A. M. Vəliyev Elmi redaktorlar: R. A. Səlimov, S. A. Sadıqova, T.Ə. Paşayev



Yüklə 17,41 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə96/182
tarix21.04.2017
ölçüsü17,41 Mb.
#14975
1   ...   92   93   94   95   96   97   98   99   ...   182

KONKORDASĐYA 

ƏMSALI 

– 

sıra


 

şkalasında



 

ölçülən


 

bir


 

neçə


 

əlamətlər



 

arasında 

əlaqənin xarakteristikasıdır. M-ölçülü  

X=  (X


1,

X

2,.... 



X

m

)



t

  baş  məcmusundan  n  həcminin 

seçilməsində  X

j   


əlamətlərini  sıra  şkalasında 

ölçmək olar.

 

Konkordasiya 



(uyğunluq) 

əmsalı 


aşağıdakı 

düsturla hesablanır: 

∑ ∑

=

=







+



=

n

k

m

j

j

k

m

n

m

i

n

n

m

K

1

2



1

3

2



2

)

1



(

)

(



)

(

12



 

burada:  (i



j

)

k



  –  j  əlamətinin  ranqı,  yəni  əlamətin 

variyasiya sırasının i

k

-ci üzvüdür. 



 

KONOSAMENT

  (gəmi  ilə  göndərilən  yükə 



görə  verilən  sənəddir)  –  dəniz  yolu  ilə  daşınan 

yükü  göndərənə  gəmi  sahibinin  (daşıyıcının)  

verdiyi  sənəddir.  Konosament  yükün  daşınmaya 

qəbul  edilməsini  təsdiq  edən  və  müvafiq  sənəd 

almaq  müqabilində  təyinat  limanında  daşıyıcının 

yükü  yük  alıcısına  verməyi  öhdəsinə  qoyan,  malı 

müşahidə  edən  sənəd  hesab  edilir. Konosament  – 

dənizdə  daşınan  yüklərin  gömrük  nəzarətində 

zəruri 

olan 


əsas 

sənədlərindən 

biridir. 

Konosament  göndərənin  və  ya  alanın  (orderlə) 

əmrinə  görə,  təqdim  edənə  və  ya  qəbul  edənə 

(adlı) tərtib edilə bilər. Bu halda bank tərəflərdən 

birinin maliyyə agenti və ya sövdələşmənin bütün 

iştirakçıları  arasında  maliyyə  vasitəçisi  hesab 

olunur.   

Çarterdən fərqli olaraq konosament daşıyıcıya yük 

sahibi üçün yük anbarı və ya gəmisi təqdim etmək 

öhdəliyinə 

baxmır. 

Bu 


sənəd 

beynəlxalq 

gəmiçilikdə  daşıyıcı  ilə  yük  sahibi  arasındakı 

münasibətləri müəyyən edir.  

 

KONSENSUSUN  ƏLDƏ  OLUNMASI

    -  

partnyorların  bir-birini  başa  düşməsi    və  tərəflər 

üçün qəbul olunan bir mövqeyə gəlməsidir. 

 

KONSERT  TƏŞKĐLATLARI



  –  konsert 

fəaliyyətinin  təşkili  ilə  məşğul  olan  müəssisədir: 

filarmoniyalar,  konsert  birlikləri  və  zalları, 

müstəqil  balansda  olan  və  hüquqi  şəxs  hesab 

edilən 

fərdi 


(musiqi, 

xor, 


rəqs 

və 


s.) 

kollektivlərdir.  Statistika  hesabatlarına  aşağıdakı 



göstəricilər  daxil  edilir:  konsertlərin  sayı, 

dinləyicilərin  sayı,  konsert  fəaliyyətindən  əldə 

olunan gəlirlər və s. Yekun məlumatlar ərazilər və 

kollektiv  və  ya  ifaçıların  (filarmoniya,  estrada 

ifaçılarının) janrları üzrə işlənilir.  

