Anar İsayev Ramil Rəhimov

şəhərini  tutaraq  Min  sülaləsinin  hakimiyyətinə  son  qoydular. 
Çini  bürümüş  xalq  üsyanını  yatıra  bilməyən  iri  feodallar 
qorxuya  düşərək 
1644-cü  ildə   
əvvəllər  də  Çini  işğal  etməyə 
çalışan 
macurları  köməyə  çağırdılar. 
Mancur  və  Çin 
feodallarının  birgə  səyi  nəticəsində  kəndli  orduları  məğlub 
edildi. 
Lakin  mancurlar  üsyanı  yatırdıqdan  sonra  Çindən 
getmədilər  və  mancurların  Tsin  sülaləsi  Çini  250  ildən  çox 
(1644-1912) 
öz hakimiyyəti altında saxladı.  
Tsin (Mancur) sülaləsinin hakimiyyəti dövründə: 
 
Dövlətin  başında  qeyri-məhdud  hakimiyyətə  malik 
olan  imperator  -  boqdıxan  dururdu.  O,  «səma 
oğlu»  hesab  edilir  və  ancaq  sarı  rəngli  paltar 
geyinirdi. 
 
Ölkəni idarə etmək üçün dövlət şurası yaradılmışdı. 
 
İmperiya  əyalət,  vilayət,  dairə,  mahal,  qəza  və  kəndlərə 
bölünmüşdü. 
 
Əyalətlərin  hər  birinin  ayrıca  xüsusi  hərbi  hissələri  və  maliyyə 
sistemi var idi. 
 
Böyük vilayətlər qəsdən həm inzibati, həm də iqtisadi cəhətdən bir-
birindən təcrid edilmişdi. 
 
Dövlət  aparatının  əsas  pillələrində  mancur  sülaləsindən  olanlar 
əyləşirdi.  Müsəlman  çinlilər  dövlət  idarəçilik  sisteminə  yaxın 
buraxılmır, onlar yalnız  orduda xidmət edə bilirdilər. 
 
 
 
ilk Mancur-Tsin 
imperatoru Fulin
 
 
 
Fransız  Ost-Hind  şirkəti  -  1664-cü  ildə  kral  XIV    Lüdoviqin  icazəsi  ilə, 
Hollandiya  və  Britaniyanın  Ost-Hind  şirkəti  ilə  rəqabət  aparmaq  məqsədi  ilə 
yaradılmışdı. XVII-XVIII əsrlərdə şirkət Hindistanında xeyli ərazilər ələ keçirə 
bilmişdi.  Lakin  Fransanın  Hindistan  üzərindəki  monopoliyasının  başa  çatması 
şirkətin  ləğv edilməsi ilə nəticələnmişdi.
 

 
161 
 
Mancur-Tsin imperiyasının «özünütəcrid» siyasəti elan etməsi (1757) 
İlk Tsin imperatorlarının hakimiyyəti dövründə qonşu ölkələrlə ticarət əlaqələri genişlənmişdi.  XVIII əsrin 
20-ci  illərində  Rusiya  ilə  bağlanan  sazişlər  nəticəsində  Çinin  Rusiya  ilə  ticarət  əlaqələri  daha  da  artdı.  Mancur 
sülaləsi ilk vaxtlar  Avropa ölkələrindən gələn tacirlərin bu ölkədə alış-veriş etməsinə şərait yaradırdı. Avropadan 
Çinə hərbi sursat, gəmilərin inşası üçün lazım olan avadanlıq gətirilirdi. İngiltərədən, Niderlanddan, Fransadan Çin 
limanlarına  çoxlu  ticarət  gəmiləri  gəlir  və  avropalılar  bu  limanlarda  məskunlaşırdı.  İmperatorun  sarayında 
məsləhətçi  rolunu  oynayan  katolik  missionerlər  yaşayırdı.  Çin  bazarlarına  İngiltərənin  Ost-Hind  şirkəti  daha 
uğurla daxil olurdu. 1715-ci ildə Kanton şəhərində ilk ingilis məskəni salındı. 
XVIII  əsrin  ortalarında  Mancur-Tsin  sülaləsi  avropalıların  Çinə  axınının  qarşısını  almaq  üçün 
«özünütəcrid»  siyasəti    yeritməyə  başladı.  Çinin  «özünütəcrid»  siyasətinə
  əsasən  Çinə  xaricilərin  gəlişini 
məhdudlaşdıran aşağıdakı qərarlar qəbul edildi: 
 
Avropalıların Çin limanlarında inşa etdikləri bütün tikililər, xristian kilsələri söküldü. 
 
