 
EIA 
AHSI 
Electronic 
Industries 
Associatin 
Elektron 
sanoati 
assotsiatsiyasi 
Milliy 
(AQSH) 
American National Standards 
Institute 
Standartlar Amerika Milliy 
instituti 
Milliy 
(AQSH) 
TIA 
Telecommunication Industry 
of America 
Amerikaning 
telekommunikat-sion 
industriyasi 
Rasmiy gaplar (so‗zlar) tuzilganda bir qator qo‗shimcha atamalar ishlatish 

---

o‗ziga xos, lekin bu atamalarning o‗ziga aniqlik kiritish kerak.
Shuning uchun unga аniq bo‗lmagan ta‘riflashlar ishlatilishiga huquqlidir, shu 
sharti bilan, agar ular bir ma‘noda va to‗g‗ri foydalanadiganlar orasida tushunilsa.
Misol uchun RS – 232 S ni ko‗pincha surunkali interfeys deyiladi, va bu 
haqiqatga yaqin, ―surunkali port‖ esa To‗g‗ri keladi deb bo‗lmaydi, chunki bu 
расmiy ta‘riflashdan ancha uzoq. 2-jadvalda keltiritgan ko‗p misollar protokollar 
bo‗ladi (ISO 646 dan tashqari), to‗g‗ri, nisbatan oddiy.
Ba‘zan boshqa tasnif qo‗llaniladi, bunda protokollar quyidаgi guruhlarga 
bo‗linadi: 

Novell (Novell firmasidan, o‗zining OC tarmoqlari bilan ma‘lum);

SNA (IBM firmasidan);

DEC net (DEC firmasidan);

TCP/ IP (lokal tarmoqdagi kommunikatsiya uchun katta guruh 
protokollari yoki bir birovi bilan bog‗liq bo‗lgan tarmoqlar yig‗indisida, 
shu bilan birga Internet tарmоg‗idа keng qo‗llaniladigan).

Banyan (Banyan Systems firmasida)

Apple (Apple Computems firmasidan)