Asif KƏNGƏRLİ
Yüklə 16,07 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
1 Bu kitabda tanınmış həkim, istedadlı yazıçı Asif Kən- gərlinin narkomaniya, alkoqolizm və tabakomaniya möv- zusunda ilhamla qələmə aldığı pyes və hekayələri toplanıb. Kitabda bu problemlər bədii-sənədli, elmi-tibbi və dini prizmadan çox gözəl şərh olunur. Asif həkim içərisində olduğu hadisələri məharətlə mun- cuq kimi “sapa düzüb”, elə ona görə də əsərləri bu qədər real, inandırıcı və təsirli alınıb. “Bəla” pyesi müasir Azər- baycan dramaturgiyasının bəlkə də şah əsəridir. Kitabın dili şirin, sadə, zəngin, axıcı, yığcam, ifadələri sərrast və mənalıdır – bu keyfiyyətləri bir yerə yığa bilmək yazıçıdan hünər tələb edir. Oxucu nə əlindəki kitabdan, nə də onun dərin təəssüratından ayrıla bilmir... Asif Kəngərli öz əsərlərini söz inciləri ilə bəzəyib, sən də, əziz oxucu, o inciləri tap, oxu, öyrən, yadda saxla... Asif Kəngərli (Məmmədli). BƏLA. Pyes və hekayələr. – Bakı: Mütərcim, 2016. – 140 səh. K 026 4702060000 © А.Кəнgəрли, 2016 2 * * * Dilindən, dinindən, işindən, peşəsindən və yaşından asılı olmayaraq, hamıya lazım olan kitab – sənin həyatını dəyişdirə bilən kitabın. * * * Bir dəfə azdı, onu iki-üç dəfə oxu, öyrən, dostlarına danış. Bu kitabı çox istədiyin yaxınlarına bağışla, bu yolla onları əyri yoldan çəkindirməyə çalış, savab qazan. * * * Məlumatlı olmaq silahlı olmaq kimidi; indi sənə biri Zülfüqar, o biri Misri qılınc qüdrətində olan “Bəla” və “Zəhrimar”la silahlanmaq vaxtıdı. Haydı, çək “qılıncını” “düşməni” yaxına qoyma! * * * Sən kimin tərəfindəsən – Allahın, yoxsa Şeytanın? Siqaret çəkmək, içki içmək, narko- tik qəbul etmək Allahın yolundan çıxmaq deyil, bəs nədir? 3 * * * Sənin üstünə üçbaşlı əjdaha hücum çəkmək istəyir. Əjdahanın bir başı Siqaret, ikinci başı Alkoqol, üçüncü başı isə Narkotik adlanır. Əgər sən siqaret, alkoqol və nar- kotikdən uzaq olsan, onda əjdahaya qalib gələ bilərsən, yox, zəiflik etsən, yəqin bil ki, o əjdaha səni udacaq! * * * Siqaret və Alkoqol çoxdan evimizə girib keçib yuxarı başda oturublar, biz onları evdən eşiyə ata bilmirik. Narkotik isə qapını aralayaraq zorla içəri təpilmək istəyir ; indi bizdə və hər yerdə elə bu mübarizə gedir : kim kimi... Əgər biz imkan versək ki, Narkotik də içəri girsin, onun iki ayrılmaz dostu var –– birinin adı Hepatit C-di, o birininki AİDS –– onlar da gələcəklər... Ondan sonra belə evdə yaşamaq nə dərəcədə mümkün olar? * * * Bu kitab evdə valideyinin, məktəbdə müəllimin, tədbirdə mühazirəçinin, orduda komandirin, məclisdə mollanın əlində kəsərli “silahdı”, söz silahı... 