Anatomiye giRİŞ

Kuvvet çizgisi: Çeşitli kaslarda kas liflerinin kirişlere tutunma tarzının çok değişik olduğunu 
yukarıda anlatmıştık. Liflerin kirişlere tutunma tarzı ne şekilde olursa olsun, bütün kas liflerinin 
meydana getirdiği kuvvet bir çizgi üzerine toplanır ve bu çizgi yönünde yapışma noktasına 
iletilir. Esas kuvvet çizgisi adı verilen bu çizgi uzun kirişlerde kirişin içinden geçer ve kiriş 
yönünü izler. Yassı ve geniş kasların kirişleri yaygın, fakat çok kısa olur ve çoğunlukla iyice 
görülmezler. Fakat geniş kaslarda kas lifleri bir araya gelerek oldukça kalın ve gözle görülebilen 
huzmeler meydana getirirler. Huzmeleri oluşturan kas liflerinin meydana getirdikleri kuvvet, 
belirli bir yönde uzanan yan yana tutundukları yaygın ve kısa kiriş aracılığı ile kemiğe iletilir. Bu 
durum bize geniş kaslarda kuvvet çizgisinin kas huzmelerini izlediğini ve yönünün de huzmelerin 
durumuna uygun olduğunu göstermektedir.  
Bazı kasların değişik kemiklerden başlayan çeşitli parçalarında kas huzmeleri de değişik yönlerde 
uzanırlar. Bu gibi kaslarda kuvvet çizgileri de huzmelerin doğrultusuna uyarak, değişik yönler 
izlerler (m.deltoideus, m.trapezeus). 
İnsersiyon açısı: Kasın meydana getirdiği kuvvetin tamamı çoğunlukla hareket için kullanılmaz. 
Kuvvetin hareket için kullanılan kısmının miktarı, yapışma noktasında kirişle kemik arasında 
meydana gelen açının genişliğine bağlıdır.  İnsersiyon açısı adı verilen bu açı, ne kadar geniş 
olursa, kas kuvvetinin yapışma noktası üzerinde hareketi sağlayan etkisi de o kadar fazla olur. 
İnsersiyon açısı 90
0 
yi bulduğu zaman bu kas kuvvetinin tamamı hareket için sarf edilir. Bu gibi 
durumlarda fizyolojik kesitleri pek fazla olmayan kaslar da ağır gövde parçalarını harekete 
getirebilirler (uyluğun dış rotator kasları gibi) . 
 
63

---

İnsan gövdesinde kasların çoğu dar açı yaparak kemiğe yapışırlar. Bu gibi kasların kasılma 
sırasında yapışma noktasına etki yapan kas kuvveti, kuvvet bileşkesi kanununa göre ikiye 
bölünür. Kuvvetin bir kısmı kiriş yönünde kemik üzerine çekme etkisi yapar ve kemiği harekete 
getirir. Diğer kısmı, kemik ekseni yönünde etki yaparak kemiği ekleme doğru çeker ve ağırlığı 
karşılar. Alt ekstremiteler gibi ağır parçalarda yukarıdan gelen uzun kasların hepsinin insersiyon 
açıları dardır.  
Hareketin yönü: Her bir eksen etrafında birbirine zıt iki yönde hareket yapılabileceğini eklem 
konusunda görmüştük (transvers eksen etrafında fleksiyon ve ekstensiyon, vertikal eksen 
etrafında dış ve iç rotasiyon, sagittal eksen etrafında abduksiyon ve adduksiyon hareketleri gibi) . 
Hareketin meydana gelebilmesi için kuvvet çizgisinin eklem eksenini her hangi bir taraftan 
çaprazlaması  şarttır ve kuvvet çizgisi eksenle aynı yönde uzanırsa, hiç bir hareket meydana 
gelmez. Her bir eksen etrafında birbirine zıt iki yönde yapılabilen hareketin hangisinin meydana 
geleceği, kuvvet çizgisi ile eksen arasındaki çaprazın durumuna bağlıdır. Humerus' tan gelen ve 
ön kol kemiklerine (radius veya ulna) yapışan bir kasın kuvvet çizgisi, dirsek ekleminden 
geçerken, transvers ekseni önden çaprazlarsa, hareket sırasında ön kol kemikleri üzerinde 
bulunan hareketli nokta, humerus’ daki hareketsiz noktaya yaklaşır ve öne doğru hareket eder. 
Yani ön kol fleksiyon hareketi yapar. Kasın kuvvet çizgisi dirsek ekleminin transvers eksenini 
arkadan çaprazlarsa, aynı sebeplerden dolayı, ön kol arkaya doğru hareket eder, yani ekstensiyon 
hareketi yapar. Kuvvet çizgisi sagittal ekseni üstten çaprazladığı takdirde abduksiyon, alttan 
çaprazlarsa adduksiyon, vertikal ekseni dıştan çaprazlarsa dış rotasiyon, içten çaprazlarsa iç 
rotasiyon hareketleri yapılır. Hareketlerin yönünü tespit ederken, hareket sırasında hareketli 
noktanın hareketsiz noktaya yaklaşacağı ve bu anda en yakın yolu izleyeceğini hatırdan 
çıkarmamalıdır.