 

KONSERVASĐYA



  –  müvəqqəti  dayandırılmış 

tikintilərdə  binaların  və  tikililərin  qurulmuş 

hissələrinin dayandırılması və gələcəkdə tikintinin 

davam  etdirilməsi  məqsədi  ilə  həyata  keçirilən 

işlərdir.  Konservasiyanın  aparılması  üçün  zəruri 

kapital  qoyuluşu  nəzərdə  tutulur.  Müvəqqəti 


 

369


dayandırılmış  tikinti  və  obyektlərə  bunun  üçün 

sənədi rəsmiləşdirilmişlər daxildir.  

 

KONSESSĐYA

  (dövlət  xidmətləri)  –  (I)  – 

faydalı 

qazıntıların 

çıxarılması, 

müxtəlif 

qurğuların  tikintisi  və  sair  hüququ  torpaq 

sahəsinin  dövlət  tərəfindən  sahibkarlara  və  xarici 

firmaların 

sənaye 


müəssisələrinə 

istifadəyə 

verilməsinə dair müqavilədir. 

 (II)  -  “konsessiya”  anlayışından  o  halda  istifadə 

olunur  ki,  hüquqi  şəxs  statuslu  dövlət  kooperativ 

müəssisələri  (konsessiyanı  təmsil  edən  şəxs)  və 

dövlət  və  ya  xüsusi  şəxs  (konsessiyanı  alan), 

aşağıdakı  elementlər  daxil  edilməklə,  müqaviləyə 

və qanuna əsaslanan qarşılıqlı əlaqələrə girsinlər:  



özünün 


məsuliyyəti 

və 


riski 

hesabına 

konsessiyanı alana xidmətlərin göstərilməsi;  

dövlət 



sektoru 

mülkiyyətindən 

istifadə 

edilməsinə müstəsna hüququn verilməsi;  

- və/və ya konsessiyanı təmsil edən, tapşırılmış və 

ya nümayəndə göndərilmiş şəxslərə istismar üçün 

müstəsna hüququn verilməsi;  

ümumi 



xarakterli 

(montaj 


və 

lazımi 


avadanlıqlara  texniki  xidmət,  texniki  şərtlərə 

uyğun  olaraq  onun  təzələnməsi)  xidmətlərin 

göstərilməsi 

üzrə 


öhdəliklərin 

konsessiyanı 

alanlardan qəbul edilməsi;  

-  konsessiya  verən  şəxs  öz  sərəncamında  olan 

vasitələri uzun müddətə konsessiyanı alana verir; 

-  konsessiyanı  alan  tərəfindən  avadanlıq  və  digər 

əsas  fondların  (ödənişlə  və  ya  ödənişsiz) 

qaytarılması; 

-  konsessiya  alana,  müqavilədə  şərtləndirilmiş 

tarifə  uyğun  olaraq,  konsessiya  çərçivəsində 

istifadəçilərə  göstərilən  xidmətlərdən  çıxılan 

haqlar hesabına ödənişlər. 

 

KONSESSĐYAÇI

  (konsessiya  sahibi)  -  bu, 

mövcud  ərazidə  satışlara  və  ya  bütün  satışlardan 

komisyon  haqqına  müstəsna  hüququ olan,  franşiz 

müqaviləsindən qazanc əldə edən şəxsdir.  

 

KONSESSĐYAÇI,  KONSESSĐYANIN  SA-

HĐBĐ

  -  franşiz  (benefisiar)  şərtlərlə  bağlanan 

müqavilədən alınan gəlirdən istifadə edən şəxsdir. 

Bu  müqavilə  -  konsessiyaçıya  mövcud  ərazidə 

satışa  və  ya  bütün  növ  satışlardan olan  komisyon 

haqqına  müstəsna  hüquqa  malik  olmağa  imkan 

verir.  