4 * * * “Bəla”nı oxusan, bəladan, “Sər suyu”nu dərk etsən, şərdən, “Zəhrimar”dan xəbərin olsa zəhərdən uzaq olar, “Qəlyan” çəkməz- sən, hekayələri keçsən, “Ömürlük dərs” alar, “Məntiq”lə düşünər və heç kimin “Tələ”sinə düşməzsən. Onu da bil ki, bu kitab sənə uca “Allahın bəxşişi”di. * * * “Şər suyu”nu “Zəhrimar” bil ki, “Bə- la”ya düşməyəsən. * * * Siqaret, içki və narkotik mövzusunda dünyanın ən maarifləndirici, ibrətamiz kitabı – gənclərin əldən-ələ gəzən kitabı! * * * Bu kitab deyil, başdan-ayağa haraydı, haray. Burada həm haray var, həm də nicat yolu. * * * Bu kitab hansı evə getsə, hansı qəlbə girsə, onu “sanasiya” edər, yəni təmizləyər. 5 * * * Yazmadım rəfdə qalım, Yazdım ki, səfdə qalım. * * * Mən “xalq yazıçısı” deyiləm, amma “xal- qın yazıçısıyam”, – deyə bilərəm. * * * Yorulmadan, usanmadan çalışdım, hamı- nı silkələyən, ayıldan kitab-abidə yaratdım. Bu kitab mənim bu dünyam üçün başuca- lığım, o dünyam üçün savabımdır. Müəllifdən Bakı, 2012 6 Ö Ö n n s s ö ö z z ə ə v v ə ə z z i i M M Ə Ə N N D D Ə Ə N N S S Ö Ö Y Y L L Ə Ə M M Ə Ə K K D D İ İ R R , , S S İ İ Z Z D D Ə Ə N N . . . . . . Həyatda olduğu kimi bu aləmdə də hər şey sadədən mürəkkəbə, azdan çoxa doğru gedir: adam əvvəlcə siqa- ret çəkir, sonra nəsə çəkir, axırda iynə vurur... Narkotikə tərəf gedən o bəlalı yol məhz siqaretdən başlayır. Ümum- dünya Səhiyyə Təşkilatı bir araşdırma aparıb: onlar siqaret çəkməyə başlayan gəncləri on-on ayırıb yollarını izləyiblər. Məlum olub ki, hər onluğun beşi yalnız siqaret çək- məklə kifayətlənib, ikinci beşliyin isə ikisi bir-iki dəfə, ikisi beş-on dəfə, biri isə daimi nəşə çəkən xəstəyə – nəşəxora çevrilir. Və həmin xəstə beş- altı ildən sonra ağır narkotikə – heroinə keçir. İş bununla da bitmir, o narkoman əvvəlcədən tanıdığı dost- larını, yoldaşlarını, qohum və qonşula- rını heroinə cəlb etməyə çalışır. Nəticə isə çox acınacaqlı olur, bunu siz özünüz də təsəvvürünüzdə canlandıra bilərsiniz. Demək, bu günün siqaret çəkəni sabahın potensial narkomanı deməkdir. Ona görə də siqaret çək- 7 məyə sadəcə siqaretçəkmə kimi yox, narkomaniyanın başlanğıcı kimi baxmaq və ona qarşı mübarizə aparmaq lazımdı – başqa yolumuz yoxdur! Əvvəllər narkotikin nə olduğunu bilməyən bir gənc, deyək ki, heroin qəbul etməyə başladı. Gəlin görək, bu zaman narkotik maddə həmin gənci nələrdən məhrum edir? Mənə görə, o adam beş şeydən: əvvəla can sağlığından, pul-paradan, yaxşı addan, sonra bu dünya- sından və o dünyasından məhrum olur. 1. O, hər şeydən qabaq, insanın sağlamlığını əlindən alır, onu ağır xəstəliklərə düçar edir. Narkomaniya – psixosomatik xəstəlik sayılır, yəni bu həm başın, həm də bədənin xəstəliyidir. Beləsinin nə sağlam canı, nə də sağlam ruhu ola bilər. 2. Narkotik maddə bahadır, onu almaq çoxlu pul tələb edir. Daim artan bu tələbatı ödəmək üçün narkoman pula gedən nəyi varsa, satır və həmin pulu narkotikə sərf edir. Nəticədə, əvvəllər zəngin olan bir şəxs sonda var-yoxdan çıxır, müflisləşir və borca düşür... Narkomaniya – öz ölümünü pulla satın almaqdır. 