Avropalıların ölkəyə girişi qadağan olundu. 
 
1757-ci ildə imperatorun fərmanı ilə Kantondan başqa bütün Çin limanlarında avropalıların ticarətlə 
məşğul olması qadağan edildi. 
Mancur  hökuməti  Çini  «qapalı  ölkə»yə  çevirib 
xaricilərin  bura  gəlişini  dayandırsa  da,  Çini  xarici 
aləmdən  tamamilə  təcrid  edə  bilmədi.  Avropa,  Rusiya, 
ABŞ  tacirləri  müxtəlif  yollarla  yenə  Çinə    gəlir  və 
ticarətlə  məşğul olurdular. 
Çinin  «özünütəcrid» siyasəti 
(
xarici aləmdən «təcrid» olunması) nəticəsində: 
 
Mancurlar  Çində öz hakimiyyətlərini 
möhkəmləndirdi. 
 
Çinin sosial-iqtisadi  inkişafına ağır zərbə 
vuruldu. 
 
Mancur-Tsin imperiyasının işğalçı müharibələri 
XVII  əsrin  əvvəllərində
  Çinin  iqtisadi  inkişafı  ləngiməyə  başladı.  Çinin  iqtisadi  inkişafının  geriləməsinin 
başlıca səbəbi aşağıdakı amillərlə bağlı idi: 
 
Min sülaləsinin apardığı işğalçı müharibələr. 
 
Amansız feodal istismar sistemi və saray çəkişmələri. 
Bu  dövrdə  Çinin  qərb  əraziləri  müsəlman  və  monqol  feodallarının  hakimiyyəti  altında  idi.  Odur  ki  Çin 
1689-cu ildə Cunqariya ilə  uzunmüddətli müharibəyə (1689-1758) başladı. 1758-ci ildə monqol mənşəli Cunqar 
(oryat)  xanlığı işğal edildi. Uyğurların  Qaşqar şəhəri də zəbt edilərək Çinə qatıldı. Daha sonra  mancurlar  Şərqi 
Tibeti də işğal etdilər. Tabe edilmiş ərazilərdə Mancur-Tsin imperatorları hərbi məskənlər yaradır, çinli hərbçilərə 
torpaq sahələri ayırırdı. Bu torpaqlar ölkənin, əsasən, sərhəd hissələrində və işğal edilmiş ərazilərdə yerləşirdi. 
XVIII əsrin sonlarında mancur qoşunları Hind-Çinə yürüşlər etdi. Çin orduları həlledici qələbələr əldə 
etməsə də, Birma, Vyetnam, Butan və Nepal mancurlardan asılılığı qəbul etməli oldu. Koreya Çinə tabe edildi. 
Beləliklə, aparılan işğalçı müharibələr nəticəsində geniş ərazilər Çindən asılı vəziyyətə düşdü. 
 
Sosial-iqtisadi vəziyyət və kənd təsərrüfatı 
Mancurlar  Tayvanı  tabe  etməklə  bütün  Çində  öz  hakimiyyətlərini  qurdular.  Çinin  vahid  dövlət  halında 
birləşdirilməsi  feodal-istehsal  münasibətlərini  daha  da  möhkəmləndirdi. 
XVII  əsrin  ikinci  yarısı  –  XVIII  əsrdə 
Mancurlar  ələ  keçirdikləri  torpaqlarda  kəndlilərin  narazılığını  zəiflətmək  və  istehsalın  artmasına  kömək  etmək 
məqsədi ilə 
Çində yeni vergi sistemi tətbiq etdilər. Yeni vergi sisteminə əsasən vergilər 30-50% aşağı salındı. 
Mancur sülaləsi ölkədə dayaqlarını möhkəmləndirdikdən sonra isə aşağıdakı tədbirləri həyata keçirdilər: 
 
Vergi və mükəlləfiyyətlər artırıldı. 
 
