4-B O B . A D A B IY T A H R IR
Reja:
1. Tahrirning ikki bosqichi.
2. Matnni til va uslubga ko‘ra tahrirdan chiqarish.
3. Matnning mantiqiy tahlil asosida tahrir qilish.
4. Muallifning bayon uslubi.
5. Adabiy tahrir mezonlari.
6. Matnda tuzatishlarni amalga oshirish.
7.
Muharrirning ixtisoslashuvi.
1-§. Adabiy tahrir - m uallif asariga
uni nashrdan chiqarish
uchun muharrir tomonidan adabiy isblov berish jarayoni. M uallif
qo‘lyozmasi ustida tahrir amalini bajaruvchi muharrir (tahrirchi)
mazkur to‘rtinchi bosqichga o4ishdan oldin avvalgi uch bosqich
talablariga to ‘liq javob berish darajasiga erishgan bo‘lishi kerak.
Agar muharrir oldingi bosqichlarda bayon
etilgan nazariy bilimlar
bo‘yicha malakaga ega b o ‘lmasa, unda to ‘rtinchi bosqichga
o ‘tmagani, tahrir amaii bilan shug‘ullanmagani m a’qul. Zero.
adabiy nutq, adabiy uslublar
va
matn mantiqiy tahlili
bo yiclia
nazariy bilimga, amaliy k o ‘nikmaga ega b o ‘lmagan nashriyot,
matbuot, radiotelevideniye tahrirchisi o ‘z
sohasining mohir
mutaxassisi - komil muharrir b o ia olmaydi.
2-§.
Bugungi kunda nashriyotlarda filologiya, kimyo,
matematika, tarix, til, adabiyot hatto texnika va b. sohalardan oliy
m a’lumotli
mutaxassislar
muharrirlik
qilmoqdalar.
Ular
(filologlardan tashqari) o ‘z ixtisosliklari b o ‘yicha
mutaxassis
sifatida sohaga oid tushuncha va mulohazalar aniqligini
kafolatlashlari mumkin, lekin til, uslub
va mantiqiy tahlil borasida
haminqadar.
3-§. Noshirlik ishida, ommaviy axborot vositalarida matn
tahriri bilan shug'ullanuvchilar tahrir nima ekanligini to‘liq
idrok
etadilarmi? Shu savolni ular o ‘zlariga berib ko‘rsalar va vijdonan
ichki nidolariga quloq tutsalar, javob juda ham qoniqarli bo‘lmaydi
Tahrir haqida so‘z borganda, ko‘pchilikning
fikri bir joydan
137
chiqadi: bu - m uallif y o ‘l q o ‘ygan imlo, til, uslubga oid xato va
kamchiliklami tuzatish.
Agar shunday b o ig a n d a edi, y a’ni
tahrir muallifning xato,
kamchiliklarini tuzatishdan iborat bo‘lganda edi, unda muharrir o ‘z
vazifasini a ’lo darajada bajargan va o ‘quvchi xatolarsiz asami
q o ig a kiritgan bo‘lar edi. Albatta, bu yomon emas. Lekin kamlik
qiladi. Demak, nashriyot mutlaqo xatolardan
xoli kitobni nashrdan
chiqaradi. gazeta axboriy yoki tahliliy material e ’lon qiladi.
Shunday mualliflar borki, ular o ‘z qoiyozm alarini mutlaqo xatosiz
yoza oladilar. Lekin ... o ‘quvchi oxirgi jum lani o ‘qib b o iib , ketgan
vaqtiga achinadi, nimani o ‘qidim, deya o ‘ziga o ‘zi savol beradi.
Demak, tahriming mohiyati bunda emas! X o‘sh, unda nimada?
Keling, quyidagi matnni diqqat bilan o ‘qib chiqing.
Dostları ilə paylaş: 
