9 – mavzu. Logopediya tarixi kursining maqsad va vazifalari Ma’ruza rejasi 1

Sistemalilik tamoyili til haqida murakkab funktsional sistema to’g’risidagi
tushunchaga tayanadi. Uning tuzilish komponentlari o’zaro chambarchas aloqada
bo’ladi. SHu munosabat bilan nutqni, uning rivojlanishi jarayonlarini va buzilishini
tuzatishni o’rganish nutq qurilishi sistemasining barcha komponentlariga, barcha
tomonlariga ta’sir etishini nazarda tutadi.
Nutq buzilishlarining o’xshash turlarini logopedik xulosalash, tabaqalashtirib
diagnostikalash uchun nutqli va nutqsiz belgilarni, tibbiy, psixologik, logopedik
jihatdan tekshirish natijalarini, bilish faoliyatining rivojlanish darajasi va nutq
rivojlanishi nisbatlarini, nutq xolati va bolaning sensomotor rivojlanishidagi
muhim jihatlarni tuzatish nuqtai nazaridan tahlil qilish zarur bo’ladi. Bunday
hollarda nutq buzilishlarini tuzatish kompleksli, tibbiypsixologik-pedagogik
xususiyatga ega bo’lishi kerak. SHunday qilib nutq buzilishlarini o’rganish va
tuzatishda komplekslilik tamoyili muhim o’rin tutadi.
Nutq buzilishlarini o’rganish va ularni tuzatish jarayonida anomal bolalar
rivojlanishining umumiy va o’ziga xos qonuniyatlarini hisobga olish muhimdir.

---

---

Rivojlanish tamoyili, shuningdek bolaning yaqin rivojlanishi doirasidan
o’rin olgan ma’lum vazifalar, qiyinchiliklar bosqichlarni logopedik ish jarayoniga
ajratishni ham ko’zda tutadi. Nutqi buzilgan bolalarni tekshirish, shuningdek ular
bilan olib boriladigan logopedik ishni tashkil qilish bolaning yetakchi faoliyatlarini
(predmetli-amaliy, o’yin, tashkiliy) hisobga olgan holda amalga oshiriladi.
Tuzatish – logopedik ta’sir metodikasini ishlab chiqish nutq shakllari va vazifalari
namoyon bo’lish izchilligini, shuningdek bolaning ontogenezidagi (ontogenetik
tamoyil)
faoliyat
turlarini
hisobga
olgan
holda
olib
boriladi.
Nutq buzilishlarining paydo bo’lishi ko’p hollarda biologik va sotsial omillarning
o’zaro murakkab ta’siri bilan bog’langan bo’ladi. Nutq buzilishlarini samarali
logopedik tuzatish uchun buzilishning har bir alohida holda buzilish etiologiyasi,
mexanizmlari, alomatlarini aniqlash, yetakchi buzilishlarni ajratib ko’rsatish,
nuqson tuzilishidagi nutqiy va nutqsiz belgilarning o’zaro munosabatlarini aniqlash
muhim ahamiyat kasb etadi.
Nutq buzilishlarini o’rganish va tuzatishda didaktik tamoyillar: 
ko’rgazmalilik
tushunarlilik, onglilik, yakka tartibda yondoshish va boshqalar muhim o’rin tutadi.
Logopediya fani metodlarini shartli ravishda bir necha guruhlarga bo’lish mumkin.