3. Hər kəs istəyər ki, yaxşı adı olsun, “çünki yaman addan ölüm yaxşıdır”. Narkoman kim olursa-olsun, hansı ad-sana, fiziki və maddi imkanlara sahib olursa-olsun, onun adına bir damğa vurul- muş olur: “Narkoman”. Və o, bu ləkəli adla yaşamaq məcburiy- yətində qalır. 4. Narkotik maddə insanı bu dünyanın nemətlərindən məhrum edir: narkoman ailə və dostlarından uzaqlaşır, həyatdan, təbiətdən, yeyib-içməkdən, gəzməkdən, işi, məşğuliyyəti, hobbisi və sairdən zövq almır. Onun yalnız bir arzusu olur: nə olursa-olsun heroin tapmaq və iynə vurmaq! Əslində narkoman heç o maddədən də həzz ala bilmir, yalnız “ağrıya vurur”, amma buna baxmayaraq güclü meylin də qarşısında duruş gətirə bilmir. Yəni “həm Əli aşından olur, həm də Vəli aşından”. 5. Narkotik maddə insanı o dünyanın nemətindən, yəni cən- nətdən də məhrum edir, çünki Allahın buyurduğu doğru yoldan sapıb Şeytana qulluq edən bir bəndəni Allah öz cənnətinə niyə qəbul etsin? 8 Narkotik maddə, yaxud alkoqoldan sui-istifadə etmək insanın sanki qibləgahını dəyişdirir, o Kəbəyə deyil, artıq Şeytana səcdə qılır, bütün çirkinliklər də elə buradan qaynaqlanır. “Əgər içki bütün çirkinliklərin anasıdırsa, onda narkotik də onun atasıdır”. Mən Yer üzündə ikinci elə bir şey tanımıram ki, narkotik maddə qədər insanı hər şeydən belə total şəkildə məhrum edə bilsin. Vaxtilə sağlam olan bir gəncin narkotikə uyması bir əsgərin itirilməsi, yaxud bir qızın “boş” qalması deməkdir. Əgər o ailəlidirsə, onda o ailənin başı üzərində Damokl qılıncı asılmış kimidir: boşanma təhlükəsi anbaan artır. Orasını da deyim ki, ölkəmizdə ailəli narko- manlardan törəyən, müxtəlif fiziki və psixi qüsurlu uşaqların prob- lemləri də əmələ gəlib. O uşaqlar böyüdükcə problemlər də artacaq, böyüyəcək... Azərbaycanda 28 min (2013) qeydiyyatda olan psixoaktiv maddə qəbuledicisi – xəstə var. Əhali arasında belə xəstələrin ümumi sayını tapmaq üçün həmin rəqəmə bir sıfır əlavə etmək qə- bul olunub. Demək, Azərbaycanda 280 min belə xəstə yaşayır. Onlar asılı şəxslər adlanır. Həmin xəstələrlə bir yerdə yaşamaq məcburiyyətində qalan, hər gün əsəbiləşən, yuxusu pozulan, zillət çəkən ailə üzvlərinə isə müştərək asılı şəxslər deyilir. Əgər asılı + müştərək asılı şəxsləri toplasaq, onda çox böyük bir rəqəm alınar. Müştərək asılılar asılı şəxslərin yaratdığı problemlərin içərisində çapalayır, əziyyət çəkir, xəstələnirlər: çünki “xəstə xəstə olmaz, xəstə becərən xəstə olar”, – deyiblər. Narkomaniya və ya alko- qolizmə qarşı mübarizə aparmaq həm də həmin şəxslərin səhhəti, bəlkə də həyatı uğrunda mübarizə aparmaq deməkdir. Azərbaycanın qarşısında iki böyük problem durur: Qarabağ münaqişəsi və siqaret, alkoqol, narkotik maddələrin gətirdiyi prob- lemlər. Bu