A sh. Sheraliyev, U. X. Rahim ov

0 ‘simlik
Patogen
Populyatsiya
Populyatsiya
T urlar
T urlar
Populyatsiya
Populyatsiya
T u r xillari
T u r xillari
Populyatsiya
Ixtisoslashgan shakl
B iotiplar
B iotiplar
Nav
Fiziologik rassa
G en etik so f liniya
G en etik so f liniya
0
‘sim liklarning kasalliklari qishloq x o ‘jaligining rivojla- 
nishiga asosiy z a ra r keltiruvchi m anba hisoblanadi. K asallik- 
ning keng tarqalishida k o ‘pincha ekologik sharoit, qulay iqlim, 
radiatsiya m iqdori va m ik roorganizm larning fiziologik xususi­
yatlari asosiy rol o ‘ynaydi (1 3 -rasm ). Evolutsiya jaray o n id a 
uzoq davr m o b ay n id a hosil b o ‘lgan tabiiy sh aro it patogen 
tu rla r m iq d o rin i o rtib borishiga sabab b o ‘ladi. 
0
‘sim liklar 
kasalikka beriluvchan b o is a , tuproqdagi patogen zam burug‘lar 
m iqdori ortib ketadi, o ‘sim lik kasallikka chidam li b o ‘Isa kasal­
lik q o ‘zg‘atu v ch i m ik ro o rg an izm lar m iq d o ri kam ayib ketadi. 
M asalan, respublika sharoitida g ‘o ‘zaning o ‘rta tolali navlarini 
V ertitsillium zam b u ru g ‘i bilan t o ‘liq kasallantirish xususiyatiga 
ega b o ‘lgan. Ekin dalalarida b ir xil navni bir jo y d a m untazam
61

---

13-rasm. 
U ltrabinafsha 
n urlar 
ta ’sirida
Pullularia pullulans
zamburug'i
m utantlarining hosil bo'lishi. Yuqoridan
chapga shtam m ning dastlabki koloniyasi.
yetishtirish ham shunday salbiy oqibatlarga olib keladi. N atijada 
tu p ro q d a patogen turdagi zam burug‘larning tajovuzkor n am u - 
nalari to ‘plana boshlaydi.
T abiatda esa y o w o y i o ‘sim liklar biotsenozida m a ’lum tu r­
dagi m ikroorganizm lar tarqalishiga to ‘liq sharoit yaratilib be- 
rilm aydi. N atijada, kasallikning tarqalishi, patogenning m o r­
fologik xususiyatlari va tajovuzkorligi doim o o ‘zgarib boriladi 
(14-rasm ). M asalan, kauchukli geveya o ‘simligi A m erikaning 
tabiiy sharoitidagi changalzorlarda