Eti̇ka və gender: Sosi̇al-əxlaqi̇ davranişin təhli̇li̇
143
vi zənginliklərinin saxlanılması və artırılması işində təbiət
onun üzərinə kişiyə nisbətən müqayisəyəgəlməz dərəcədə
böyük məsuliyyət qoymuşdur (149: 56).
Tədqiqatçılar ailə üzvlərinin qohumluq münasibətlərin-
dən başqa mənəvi, əxlaqi münasibətlərin də əsas amil oldu-
ğunu, ailənin quruluşunun onun üzvləri arasında mənəvi,
əxlaqi, nüfuz və hakimiyyət və s. münasibətlərin cəmindən
ibarət olduğunu göstərirlər. Bildirilir ki, ailədə arvadın ki-
şiyə, uşaqların valideynlərə münasibəti ailə üzvlərinin və-
zifə rolları ənənəyə görə deyil, şəxsi keyfiyyətlərə və baca-
rıqlara görə bölünür. Ailə tərbiyəsində, uşaqların tərbiyəsin-
də məcburiyyət deyil, könüllülük, şüurluluq əsas götürülür.
Ailənin qarşılıqlı münasibətlərinə, ailə üzvlərinin bir-birinə
qarşı davranış normalarının kompleksi ənənəvi və müasir
ailələrdə özünəməxsus xüsusiyyətləri ilə xarakterizə olu-
nur. Belə ki, qadının təkcə uşaq doğub tərbiyə verdiyi, ev
işləri ilə məşğul olduğu, kişinin isə birmənalı şəkildə ailə
rəhbəri olub mülkiyyət təminatçılığı dövrü artıq keçmişdə
qalmışdır. İndi qadınların
əksəriyyəti istehsalatda, ailənin
iqtisadi təminatında kişilərlə birgə iştirak edir.
N.Salmanovanın fikrincə ailəyə təsir edən üç cür: 1) əha-
linin artımı ilə əlaqədar olan proses; 2) ailədə baş verən mad-
di və mənəvi dəyərləri təmsil edən proses; 3) ailədən kənarda
baş verən proseslər mövcuddur. Müəllif birinci qrupa uşağın
doğulması, ailə həyat tərzinin statistik cəhətdən dəyişməsi
ilə əlaqədar olan prosesləri, ikinci qrupa – ailənin daxilində
baş
verən prosesləri, yəni uşaqların fiziki və mənəvi tər-
biyəsini, işdənkənar vaxtın düzgün təşkilini, üçüncü qrupa
isə ailənin sosial təsisatına təsir edən və insanların ictimai
fəaliyyəti ilə əlaqədar olan prosesləri daxil edir.
Müəllif