problemləri necə həll etməli, bir çıxış yolu varmı? Bəli, var, “bircə ölümə çarə yoxdu”. Heydər Əliyev 26.08.1996-cı il tarixdə narkotik maddələrin qeyri-qanuni dövriyyəsi ilə mübarizə aparmaq üçün fərman və sərəncam imzalayıb. O sərəncama görə, Təhsil, Mədəniyyət və Tu- 9 rizm, Gənclər və İdman nazirlikləri kompleks maarifləndirici və profilaktik tədbirlər görməlidirlər. Təhsil nazirliyi orta məktəblərin ədəbiyyat üzrə tədris proq- ramına tabakomaniya, alkoqolizm və narkomaniyadan bəhs edən əsərlər salmalı, onları tədris etməlidir. Mən, müəllifi olduğum “Zəhrimar” hekayəsinin IX sinifdə, “Bəla” pyesinin isə XI sinifdə tədris olunmasını təklif edirəm. Bu əsərlərin mövzusuna uyğun inşalar yazılmalı və bu problemlər hər sinifdə müzakirə predmetinə çevrilməlidir. Əgər belə olarsa, siqaretə, alkoqola və narkotikə qarşı böyük bir maarifləndirici iş görülmüş olar, bu sahədə az qala inqilabi dəyişikliklər baş verə bilər. Mədəniyyət və Turizm nazirliyində isə “Bəla”, “Zəhrimar” adlı pyeslər və digər müəlliflərin əsərləri Azərbaycan və rus dillərində tamaşaya qoyulmalı, filmlər çəkilməli, kitablar çap olunmalıdır. Elə etmək lazımdır ki, orta məktəb şagirdləri ədəbiyyatdan bir dərsi teatrda keçsinlər, bu mümkün deyilsə, onda həmin dərsin sinifdə film-nümayişi təşkil edilsin. Belə çox maraqlı və əyani olar, yadda qalardı. Axı, nə vaxta qədər müəllim danışacaq, şagird isə qulaq asacaq? Yeri gəlmişkən, yaxşı olardı ki, bütün orta məktəblərin IX-XI siniflərində iki mövzuda filmlərin göstərilməsi vacib sayılaydı: 1) Qarabağ, soyqırım, 20 yanvar mövzusunda olan film. 2) Siqaret, alkoqol və narkotik maddələr barəsində çəkilmiş film. Bütün bunlar çox xərc və vaxt aparmayan, lakin gənc nəslin tərbiyəsində mühüm rol oynayan çox effektli və faydalı işlər olmuş olardı. “Məndən söyləməkdir, sizdən”... Bakı, 2012 10 S S İ İ Z Z İ İ N N L L Ə Ə S S Ö Ö H H B B Ə Ə T T “Bir müsəlman qardaşı düz yola hidayət etmək savabdır” Qurani-Kərim Əziz oxucum! İşimlə əlaqədar mənə çoxlu müraciətlər olur. Narkotikin bəlasına düşən, alkoqolun gətirdiyi əzablarla əlləşən, tütünün zəhərini udan dərdli, xəstə və bədbəxt insanlar ya yanıma – iş yerimə gəlir, ya da mənə zəng edirlər. Xəstələri çox vaxt ya yaxın qohumları, ya da dostları gətirirlər. Tək-tək hallarda narkoman özü “öz ayağı” ilə gələr. Çoxdan tanıdığım bir nəfər “öz ayağı” ilə yanıma gəlib dərdini belə danışdı: – Doktor, mən neçə il idi ki, – adını demək istəmirəm – bir nüfuzlu idarədə işləyirdim. İşim də çox yaxşı idi. Altımda “slujebni” * maşınım, işim, gücüm, pulum, param. Əlim üstə əl yox idi! Mənim bir sözümlə bağlı qapılar açılır, min dollarlıq işi bir tele- fon zəngi ilə həll edirdim. Sonra işimi dəyişdim, kommersiya ilə məşğul oldum. Bu işim ondan da yaxşı oldu. Nə başıvı ağrıdım, dörd