A. A. Solonitsina

 
XİDMƏTİ ETİKA. XİDMƏTİ ETİKA SİSTEMİNDƏ 
ETİKET NORMALARININ ROLU
Xidməti etika – peşə etikasının ən geniş anlayışa malik qo- 
ludur. Xidməti etika dedikdə ümumi normalara riayət edilməsi 
və hər hansı bir şəxsin öz iş mühitində riayət etməliı olduğu 
qayda və qanunlar nəzərdə tutulur. Bu normalara isə başlayan 
hər kəs əməl etməlidir. Adını çəkdiyimiz normalar kəmiyyətcə 
o qədər də çox deyil. Başqa cür ifadə etsək xidməti etika bir in- 
sanın iş mühitində əməl etməli olduğu qayda-qanunlar toplu- 
sudur. Xidməti etika əsasən XX əsrin sonlarına döğru Qərb öl- 
kələrində, işgüzar dairələrin, ayrı-ayrı təşkilatların fəaliyyətin- 
də, sosial məsuliyyətin artırılması məqsədi ilə meydana gəlmiş- 
dir. Buna səbəb olaraq işçilər arasında etik dəyərlərə münasibə- 
tin zəifləməsi göstərilir. Məhz elə bu sada-ladıqlarımızın nəti- 
cəsidir ki, bu gün xidməti etika, biznes eti-kası anlayışı qədər 
aktuallaşmışdır. Xidməti etikanın bəzi funk-siyaları vardır ki, 
bu funksiyalar iş mühitinin sağlam formalaş-masına təsir göstə- 
rir. Bunlar aşağıdakılardır: 
- 
Fərdi deyil, kollektivin mənfəəti üçün çalışmaq; 
- Düzgün psixoloji mühit yaratmaq; 
- Yüksək iş keyfiyyətini təmin etmək; 
- Kollektivin sosial problemlərini həll etmək. 
Təhlili: 
1. ”Mən” duyğusu yox biz duyğusu təbii ki, hər bir insa- 
nın daxilində kollektiv şüur dediyimiz bir hiss olmalıdır. Yəni 
əgər müəssisənin, təşkilatın ümumi mənfəəti üçün iş görülürsə, 
burada şəxsi maraqlar arxa plana keçir; 

---

www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 
A.A. Solonitsina. 
“Peşə etikası və etiket”
37 
 
2. Kollektiv daxilində, iş mühitində işçilərarası çəkişmələr, 
birinin dediyi sözün digərinin boğazından keçməməsi kimi 
hallar iş mühitində gərgin psixoloji mühit yaradır. Lakin işçilə- 
rin bir-birilərinin fikirlərinə hörmət etməsi, lazım gəldikdə gü- 
zəştə getməsi gərgin iş atmosferinin aradan qaldırılmasına yar- 
dımçı olur; 
3. Təbii, sağlam iş mühiti təşkilatın məqsədinə daha effek- 
tiv, daha səmərəli çatmağa imkan verir; 
4. İş mühiti bir ailədi prinsipi ilə hərəkət edərək çalışanlar bir- 
birilərinin problemlərini bilməli, ailə və sosial həyatdakı çətinlik- 
ləri bölüşməli və problemi aradan qaldırmağa yardımçı olmalıdır. 
Sağlam iş mühitinin qorunub saxlanmasında işçinin dav- 
ranışının jesti, mimikası çox böyük rol oynayır. Məsələn, hər 
bir insan iş gününə başlayanda başlanğıc motiv olaraq həmişə 
ev əhval-ruhiyyəsi, yəni necə istirahət etməsi, ailə münasibət- 
ləri ona təsir göstərir. Belə olduğu halda evdə baş vermiş hadi- 
sələr unudulmalı və yüksək əhval-ruhiyyə ilə iş gününə başlan- 
malıdır. İş gününə başladıqda əgər iş atmosferinin yaxşı olması 
tələb olunursa o zaman ilk olaraq təbəssüm faktorundan istifa- 
də etmək lazımdır. Bu yolla siz qarşınızdakı insanlara pozitiv 
enerji verir, həmçinin iş yoldaşlarınızın sizə qarşı isti münasi- 
bət bəsləməsinə nail olursuz. Digər bir faktor isə “Laqeyd 
olma”başlığı altında xarakterizə oluna bilər. Yəni işçi kollek- 
tivdəki insanlara qarşı laqeyd olmamalıdır. Onların fikirlərinə 
hörmət etdiyni, hər zaman kömək etmək istədiyini hiss etdir- 
məlidir. Qısa şəkildə desək ünsiyyətçil olmalıdır. Bütün bu de- 
diklərimizi aşağıdakı başlıqlar altında qeyd etmək olar: 
- Həqiqətən digər insanlarla maraqlanın; 

---

www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 
A.A. Solonitsina. 
“Peşə etikası və etiket”
38 
 
- gülümsəyin ola bilər qarşılığı yoxdur, amma çox iş görür. 
Təbəssüm onu əldə edəni xöşbəxt edir, eyni zamanda təbəssü- 
mü hədiyyə verənlər heç vaxt bədbəxt olmurlar; - yadda 
saxlayın ki, insanın adı onun üçün istənilən dildə ən şirin və 
əhəmiyyətli səsdir; 
- yaxşı dinləyici olun. Digər insanlara özləri haqqında da- 
nışmağa imkan verir; 
- qarşınızdakını maraqlandıran bir şey haqqında danışın. 
Xidməti etikanın bəzi qaydaları vardır ki, bunlar praktiki cəhət- 
dən ümumi qəbul olunmuşdur: 
- söz vermisənsə yerinə yetir; 
- əmin deyilsənsə söz vermə; 
- bilmədən işçilərin işlərinə qarışmayın; 
- başqalarının düşüncəsinə hörmət edin; 
- hətta mənasız görünən fikirlərə qarşı ədalətli olun. Onları 
sərt tənqid etsəniz gələcəkdə lazımi təkliflərdən də məhrum ola 
bilərsiz; 
- yox deməyi bacarın; 
- başqalarının yanında işçilərdə nöqsan tutmayın; 
- mədəni işçi birinci özü salamlaşır. Salamlaşarkən salam- 
laşdığınız insanın əlini möhkəm sıxın; 
- təvəzökar olun bu təkcə bəzək deyil, ağıllı olmaq olar, 
ancaq təvəzökar olmasanız müdrik ola bilməsiniz.