Azad kəndlilər təhkimli halına salındı. 
 
Kəndlərdə inzibati-polis sistemi quruldu. 
 
On həyətdən ibarət təhkimli icmalar yaradıldı. 
Əvvəlki  sülalələrin  hakimiyyəti  dövründə  olduğu  kimi,  yenə  də  İmperator  və  onun  ailəsi  əsas  torpaq 
mülkiyyətçisi olaraq qaldı. Mancuriyadakı torpaqlar yalnız hakim sülaləyə məxsus idi. Çinlilər Mancuriyada torpaq 
sahibi ola  və oraya köçə bilməzdi. Hərbçilərə verilən torpaqlar irsən keçirdi.  Lakin bu torpaqları satmaq olmazdı. 
Məbəd və məktəblərə məxsus torpaqlar, meşələr, dağlar, qamışlıqlar və s. dövlət torpaqlarına daxil idi. 
 
 
İngiltərənin Ost-Hind şirkəti Kanton limanında
 
 

 
162 
 
XVII-XVIII  əsrlərdə  Çində  natural  təsərrüfat  şəraitində  yeni  istehsal  münasibətləri  yaranırdı.  Kəndlilər 
əvvəlki kimi torpaq vergisi ödəyir, müxtəlif mükəlləfiyyətlər daşıyırdılar. Duz, çay, içki və s. istehsalına görə əlavə 
vergilər nəzərdə tutulurdu. Torpağı icarəyə götürən kəndlilər becərdikləri məhsulun yarısını icarədara verirdilər. 
XVIII  əsrin  sonlarında  döyüşçü  kəndlilərə  verilən  torpaqlar  iri  feodallar  tərəfindən  müxtəlif  yollarla  ələ 
keçirildi. 
 
Çində torpaq mülkiyyət formaları 
 
 
 
 
Şəhərlər və ticarət 
Mancur hücumları nəticəsində ciddi ziyan çəkən şəhərlər qısa vaxt ərzində bərpa edildi. Şəhərlər sənətkarlıq 
və  ticarət  mərkəzləri  olmaqla  yanaşı,  həm  də  mancurların  dayaq  nöqtələri,  inzibati  mərkəzləri  sayılırdı.  İri 
şəhərlərdə qarnizon, polis qüvvələri yerləşdirilmişdi. Yeni dövrdə Nankin, Uçan, Kanton, Pekin nəhəng sənaye və 
ticarət mərkəzləri olmuşdu. Şəhərlərin əksəriyyətində ipəkçilik, çini qablar istehsal edən dövlətə və xüsusi şəxslərə 
məxsus manufakturalar fəaliyyət göstərirdi. Mədən sənayesi məhsulları, çay, duz, gön-dəri istehsalı artmışdı. Duz, 
çay, metal istehsalı dövlət inhisarında idi. 
Bəhs  olunan  dövrdə  Çin  bazarı  ölkənin  birləşdirilməsi  və  yeni  ərazilərin  tabe  edilməsi  nəticəsində 
genişləndi, həmçinin daxili və xarici ticarət yüksəldi. 
 
 
 
Mancur və feodal zülmünə qarşı mübarizə 
XVIII əsrin əvvəllərində Çində kəndlilər və sənətkarlara aid qanunlar qəbul olundu. Bu qanunlara əsasən: 
 
Kəndlilər bütün hüquqlardan məhrum oldular. 
 
Sahibkarın icazəsi olmadan kəndli heç bir iş görə bilməzdi. 
 
Kəndlilərə aid vergi və mükəlləfiyyətlər artırıldı. 
 
