0 ‘SIMLIKLARNING IM M UNITET XUSUSIYATLARIGA PARAZIT BO ‘LMAGAN MIKROORGANIZMLARNING TA’SIRI Qishloq xo‘jalik ekinlari rizosferasida hayot kechiruvchi parazit
b o ‘lm agan sap ro tro f oziq lan u v ch i m ikroorganizm lar tashqi
m uhit om illarining o ‘zgarishi o ‘sim liklarning kutilm agan yan-
gi kasalliklarini keltirib chiqaradi. B unday kasalliklar qatoriga
saprofit bakteriyalardan (P seu d o m o n as fluorescens, Baccillus
mesentericus), zam burug‘lardan (Fusarium solani, Trichotecium
roseum ) va boshqa Fusarium , Penicillium , R hizopus oruzae,
C ytospora, N ectria, T uberculina kabi
fakultativ parazitlar
keltirib chiqargan kasalliklar kiradi.
0
‘simliklar normal sharoitda bunday mikroorganizmlarga chidam
li bo‘lib, tashqi m uhit omillarining o ‘zgarishi ularning immunitet
xususiyatini yo‘qolishiga sabab bo‘ladi. Masalan, issiqxona sharoitida
bodring o ‘simligini sovuq suv bilan sug‘orish uning
Trichotecium roseum zamburug‘i bilan kasallanishiga sabab bo‘ladi. Makkajo‘xori
o ‘simligi donini sovuq haroratli tuproqqa ekilganda
Penicillium tur-
kumiga mansub zam burug‘laming bir necha turlari bilan kasallan
ishi uning im m unitet xususiyatlarini yo‘qolishidan kuzatiladi.
Urug‘ning unishi uchun qulay sharoit yaratish bilan, makkajo‘xori
maysalarining im m unitet xususiyatlarining ortishidan zamburug‘lar
bilan kasallanishi keskin kamayib ketadi.
Cytospora zam burug‘i asosan vegetatsiya davom ida zaiflash-
gan o ‘sim liklarni kasallantiradi. Lekin, o ‘sim likning infeksiya
bilan zararlanishi va kasallikning nam oyon boMishi tashqi muhil
sharoiti bilan bog‘liqdir. Y a’ni, o ‘sim liklarning im m unitet
xn
susiyati uning fiziologik xususiyatlarini ko‘rsatadigan tashqi muhil
holati yoki o ‘simlikka ishlov beriladigan sharoit bilan bogMiqdii
49
M arkaziy Osiyo sharoitida olxo‘ri o ‘simligining sitosporoz