 

KONSESSĐYALARA, 



PATENTLƏRƏ, 

LĐSENZĐYALARA, 

ƏMTƏƏ 

NĐŞAN-

LARINA 

VƏ 

ONLARA 

BƏRABƏR 

TUTULAN  HÜQUQLARA    (ĐCAZƏLƏ-

RƏ)  ĐNVESTĐSĐYA  QOYULUŞLARI

  – 

məlumatlardan istifadə hüququna malik olan, nou-

hou 

vahidinin 



məlumatlarından 

istifadəsini 

məhdudlaşdıran 

hüquqların 

(onun 

milli 


qanunvericiliyə  uyğun  olaraq  investisiyalaşdırıla 

bilmək  dərəcəsində)  dəyəridir.  Həmçinin  vahidin 

hesabat  dövrü  ərzində  aldığı  və  hazırladığı 

hüquqlar  da  (1  ildən  çox  dövr  ərzində  onlardan 

istifadə etmək nəzərdə tutulduğu halda) bura daxil 

edilir.  Bu  hüquqlar  satış  qiyməti  və  ya  istehsal 

xərclərinə  görə  qiymətləndirilir.  Üçüncü  tərəfdən 

alınan 


lisenziyaların, 

əmtəə 


nişanlarının, 

patentlərin,  konsessiyaların  və  onlara  bərabər 

tutulan  hüquqların  əldə  olunmasına  çəkilən 

xərclər  də  bura  daxildir.  Həmçinin  vahid 

tərəfindən  hazırlanan  hüquqların  dəyərinə  əlavə 

edilmiş  bu  hüququn  qeydiyyatının  dəyəri, 

hüquqların  qeydiyyatından  əvvəlki  biliklərin  və 

nou-haunun inkişafının, yeni ilkin informasiyanın 

yığılmasının  dəyəri hesab edilir.  

Artıq  “Elmi  tədqiqatlara  və  işləmələrə  çəkilən 

xərclər”  maddəsinə  daxil  olunmuş  xərclər  istisna 

edilir. 


 

KONSESSĐYALARA, 

PATENTLƏRƏ, 

LĐSENZĐYALARA, 

MAL 

NĐŞAN-

LARINA  VƏ  OXŞAR  HÜQUQLARA 

QOYULAN  ÜMUMĐ  ĐNVESTĐSĐYALAR

 

–  məlumatlardan,  biliklərdən  və  “nou-hau”dan 



istifadə hüquqlarının  dəyərlərini  onların sahibinin 

xeyrinə (milli qanunvericiliyə görə kapitallaşdırıla 

biləcək 

dərəcədə) 

məhdudlaşdırır. 

Bu 


kateqoriyaya  hesabat  dövrü  ərzində  həm  satın 

alınmış  hüquqlar,  həm  də  mövcud  iqtisadi  

vahidin istehsal etdiyi hüquqlar (onların istifadəsi 

1 ildən çox  müddətdə nəzərdə tutulursa) daxildir. 

Bu  hüquqlar  satın  alınma  qiyməti  və  ya  onların 

istehsalına 

çəkilmiş 

xərclərin 

həcmi 

ilə 


qiymətləndirilir.  

Bu 


növ 

investisiyalara 

lisenziyaların, 

mal 


nişanlarının,  patentlərin,  konsessiyaların  və  oxşar 

hüquqların üçüncü tərəfdən satın alınması xərcləri 

daxildir. Mövcud iqtisadi vahid tərəfindən istehsal 

edilən  hüquqların  dəyərinə,  bu  hüquqların 

qeydiyyat 

dəyəri 


ilə 

yanaşı, 


onların 

qeydiyyatınadək  olan  biliklərin  əldə  edilməsi, 

“nou-hau”ların  işlənib  hazırlanması  və  yeni 

məlumatların  yığılması  dəyərləri  də  daxildir. 

Kompüter 

proqramı 

təminatlarının 

işlənib 


hazırlanması, geoloji kəşfiyyat və əyləncəli, ədəbi 

və 


bədii 

əsərlərin 

orijinallarının 

istehsalı 

məlumatların 

yığılması 

və 

biliklərin 



əldə 

olunmasına nümunədir.  

Tədqiqat  və  inkişaf  xərclərinə  daxil  edilmiş 

xərclər  məsrəflərə daxil edilmir. 

 

KONTEYNER (NƏQLĐYYATDA)

 -  dedikdə 

yük daşınması üçün münasib olaraq quraşdırılaraq 

möhkəmləndirilmiş  xüsusi  qutu  başa  düşülür. 