Kəndlilərin iş rejimi ağırlaşdı. 
 
Sənətkarlar daha çox vergi ödəməli, şəhər rəhbərliyinin bütün tələblərini yerinə yetirməli idilər. 
Bu dövrdə mancur ağaları və Çin feodalları ilə kəndlilər arasında münasibətlər əhalinin, xüsusilə kəndlilərin 
var- yoxdan çıxması etirazlara səbəb olurdu.  
Çində Mancur hakimiyyətini devirmək məqsədilə gizli dini təşkilat və cəmiyyətlər yaradılmışdı. Mancurlar 
şamançılıq dininə sitayiş edirdilər. Çin əhalisi isə konfutsiçilik, buddist, daosizm, islam dinlərinə sitayiş edirdi.  
XVII-XVIII əsrlərdə Tsin sülaləsinin işğalçı müharibələri, onların əhaliyə qarşı apardığı şovinist  siyasət, 
ağır vergi sistemi, aclıq ölkənin müxtəlif ərazilərində mancur və feodal zülmünə qarşı Çində xal üsyanlara səbəb 
oldu.  Lakin  Mancur-Tsin  sülaləsinin  dayaqlarını  sarsıdan  bütün  üsyanlar  amansızlıqla  yatırıldı.  Üsyanların 
məğlubolma səbəbləri aşağıdakı amillərlə bağlı idi: 
 
Üsyanların mütəşəkkil qüvvə olunmaması. 
 
Üsyançılar arasında birliyin olmaması. 
 
Üsyançıların  zəif silahlanması. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Mülk (xüsusi) torpaqları 
 
Sülalə torpaqları 
 
 
Dövlət torpaqları 
 
Döyüşçü kəndlilərə verilən torpaqlar
 
 
Çin 
 
Hərbi məskənlərə aid torpaqlar 
 

 
163 
 
Yaponiya 
 
Yapon adaları  yapon  xalqının mədəniyyətinin yarandığı və inkişaf etdiyi ərazilər olmuşdur. Şərqi Asiyanın 
müxtəlif  bölgələrindən  və  Sakit  okeanın  cənub  hissəsindəki  adalardan  insanlar  Yaponiya  adalarına  köçdükdən 
sonra erkən orta əsrlərdə yapon qəbilə icması yarandı. Yapon xalqı da əksər slavyan və alman tayfaları kimi ibtidai 
icma quruluşundan birbaşa feodalizmə keçdi. 
 
Yaponiyanın siyasi cəhətdən birləşdirilməsi 
Yeni  dövrün  astanasında  Yaponiya  faktiki  olaraq  bir  sıra  iri  müstəqil 
knyazlıqlara  parçalanmışdı.  Bu  dövr  «döyüşən  vilayətlər»  dövrü  kimi  tarixə  daxil 
olmuşdur.  XVI  əsrin  sonlarında  qüdrətli  knyaz  Oda  Nobunaqa  ölkədə 
mərkəzləşdirmə  siyasəti  yeridirdi.  1582-ci  ildə  Oda  Nobunaqa  vasalları  tərəfindən 
öldürüldükdən sonra onun yaxın köməkçisi Xideyoşi mərkəzləşdirmə siyasətini davam 
etdirdi. Lakin Xideyoşinin Koreyanı ələ keçirmək təşəbbüsü uğursuz oldu. 
1603-cü ildə Yaponiyada imperatorun  sərəncamı ilə Tokuqava İyeyasu özünü 
syoqun elan etdi. Tokuqava İyeyasunun özünü syoqun elan etməsi ilə: 
 
Yaponiyanı  siyasi  cəhətdən  birləşdirmək  uğrunda  30  illik  mübarizə 
uğurla başa çatdırıldı.  
 
Tokuqava  İyeyasunun  əsasını  qoyduğu  Yaponiyada  üçüncü  syoqun 
sülaləsi - Tokuqava sülaləsinin (1603-1867) hakimiyyəti başladı.  
 