ildə yeddi maşın dəyişdim, hamısı da xarici maşınlar. Özümə şəhərin mərkəzində villa tikdirdim, dükan aldım, firma açdım. Gör nə aləm idi ki, “krupnı partiya” * sələmə pul buraxırdım. Günümü də keflə keçirirdim: yemək-içmək, gəzmək, sauna, bazlıq... Sonra başladım qumar oynamağa, bala-bala nəşə çəkməyə. Heç ağlıma da gəlməzdi ki, mən iynə vuram! İynə vuranlardan zəhləm gedirdi, kişi saymır- dım onları. Hələ iki-üç nəfəri narkotik üstə işdən də qovmuşdum. İşə bax ki, axırda özüm narkoman oldum! Nəyim var idisə, hamısını, hamısını “mal”a * verdim. iki dəfə “ilişdim” * , olan-qalanımı da “it”lər * tutub aldılar. İndi pis gündəyəm, 11 doktor, cibimdə siqaret pulum da yoxdu. Məni görən tanımır, yarı canım qalıb: 110 kilodan 70 kiloya enmişəm. Arvadımın əsəbləri korlanıb, onda tez-tez ürəkgetmə tutmaları olur. Özüm də ki, hamının yanında biabır olmuşam! Dünən az qala ölmüşdüm, bir dostum qurtardı, o olmasaydı, getmişdim! İndi gəlmişəm məni müa- licə edəsiz, çünki bilirəm ki, bu işin axırı yoxdu! Özü də anonim yolla, adımın kitab-dəftərə düşməyini istəmirəm. Bu hekayətdəki şəxs kompleks müalicə alıb evinə getdi. Bir ildən sonra, yəni bu yaxınlarda yenə yanıma gəlmişdi. O, belə bir söhbət elədi: “Doktor, mən müalicədən sonra, Siz dediyiniz kimi, üç ay girdim evə, evdən eşiyə çıxmadım, o “dostlar”la da əlaqəni birdəfəlik kəsdim! Üç aydan sonra başladım işləməyə... O vaxt utandım Sizə deməyə ki, 400 min dollarlıq villanı mən 110 minə satmışam... Əlimə pul gələn kimi həmin villanı 120 minə bir dava- qışqırıqla geri aldım, çünki o evdə gözüm vardı. İndi borclarımın çoxunu vermişəm, azı qalıb. Allah qoysa, qalanlarını da verəcəm. Mən o kökə düşməyimin səbəblərini çox götür-qoy eləmişəm. Düşündüm ki, “bəlkə, pul məni qudurtmuşdu, ya bəlkə, kiməsə pis- lik eləmişəm, Allaha xoş getməyib?” Sizdən yaxşı olmasın, Seyidağa adlı bir dostum var, onun dediyi sözlər mənə yaman təsir etdi! Müalicədən sonra Seyidağa məni görməyə gələndə üzümə “qırmızıca” belə dedi: “Acığın gəlməsin, sənin günahın çoxdu: di- nimizdə sələmlə pul vermək günahdı – sən veribsən, qumar oynamaq, narkotik qəbul etmək, araq içmək qadağandı – sən bu qadağanı pozubsan, başqasının arvadına, qızına pis gözlə baxmaq olmaz – sən bunları da edibsən! Yəni sən yoluvu azıbsan, çünki Şeytana uyubsan. Bütün bunlar da elə ona görə sənin başıva gəlib. Allahın barmağı yoxdu ki, soxa adamın gözünə! Sən gəl tövbə elə, Allaha tapın!” Elə bil, yatmışdım, ayıldım! İndi Quran oxuyuram, namaz qılıram, Allahın buyuruğundan kənara çıxmıram. Yəqin ona görə də, Allaha şükür ki, işlərim yağ kimi gedir... Ədalət naminə onu demək lazımdı ki, müalicə olunan narko- manların heç də hamısının aqibəti belə müsbət sonluqla bitmir… 12 Mənim məqsədim – şahidi olduğum hadisələrdən birini mümkün