A sh. Sheraliyev, U. X. Rahim ov

SAVOLLAR:
1
. 0 ‘simliklaming kasalliklarga chidamlilik xususiyatlarining namoy­
on 
bo‘lishida tashqi muhit omillari qanday rol o'ynaydi?
2
. 0 ‘simliklarni yetishtirish usullarining immunitetdagi ahamiyati 
qanday?
3. 0 ‘simliklarni oziqlanish sifatining immunitet xususiyatlaridagi 
roli qanday?
4. Iqlim va ob-havo sharoitining o ‘simliklarning immunitet xu­
susiyatlarini o ‘zgarishidagi ahamiyati qanday?
5. 0 ‘simliklarning o‘sish sharoiti va mahsulotlarini saqlashning 
immunitet xususiyatlariga ta ’siri qanday?
6
. Parazit bo‘lmagan mikroorganizmlar o ‘simliklarning immu­
nitet xususiyatlariga qanday ta ’sir qiladi?
7. Geografik omillar 
0
‘simliklarning immunitet xususiyatlarini 
qanday 
ta ’sir ko'rsatadi?
51

---

VII BOB
0 ‘SIMLIKLARNING HAYOTI DAVOMIDA
HOSIL BO‘LGAN IMMUNITETI
0
‘sim liklarda asab sistem asi va q o n aylanish doirasining 
y o ‘qligi tufayli, adabiyotlarda ularda orttirilgan im m u n itet xu- 
susiyatlarining y o ‘qligi t o ‘g ‘risida fikrlar mavjud. Keyingi yil- 
larda esa fanda o ‘sim liklarda ro ‘y beradigan jaray o n lar o ‘zaro 
b og‘liqligini isbotlaydigan fikrlar paydo b o ‘lm oqda. Ju m lad an , 
o ‘sim liklar sitoplazm asida m odda alm ashinishi hujayralararo 
m od d alar h arak ati natijasida am alga oshishi aniqlandi.
0
‘simlik sitoplazm asining barcha o ‘simlik a ’zolarining qism - 
larida tutashganligini quyidagi m isollarda ko ‘rish m um kin. M a­
salan, fitoftorioz bilan kasallangan kartoshka tuganagida va u n - 
d an uzoq m asofada joylashgan o ‘sim lik a ’zolarida haro rat 
k o ‘tarilganligini k o ‘rish m um kin. Sitrus o ‘simligi m evasini 
Penecilillum italicum
z a m b u ru g ‘i bilan k a sa lla n tirilg an d a , 
uning hujayralarida nafas olish jaray o n i kuchaygan.
Orttirilgan im m unitetlar kelib chiqishiga ko ‘ra 2 ga b o ‘linadi: 
Y uqum li kasalliklarga nisbatan im m unitet; Y uqum siz kasallik­
larga nisbatan im m unitet.
Y uqum li kasallikka nisbatan hosil qilin g an im m u n ite t 
o ‘sim likning m a ’lum bir kasallik bilan kasallanib b o ‘lgandan 
keyin hosil b o ‘ladi. B unda o ‘sim likning yashash u c h u n kurash 
jarayoni asosiy o ‘rin tutadi. Y a’ni, tabiiy tan lash asosiy om il 
hisoblanadi.
Yuqumsiz kasallikka nisbatan hosil b o ‘lgan im m unitet o ‘simlik 
ichiga h ar xil vaksina (zardob) ni j o ‘natish yoki boshqa tashqi 
m u h it sharoitini o ‘zgartirish asosida hosil qilinadi. 0 ‘sim likka 
zardob berish m a ’lum kasallik q o ‘zg‘atuvchisining m ahsulotlari 
bilan o ‘sim likka ishlov berish asosida am alga oshiriladi. M asa­
lan, loviya o ‘simligi urug‘i