Tokuqava ailəsinin dayağı olan Edo şəhəri dövlətin paytaxtı oldu. 
Beləliklə, Nobuqanın başlatdığı və Xideyoşinin davam etdirdiyi mərkəzləşdirmə 
siyasətini  İyeyasu  başa  çatdırdı.  Lakin  Avropanın  bir  sıra  ölkələrindən  fərqli  olaraq, 
Yaponiyanın feodal knyazlara bölgüsü ləğv edilmədi və yarımmüstəqil vəziyyətdə qalan 
knyazlıqlar inzibati-siyasi quruluşun əsası kimi qorunub saxlanıldı. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Tokuqava sülaləsinin feodal-mütləqiyyət rejimi 
Ara müharibələrinin dayandırılması ölkədə təsərrüfatın canlanmasına, mədəniyyətin yüksəlişinə kömək etdi. 
Tokuqavanın iqtisadi qüdrəti ona məxsus əkin sahələrinin ölçüsü və onlardan əldə edilən gəlirlə müəyyən olunurdu. 
Tokuqava  sülaləsindən  olan  ilk  üç  syoqun  özünün  iqtisadi  qüdrətinə  arxalanaraq  ölkədə  mütləqiyyət 
diktaturası  yaratdılar.  Tokuqava  mütləqiyyətinin  hərbi  dayaqlarını  samuraylar  təşkil  edirdi.  Tokuqava  hakimləri 
siyasi 
rejimin hərbi dayağını qorumaq və iri knyazları itaətdə saxlamaq üçün aşağıdakı  tədbirləri həyata keçirdilər: 
 
Samuraylara ticarət və sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olmaq qadağan edildi. 
 
Narazı feodalların torpaqları   müsadirə edildi.
 
 
İtaət etməyən feodallar  digər bölgələrə köçürüldü.
 
 
1635-ci ildən etibarən girovluq sistemi  tətbiq olundu.
 
Girovluq  sisteminə  əsasən    knyazlar  il  ərzində  dövri  olaraq  hökmən  paytaxt  Edoya  baş  çəkməli,  onlar 
paytaxtda  olmadıqları müddətdə ailələri girov kimi orada qalmalı idi. 
 
Tokuqavanın yaratdığı siyasi sistem özünəməxsusluğu ilə fərqlənirdi. Belə ki ölkədə nominal olaraq syoqun 
və  imperatorun  ikihakimiyyətliliyi  mövcud  idi.  Bununla  belə  faktiki  olaraq  ölkəni  syoqun  idarə  etsə  də    hüquqi 
cəhətdən dövlətin başçısı imperator hesab olunurdu. 
 
 
 
 
 
 
 
 
Tokuqava iyeyasu  
(1603-1605)
 
 
 
Samuray 
 
1603-cü    ildə  Tokuqava  sülailəsinin    hakimiyyətə  gəlməsindən  sonra  paytaxt  Edo  şəhəri 
oldu.  Bundan  sonra  əvvəllər  kimsənin  adını  belə  bilmədiyi  kiçik  bir  balıqçı  kəndi    nəinki 
dünyanın  ən böyük şəhərlərindən birinə çevrildi, hətta əhalisinin sayına görə hətta Paris və 
London  şəhərlərini    ötüb  keçdi.  Yarandığı  vaxtdan  etibarən  bir  çox  təbii  fəlakətlərlə  qarşı 
qarşıya  dayanmış  şəhər    vulkanik  fəlakətlər,  müharibələr  və  sunamilər  nəticəsində  bir  neçə 
dəfə  dağıldı.    Bütün  bunlara  baxmayaraq  1868-ci  ilədək  Edo  şəhəri 
Tokuqava sülaləsinin 
dayağı və Yaponiyanın  paytaxt şəhəri olaraq qaldı.  
 