 

370 


Konteynerlərin  daxili  həcmi  bir  kub  metrdən  az 

olmamaq  şərtilə  uzun  müddətli  istifadə  olunur  və 

yükün bir neçə nəqliyyat vasitəsi ilə ötürülməsinə 

imkan  verir.  Dəniz  nəqliyyatında  konteynerlər 

ölçülərinə  görə  20  futluq  (uzunluğu  20  fut,  eni  8 

fut)  və  40  futluq    (uzunluğu  40  fut,  eni  8  fut) 

konteynerlərə 

və 


xüsusi 

böyük 


tutumlu 

superkonteynerlərə  bölünürlər.  Fut  ölçü  vahidi 

olmaqla,  0.3048  metrə  bərabərdir.  Bir  sıra 

hallarda  konteynerlər  şərti  olaraq  iyirmi  futluq 

ekvivalentlə  (ĐFE)  ölçülür  və  bir  ĐFE  20  futluq 

konteynerə  bərabər  götürülür.  Məsələn,  40  futluq 

konteyner  iki  ĐFE-yə  bərabərdir.  Konteynerlər 

Beynəlxalq  Standartlar  Təşkilatının  (BST  və  ya 

ĐSO)    standartlarına  görə  aşağıdakı  kimi 

qruplaşdırılır: 1. Ümumi təyinatlı konteynerlər; 2. 

Xüsusi təyinatlı konteynerlər: ventilyasiya olunan 

bağlı 


konteynerlər; 

üstüaçıq 

konteynerlər; 

platforma 

üzərində 

yan 


tərəfdən 

açıq 


konteynerlər; 

platforma 

üzərində 

yuxarısı 

çərçivəli 

yan 


tərəfdən 

açıq 


konteynerlər; 

platforma  üzərində  yuxarısı  yarımçərçivəli  və 

dikinə  bərkidilmiş  yan  tərəfdən  açıq    və  bu  tipli 

konteynerlər;  kontenyer-platformalar;  3.  Xüsusi 

yüklər  üçün  konteynerlər:  izotermik  konteynerlər 

(eyni  temperaturu  saxlayan);  istilik  keçirməyən 

(termoizolyasiya)  konteynerlər;  soyuducu  amillə 

(soyutma prosesini gücləndirən kimyəvi məhlulla) 

təchiz 

olunmuş 


refrijeratorlu 

konteynerlər; 

soyutma maşınlı refrijeratorlu konteynerlər; istilik 

sistemli  konteynerlər;  refrijerator  və  istilik 

sistemli 

konteynerlər; 

konteyner-sisternlər; 

səpilən  (dənəvər)  məhsullar  üçün  konteynerlər; 

digər  növ  yük  daşımaq  üçün  konteynerlər 

(avtomobil, mal-qara daşımaq üçün və s.). 

 

KONTOKORRENT  HESAB

 

– 

bankda 


müştəri  üçün  açılmış  vahid  cari  və  ssuda 

hesabıdır;  vəsaitlərin  saxlanmasına  və  hesabların 

həyata  keçirilməsinə  xidmət  edir.  Kontokorrent 

hesab  üzrə  həm  ssudalar,  həm  də    əmanətlər, 

ssudaların 

qaytarılması 

və 

s. 


şəklində 

müştərilərdən banka daxil olan vəsaitlər keçir. 

 

KONTOKORRENT  KREDĐT

  –  bankda  cari 

hesabı  olan  müştərilərə  verilən  bank  krediti 

növüdür.  Ssudanın  həcmi  və  müddəti  müştərinin 

təsərrüfat 

tələbatı 

əsasında, 

ancaq 

kredit 


müqavilələrində 

müəyyənləşdirilmiş 

limit 

çərçivəsində hər bir borc alan üzrə, onun maliyyə 



vəziyyəti 

və 


etibarı 

nəzərə 


alınmaqla 

müəyyənləşdirilir.  Cari  hesabdakı  dövriyyələr 

saldolaşdırılır. Mənfi (debet) saldonun baş verdiyi 

vaxt müştəriyə ssuda verilir. Cari hesabdan krediti 

nağd, 

digər 


hesaba 

köçürmə, 

veksellərin 

ödənilməsi, qiymətli kağızların əldə edilməsi və s. 

vasitəsilə  almaq  olar.  Kontokorrent  kreditə  görə 

ödəmələr mövcud tarif faizləri, müştəri tərəfindən 

faktiki  istifadə  edilmiş  kreditin  həcm  və  müddəti 

nəzərə alınmaqla müəyyənləşdirilir. 

