7-mavzu: qushlar (aves) sinfining umumiy tavsifi (2 soat) Reja

MAVZU:Sutemizuvchilar Tashqi tuzilishi 
Darsning maqsadi:
Sut emizuvchilar tashqi tuzilishini qushlarga taqqoslab 
o’rganish. Teri tuzilishi va teri qoplamini o’rganish. 
Mavzu bo’yicha umumiy ma’lumotlar. 
Sutemizuvchilar umurtqali hayvonlarning eng yuqori taraqqiy etgan 
sinfidir.Sut emizuvchining yuksak darajada taraqqiy etganligi ularni barcha 
ekologik muhitlarda yashab qolish imkonini berdi. Mazkur hayvonlar umumiy bir 
planga muvofiq tuzilgan bo’lsada, yashash muhitlariga moslanish nuqtai-nazaridan 
o’ziga xos xilma-xillikni kasb etgan. Sut emizuvchilar yashash sharoitlariga qarab 
4 ta asosiy ekologik guruhlarga bo’linadi. 
1. 
sut emizuvchilar – eng katta guruh bo’lib, Yer 
Yerda yashovchilar
sharining barcha quruqliklarini egallagan. Bular asosan barcha o’rmon va 
butazorlarda hamda ochiq yerlarda yashashga moslashgan. 
2. 
muhitga o’ta moslashgan bo’lib, butun hayotini 
Yer tagida yashovchilar
yoki hayotining ko’p qismini yer tagida o’tkazadi. Bu guruhga kiruvchi sut 
emizuvchilarning ko’zlari va quloq supralari rivojlanmagan, gavdasi o’qlovsimon 
bo’ladi. Dumi kalta va qilsiz bo’ladi yoki mutlaqo bo’lmaydi. Oldingi oyoqlarining 
barmoqlari ham yaxshi taraqqiy etgan. Yer tagida yashovchilarga krotlar, 
ko’rsichqon, tsokor, qopchiqli krotlar kiradi. 
3. 
orasida morfologik tomondan suvda yashashga ozroq 
Suvda yashovchilar
moslashgan (norka, oq ayiq, suv kalamushi, o’rdakburun, ondatra, nutriya, bobr), 
suvda yashashga kuchliroq moslashgan (morj va tyulenlar), suvda yashashga 
butunlay moslashgan kitsimonlar diqqatga sazovordir. Ayniqsa, kitsimonlar to’liq 
suv muhitida yashashga moslashgan sut emizuvchilar hisoblanadi. 
4. H
yoki
faqat qo’lqanotlilar yoki 
avoda yashovchilar 
uchuvchilarga
ko’rshapalaklar kiradi. Havoda uchib yurish uchun ko’rshapalaklarda uchish organi 
– qanot hosil bo’ladi, to’sh suyagining oldingi yuzasida ko’krak toj suyagi bo’ladi. 
Bosh skelet suyaklari qo’shilib ketadi.