Andijon 2013 ma’ruza №1 patofiziologiya faniga kirish, uning maqsadi va vazifalari. Etiologiya va patogenez, sanogenez reja

Arterial gipertenziya.
Bu xolatni kelib chikishiga kura birlamchi va ikkilamchi buladi. Ikkilamchi gipertoniya u yoki bu kasallikni simptomi xisoblanib simtomatik gipertonziya xam deb yuritiladi. (glomerulonefrit, aorta rovogini kisishi gipofiz adenomasi buyrak usti bezi kasalligida )
Birlamchi gipertenziyani kelib chikish sabablari yaxshi urganilmagan lekin bunday xolatda MNS perenapryajeniyasi, akliy nagruzka va emotsional zo’riqishlar (kiskasi xayotdagi barcha mayda –chuyda global gam -tashvishlar) M: Leningrad blakadasi butun xalk orasida bu kasallik uchray boshladi. Sababi Birlamchi gipertenziyada bu asosiy kasal bulib xisoblanadi. Barcha gipertonik kasalliklarni 80%ni birlamchi gipertoniya 20% ikkilamchi shundan 14% buyrak kasalliklari bilan boglik. Gipertoniyani eksperimental modellashtirish

1. 
   uzok va kuchli arterial bosimni ortishi bir tomonlama yoki ikki tomonlama bosh miyani ishemiyasidan kelib chikadi. Bu uyku arteriya va uni tarmoklarini kirkib kuyishdan kelib chikadi. Bunda markaziy ishemik gipertenziya kelib chikadi. Bunda pustlok va pustlok osti kon tomirlar tonusini boshkaruvchi markazlarni funktsional xolati buzilishidan kelib chikadi. SHunga uxshash xolatni miyacha sisternasiga kaolin yuborish yuli bilan chakirish mumkin. Bu modda perinevral va perivaskulyar limfatik yullarni blokada kilib kuyadi. Bir tomondan cherebnoy davleniya ortadi. Boshka tomondan ishemiya kelib chikadi.
   

Ikkala xolatlar sabab bulib arterial gipertenziya kelib chikadi. Yukori rivojlangan xayvonlarda (itlar, maymunlarda) bosh miyada kuzgalish va tormozlanish protsesslarini urishtirish yuli bilan xazm va ximoyalanish reflekslari natijasida arterial gipertenziya kelib chikadi, nevroz tufayli
Golg’dblatt xronik gipertenziyani chakidi. Buyrak arterialarini kisish orkali renovaskulyar gipertenziya chakirgan. Lekin bu modelni uziga xos tomonlari bor: 1. Buyrak arteriyalarini kisman torayishi kerak. 2. Buyraklarga kon kelishi kisman chegaralash kerak. 3. Bir tomonlama kon kelishini buzilishi utib ketadigan gipertenziya chakiradi. Lekin bitta normal buyrakni olib tashlash esa uzok muddatli gipertenziyaga olib keladi. Bundan xam uzok muddatli gipertenziyani ikkala buyrakni olib tashlash orkali yahni renoprvnaya gipertenziya chakirish mumkin. Bunda xayvonda uremiyani oldini olish uchun gemodealizga kuyiladi.
Gormonlarni kon bosimni ortishidagi roli xam juda kuplab eksperimentlarda uz tasdigini topgan. Selg’e tomonidan mineralokortikoidlar dezosikortikosteron va alg’dosteron . bu gormonlarni xayvonlarga oz mikdorda natriy xlor eritmasi bilan birgalikda yuborilsa – stoyka gipertenziya chakiradi.
Agar ichilayotgan suv tarkibida natriy xlor isklyuchatg’ kilinsa gipertenziya chakirilmas ekan. Buning sababida natriy xlorni kon tomir devorida kuplab utirib kolishi bilan tushuntiriladi. Demak natriy xlor fakatgina minerallekortikoid gipertenziyasini chakiribgina kolmay natriy xlor uzi xam tuzli gipertenziya chakiradi. Lekin kalamushlarda 2/3 tahsirida tuzli dieta kilinmasa xam arterial gipertenziya saklanib kolgan.