 

KONTRAKT  QĐYMƏTĐ

  –  malın  alqı-

satqısına  dair  sazişdə,  o  cümlədən  xarici  ticarət 

əməliyyatlarında  qeyd  edilən  qiymətdir.  O, 

aşağıdakı  formalarda  ola  bilər:  1)  qəti  qiymət  – 

belə  qiymət  kontrakt  bağlanan  anda  müəyyən 

səviyyədə qəti müəyyən edilir; 

2)  sonralar  təsbit  edilən  qiymət  –  belə  qiymət 

tərəflərin  razılaşdırıldığı  müddətlərə  müəyyən 

edilir; 

3)  qeyri-sabit  sürüşkən  qiymət  –  kontraktın 

qüvvədə  olduğu  dövr  ərzində  razılaşdırlmış  sxem 

üzrə dəyişdirilir. 

 

KONTROLLĐNQ



  (marketinqdə)  –  bazarın 

əsas  parametrlərini  daimi  yoxlayan,  bazarda 

vəziyyətin  dəyişməsinə  uyğun  olaraq  marketinq 

fəaliyyətinə zəruri düzəlişlər verən və marketinqin 

səmərəliliyini 

qiymətləndirən, 

marketinq 

tədbirləri 

planının 

və 


proqramının 

yerinə 


yetirilməsinə nəzarət sistemidir.  

 

KONVERSĐYA  EDĐLƏN  MÜƏSSĐSƏ

  - 

hərbi ehtiyaclar üçün elmi və ya istehsal fəaliyyəti 

ixtisar  edilən  və  ya  dayandırılan  və  mülki 

məhsulların  buraxılması  üzrə  təbdirlər  həyata 

keçirən,  istənilən  mülkiyyət  formasından  olan 

müəssisədir  (və  ya  təşkilatdır).  Konversiya 

edilənlərə  həmçinin,  profillərinin  dəyişdirilməsi 

texniki-iqtisadi 

cəhətdən 

məqsədəuyğun 

olmadığına  görə,  fəaliyyətlərinin  dayandırılması 

və  ya ləğv edilməsi haqqında qərar qəbul edilmiş 

müdafiə müəssisələri də daxildir.  

 

KONVERTASĐYA  OLUNAN  (DÖNƏRLĐ) 

VALYUTA

  –  1)  sərbəst  konvertasiya  edilən 

valyutadır – milli valyutaya və beynəlxalq ödəniş 

vəsaitlərinə  məhdudiyyətsiz  dəyişdirilən  pul 

vahididir; 

2) 


qismən 

konvertasiya 

edilən 

valyutadır –  yalnız  bəzi xarici  valyutaya  və    bəzi 

beynəlxalq  ödəniş  vəsaitlərinə  dəyişdirilən  pul 

vahididir. 

 

KONVEYER  ĐSTEHSALI

  –  müəssisədə 

istehsalın 

təşkili 

üsuludur 

(istehsalın 

planlaşdırılmasının  növüdür),  verilmiş  ritmlə 

işləyən,  avadanlıqlar  kompleksindən  ibarət  olan 

konveyer  xətlərində  yerinə  yetirilən  istehsal 

prosesinin  ayrı-ayrı  əməliyyatlara  bölünməsi  ilə 

xarakterizə olunur. Đstehsal prosesinin fasiləsizliyi 

ixtisaslaşmanın  yüksək  səviyyəsini  təmin  edir  və 

avtomatlaşdırılmış  avadanlıqlardan  istifadə  üçün 

şərait yaradır. Konveyer istehsalı kimya sənayesi, 

avtomobilqayırma,  qida  məhsulları  istehsalı  və 



 

371


digərləri 

üçün 


xarakterikdir. 