 
164 
 
Tokuqova sülaləsinin xarici siyasəti 
Tokuqava  hökuməti  1604-cü  ildə  ipək  xammalın  və  hazır  ipək  məmulatların  xarici  tacirlərdən  satın 
alınmasına başladı. Əldə edilən gəlir hökumət və tacirlər arasında bölüşdürülürdü. Bunlarla yanaşı, hökumət xarici 
ticarət  əməliyyatlarının  yapon  və  xarici  gəmilər  tərəfindən  aparılması  üçün  xüsusi  lisenziyalar  verilməsini  davam 
etdirirdi.  Bu  dövrdə  Hollandiya  və  Ost-Hind  kompaniyası  müntəzəm  olaraq  öz  gəmilərini  Yaponiyanın  Kyüsyü 
limanlarına göndərməyə başladı. Elə həmin vaxt  yapon-holland ticarət müqaviləsi imzalandı. Müqaviləyə əsasən 
Xirado adası hollandların dayaq məntəqəsi oldu. 1613-cü ildə Xirado adasında ingilis faktoriyasının əsası qoyuldu 
və ingilis Ost-Hind kompaniyasına ticarət aparmaq imtiyazı verildi.  
XVII əsrin birinci yarısında Yaponiyanın Cənub-Şərqi Asiya ölkələri ilə xarici ticarət əlaqələri genişləndi. 
Yaponiyanın Avropa və Cənub-Şərqi Asiya ölkələri ilə xarici ticarət əlaqələrinin  genişlənməsi  natural vergidən 
pul vergisinə keçilməsinə kömək etdi. 
 
Yaponiyanın «özünütəcrid»  siyasətinə başlaması 
XVI  əsrin  ortalarında  avropalılar  Yaponiyaya  gəlməyə  başladılar.  Avropalıların  Yaponiyaya  nüfuz 
etməsinin ən mühüm nəticəsi odlu silahın yayılması və onun ölkə daxilində istehsalının başlanması oldu. Avropalı 
tacirlərin  ardınca  Yaponiyaya  katolik  keşişlər  və  yezuit  missionerləri  də  gəldi.  Yeni  etiqadı  qəbul  edənlərin 
əksəriyyəti  ölkənin  cənub-qərb  hissəsində  yaşayan  və    xristianlığın  bərabərləşdirici  ideyalarında  təsəlli  axtaran 
yoxsul kəndlilər idi. Tokuqava xristianlığı budda məbədi və konfutsi ideologiyası üçün qorxu, onun bərabərləşdirici 
ideyasını isə mövcud sosial-iqtisadi quruluş üçün təhlükə sayırdı. Yeni dini qəbul edən yaponların sayının artması 
xristianlar  əleyhinə  təqiblərin  artmasına  səbəb  oldu.  Odur  ki,  1614-cü  ilin  yanvarında  xristianlığı  «imperiyanın 
düşməni»  elan  edən  qanun  qəbul  edildi.  Hökumətin  təqibləri  nəticəsində  on  minlərlə  xristianlığı  qəbul  etmiş 
yaponiyalı öldürüldü. Həyata keçirilən antixristian siyasəti Yaponiyanın Avropa ölkələri ilə xarici ticarət əlaqələrini 
zəiflətdi.  Bu  xətt  tezliklə    xaricilər  əleyhinə  siyasətə  çevrildi.  1623-1624-cü  illərdə  ingilislər,  ispanlar  və 
portuqaliyalılar  ölkə  hüdudlarını  tərk  etməyə  məcbur  oldular.  Beləliklə,  Avropa  müstəmləkəçiləri  Yaponiyadan 
qovuldular  və  ölkə  xarici  aləmdən  təcrid  olundu.  Tokuqava  sülaləsi 
«özünütəcrid»
   
  siyasətinin  köməyi  ilə 
Yaponiyanı siyasi cəhətdən birləşdirmək niyyətində idi. 
Avropalılardan  yalnız  hollandlar  ölkədən  qovulmadılar.  Onlar  Yaponiyada  üsyanın  yatırılmasına  kömək 
etdikləri  üçün  Desima  adasında  öz  faktoriyalarını  saxladılar.  Yaponiyanın    təcrid  edildiyi  bütün  dövr  ərzində 
Desima Avropaya yeganə açıq «pəncərə» rolunu oynadı. 
Yaponiyanın 
«özünütəcrid»
        siyasəti  feodal  münasibətlərinin  sabitləşməsinə  kömək  etsə  də,  ölkənin 
iqtisadi inkişafını ləngitdi. Beləliklə, Yaponiya formalaşmaqda olan dünya bazarından süni surətdə kənarda 
saxlanıldı. 
 
     
 
XVII əsrdə Yaponiyada  feodal qəsri. Tokuqavanın xristianlara qarşı cəza tədbirləri
 
 
 
İqtisadi tənəzzülün başlanması. Sunayoşi  və
 
Yoşimunenin islahatları 
XVIII əsrin əvvəllərində Yaponiyada iqtisadi tənəzzül və ölkənin gələcək 
inkişafını  ləngidən  feodal  münasibətlərinin  dağılması  özünü  büruzə  verdi. 
İqtisadiyyatın  tənəzzülünün  göstəricilərindən  biri  dövlətin  maliyyə  sisteminin 
böhranı  idi.  Syoqun  Sunayoşi  (1680-1709)  maliyyə  çətinliklərini  aradan 
qaldırmaq  məqsədilə  islahatlar  həyata  keçirdi.  Sunayoşi
nin  islahatlarına
  əsasən 
yeni pullar kəsilməyə və onun tərkibindəki qızılın miqdarı azaldılmağa başlandı. 
Metal pulların qiymətdən düşməsi pul sisteminin pozulmasına  səbəb oldu.  Lakin 
Sunayoşi
nin  islahatları  nəticəsində 
düyü  və  digər  ərzaq  məhsullarının  qiyməti 
kəskin dəyişdiyi üçün əhalinin vəziyyəti pisləşdi. 
 
 
Sunayoşi (1680-1709) 
 
 
 

 
165 
 
Yeni dövrdə mərkəzi Osaka şəhəri olan ümumyapon bazarı yarandı. Bütöv 
rayonların ixtisaslaşması baş verir, kapitalist istehsal üsulunun meydana çıxması 
üçün şərait yaranırdı. Bu dövrdə Yaponiyada  kapitalist manufakturaları ipəkçilik, 
pambıq parça və çaxır çəkmə istehsalında yaranırdı. 
Syoqun  Yoşimunenin  (1716-1745)  dövründə  feodalizm  quruluşunun 
tənəzzülünün  qarşısını  almaq  və  samurayların  nüfuzunu    möhkəmləndirmək 
məqsədi ilə aşağıdakı tədbirlər həyata keçirildi: 
 
Kəndlilərin torpaq paylarının alqı-satqısı rəsmən qadağan edildi.  
 
Syoqun  sarayında  və  feodal  knyazlar  arasında  israfçılıq  əleyhinə 
mübarizə aparıldı. 
 Qəbul  edilən  qanunlar  feodalizm  quruluşunun  və  mütləqiyyət  rejiminin 
möhkəmləndirilməsini təmin etdi. 
 
Tokuqava sülailəsinin islahatları 
 
İslahatlar 
Sunayoşinin islahatları 
Yoşimunenin islahatları 
 
Məsədi 
 
Maliyyə çətinliklərini aradan qaldırmaq 
Feodalizmin  tənəzzülünün qarşısını almaq və 
samurayların nüfuzunu möhkəmləndirmək 
 
Mahiyyəti 
 
Yeni pullar kəsildi  və onun tərkibindəki 
qızılın miqdarı azaldıldı. 
Kəndlilərin torpaq paylarının alqı-satqısı 
qadağan edildi. Sarayda  və knyazlar arasında 
israfçılıq əleyhinə mübarizə aparıldı. 
 
Nəticəsi 
Düyü və digər malların qiyməti kəskin 
dəyişdi, əhalinin vəziyyəti pisləşdi. 
Feodalizm quruluşunun və mütləqiyyət 
rejiminin möhkəmləndirilməsi  təmin etdildi 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Yoşimune  (1716-1745) 
 

 
166