qədər yığcam danışmaqla “ağ ölüm”ün insanlara və ailələrə gətirdiyi bəlalarla Sizi tanış etmək və Sizi Xeyrin Şərə qalib gəlməsi üçün səsləməkdir. Bilirəm ki, Sizin qohumlarınız, qonşula- rınız, ya tanışlarınız arasında belələri var. İstəyirəm biləsiz ki, narkomaniya və ya alkoqolizm – əgər vaxtı keçməyibsə – uğurla müalicə oluna bilər. Mən, həkim-narkoloqa vaxtında müraciət edənlərin hələ heç birinin peşiman olduğunun şahidi olmamışam. Əziz oxucum! Gəlin, belə Şərə qalib gəlmək üçün yollar axtaraq. Onun yolları isə çoxdu. Ən sadə və asanı isə narkomaniya və alkoqolizmdən əzab çəkənləri tezliklə həkim-narkoloqun yanına gətirmək, ya da ona zəng etməkdir. Müalicə olunmaq qərarına gələn pasiyentlərə bir-iki kəlmə sözüm var. Qoyun, mən deyim, onlar eşitsin: – Hörmətli pasiyent! Siz ömrünüzdə bəlkə də ən vacib qərarlardan birini qəbul et- misiz. Sizi bu cəsarətli qərara görə təbrik edirəm. Bu gündən Siz narkotiklərdən tam imtina etməklə, yeni həyata qədəm qoyursuz. Müalicəyə başlayırsız... Onun uğurlu olması isə ən çox Sizin özünüzdən asılıdır. ...Amma narkomanların çoxu qarşılarına yaxın adamlarını “müalicə olunuram” adı ilə aldatmaq, vaxt qazanmaqla manevr etmək, ölməmək üçün qanını “yudurtmaq”, həbsdən yaxa qurtarmaq, dozanı azaltmaq və sair kimi məqsədlər qoyurlar. Belələri sonradan tezliklə “büdrəyir” və yenidən öz bəd əməllərinə davam edirlər. Bə- ziləri isə dözümsüz və iradəsiz olduqları üçün təkrar narkotikə “düşürlər” * ... Uzun müddət narkotik maddə qəbulu fiziki və psixi asılılıq əmələ gətirir. Dərmanlarla müalicə xəstəni yalnız fiziki asılılıqdan çıxarır: “lomka” * ağrıları keçir, yuxu bərpa olunur, iştaha açılır, ovqat yaxşılaşır, daxili üzvlərdə olan patologiya aradan qalxır və sair. Psixi asılılıqdan çıxmağa isə aylar və illər tələb olunur... Bu bəladan həqiqətən yaxa qurtarmaq istəyənlərin xoş məramı, iradəsi və kişiliyi olmalıdır. Narkotikdən “qırılmaq” * istəyənlər 13 Şeytana qalib gəlir kimi böyük bir qəhrəmanlıq etməlidirlər. Siz, bu qəhrəmanlığa hazırsınız? Onu da bilin ki, müalicə prosesi uzun və əziyyətli bir işdir: bu yolun əvvəlində iztirab və çətinliklər, sonunda isə sevinc və xoş- bəxtlik var. Bu çətinliklərə tab gətirməyənləri isə ya qəbir, ya da “Sibir” * gözləyir. Müalicəyə başlayırsız... Bir anlığa öz keçmişinizi, işinizi, ailə- nizi və dostlarınızı xatırlayın. Narkotik maddə qəbulundan əvvəlki o gözəl həyatınızı indiki “qara günlər”inizlə müqayisə edin, özünüzlə bərabər, yaxınlarınızın da ömrünü “çürütdüyünüzü” düşünün, satıb- sovduqlarınızı, maddi və mənəvi itkilərinizi bir daha hesablayın... Onu da unutmayın ki, Siz Şeytanın şərəfsiz yolundan Allahın buyurduğu halal yola tərəf gəlmisiz. Xoş gəlmisiz, Allah özü Sizə kömək olsun! Bakı, 2007 14 Yüklə 16,07 Kb. Dostları ilə paylaş:
|