Konveyer 

istehsalında 

istehsala 

buraxılmış 

məmulatın 

“itələmə” 

və 


“çəkib 

çıxarma” 

sistemləri 

fərqləndirilir.  Çox  zaman  məmulatın  “itələmə” 

sistemi  tətbiq  olunur.  Bu  sistem  məmulatın 

hazırlanmasının  istehsal  xəttinin  bir  başından 

başlayaraq,  ardıcıl  olaraq  bir  sıra  texnoloji 

əməliyyatlardan  keçməsini  və  istehsal  zəncirinin 

digər  başında  emalının  başa  çatmasını  nəzərdə 

tutur.  Bu  zaman  bir  sahədə  emal  başa  çatdıqdan 

sonra,  növbəti  sahənin  məmulatı  emala  qəbul 

etməyə hazır olub-olmamasından asılı olmayaraq, 

oraya  “itələnir”.  Hər  bir  sahə  istehsal  planına 

malik  olur.  Konveyer  istehsalında  məmulatları 

“çəkib  çıxarma”  sistemi  məmulatın  əvvəlki 

sahədən  zərurət  yarandıqca  alınmasını  nəzərdə 

tutur. Bu sistem “just in time” (“dəqiq vaxtda”) və 

ya  “kan-ban”  adını  almışdır.  Bu  sistemin 

çevikliyini 

yüksəltməyə 

və 

artıq 


istehsal 

ehtiyatlarını azaltmağa imkan verir. Đlk dəfə 1972-

ci ildə “Toyota” şirkətində təklif olunmuşdur. Bu, 

sistemin  müəllifi  T.Ono  sənaye  istehsalı  üçün 

super-marketlərdə  tətbiq  olunan,  alıcının  zəruri 

kəmiyyətdə, çeşiddə və s. məlumat mənbəyi olan, 

“sonuncu  bənd”  prinsipindən  istifadə  etmişdir; 

istehlakçıların müəyyən etdiyi tələbat bu sistemin 

işlənməsinə  xidmət  edir.  Oxşar  olaraq,  sənaye 

müəssisələrində  yalnız  son  yığım  xətti  plana 

malikdir 

və 


buradan 

müəyyən 


hissələrin 

istehsalının 

zəruriliyi 

haqqında 

məlumat 

qabaqdakı  sahələrə daxil  olur.  Sahələrdə  plan  hər 

gün  formalaşdırılır  ki,  bu  da  sistemin  çevikliyini 

şərtləndirir.   

 

KONYUNKTUR 

MƏSLƏHƏTLƏŞMƏ-

LƏRĐ

  –  hər  bir  iştirakçının  bazarın  vəziyyətinin 

qiymətləndirilməsi  haqqında  öz  rəyi  ilə  çıxış 

etdiyi,  firma  (müəssisə)  rəhbərlərinin  və  aparıcı 

mütəxəssislərinin 

toplantısıdır. 

Müzakirələrin 

gedişində 

qiymətləndirmələr 

yaxınlaşır 

və 


razılaşdırılır. 

Daha 


çox 

müdafiə 


olunan 

qiymətləndirmə 

qəbul 

edilir. 


Konyunktur 

məsləhətləşmələri  beyin  həmləsinin (hücumunun) 

əlamətlərinə malikdir. 

 

KOOPERASĐYA

 

(lat. 

Cooperatio 



əməkdaşlıq)  –  sosial-iqtisadi  fəaliyyətin  müxtəlif 

sahələrində  ümumi  məqsədə  nail  olmaq  üçün 

fiziki  şəxslərin  təşkilati  cəhətdən  rəsmiləşdirilmiş 

könüllü birliyidir. Kooperasiyanın yaşı o qədər də 

qədim  deyildir.  O,  sosial-iqtisadi  problemlərin 

həlli  vasitəsi  kimi  XIX  yüzilliyin  ortalarında 

Qərbi 

Avropada 



meydana 

gəlmişdir. 

Kooperasiyanın 

növlərinə 

mənzil-tikinti 

kooperativi,  təchizat  kooperativi,  kəndli  (fermer) 

kooperativi və s. daxildir.  

 

KOOPERATĐV  CƏMĐYYƏTLƏR

  –  hər  bir 

ölkədə 


kooperasiyanın 

hüquqi 


statusunu 

müəyyənləşdirən 

qanunlara 

uyğun 


olaraq 

fəaliyyət  göstərən  təşkilatlardır.  Onlar  bir  sıra 

ümumi  prinsiplərə  riayət  edirlər,  məsələn,  onlar 

yalnız  öz  üzvlərinə  xidmət  göstərməlidirlər, 

gəlirlər  müvafiq  cəmiyyətin  işinə  üzvlərin  pul 

qoyuluşlarına mütənasib bölüşdürməlidir və s.  

 

KOOPERATĐV  MÜLKĐYYƏTĐ

  –  ayrı-ayrı 

kooperativlərin 

və 


kooperasiya 

birliklərinin 

mülkiyyətidir.  Kooperativ  təşkilatları,  onların 

birlikləri  və  nizamnamələri  əsasında  mülkiyyət 

hüququ  ilə  onlara  məxsus  olan  əmlaka  sahiblik 

edir,  həmin  əmlakdan  istifadə  edir  və  onun 

üzərində  sərəncam  verir.  Kooperativ  təşkilatları 

və  onların  birliklərinin  mülkiyyətində  olan  əmlak 

üzərində  sərəncam  vermək  hüququ  yalnız 

mülkiyyətçiyə məxsusdur. 

  

KOOPERATĐV  TĐKĐNTĐSĐ

  –  əhalinin  öz 

vəsaitləri  hesabına  və  bank  kreditlərinin  köməyi 

ilə  yaşayış-tikinti  kooperativlərinin  tikdikləri 

yaşayış evlərindən ibarətdir.  

 

KORLANMIŞ  (POZULMUŞ)  TORPAQ-



LAR

  –  təsərrüfat  fəaliyyətləri  nəticəsində  ilkin 

dəyərini  (əhəmiyyətini)  itirmiş  və  torpaq  qatının 

korlanması,  hidroloji  rejimin  dəyişməsi  və  s.  ilə 

əlaqədar  olaraq,  ətraf  mühitə  mənfi təsir  göstərən 

mənbə  hesab  edilən  torpaq  sahəsidir.  Korlanmış 

torpaqlara  karxana  çuxurları,  torf  mədən  yerləri, 

çuxurlar, şaxta sahələrinin deformasiyaya uğramış 

(çökmələr,  əyilmələr,  uçurumlar)  üst  səthləri, 

durulducu  və  toplayıcı  hovuzlar,  terrikonlar 

(şaxtalardan  çıxan  boş  süxurlardan  düzələn 

konusşəkilli təpəciklər), zənginləşdirici fabriklərin 

qalıqlarının saxlandığı yer, elektrik stansiyalarının 

kül  tullantıları,  metallurgiya  zavodlarının  şlak 

layları  (filizdən  metal  əridildikdən  sonra  qalan 

qalıqlar),  neft  və  digər  yataqlarda  çirkləndirilmiş 

torpaqlar,  zibilxanalar,  tullantıların  basdırılması 

üçün  sahələr  və  s.  aiddir.  Statistikada  korlanmış 

torpaqlar  hər-hansı  bir  ana  (vaxta)  və  baxılan 

dövrə  (toplanmış  yekuna)  görə  sahə  üzrə 

ümumilikdə  və  ayrı-ayrı  pozuntu  növləri    üzrə 

öyrənilir.  Đstifadə  edilmiş  və  tam  və  ya  qismən 

bərpa 


göstəriciləri 

ilə 


bərabər 

korlanmış 

torpaqların 

sahələri 

torpaq 

ehtiyatlarından 



səmərəli  istifadə  səviyyəsinin  xarakteristikası 

hesab  edilir.  Yekunlar  fəaliyyət  sahəsi  və  region 

üzrə həyata keçirilir. 

 


Yüklə 17,41 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   92   93   94   95   96   97   98   99   ...   182




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin