Atalar deyir

çılqınlara

: 

vırqnlara

. d

ə

lil

ə

r

ə

). 

çalan bils

ə

 

çalmağın, çökəçi uzun ağ eylə

r. (

çök

ə

çi: oynuyan. oyunçu

). 

çalan çoxdu, oynayan yoxdu. 

çalan çoxdu, oynayan yoxdu. 

çalan ordu, haqlı çıxar

. 

(çalan: qalib). 

çalınan qulağı kə

sm

ə

zl

ə

r. 

(çalınan qulağ kə

silm

ə

z). 

qulağ eşitdiyin, göz 

gördüyün suçlusu deyil. (

qulağa çalmaq

: 

eşitdirmə

k). 

340. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

çalındıqca tikildi, dadındıqca bitindi, qırıldıqca düzüldü, düzən qalmır 

düzm

ə

y

ə, tabım yoxdu dözmə

y

ə

. 

çalındıqca tikildi, dadındıqca bitindi, qırıldıqca düzüldü, düzən qalmır 

düzm

ə

y

ə, tabım yoxdur dözmə

y

ə

. 

çalınmasa tikilməz, dadınmasa bitilmə

k. 

çalınmasa tikilməz, dadınmasa bitilmə

k. 

çalış

 

edin sevdiyin, olanmadı

 edindigin sevgil

ə

n. 

yaşın ötə

r sevdigivi 

b

ə

kl

ə

m

ə

z, artar d

ə

rdin, ondan biri k

ə

ml

ə

m

ə

z. (

k

ə

ml

ə

m

ə

z: 

azalmaz

). (

edin: 

ə

ld

ə

 ed

). 

çalış açqıl işgili, işgil açmaz işgili

. 

çalış açqıl işgili, işgil açmaz işgili

. 

çalış alqıl payıvı, kim atasi, kim tutasi, kim utasi bə

ll

ə

nm

ə

z. 

çalış bacardığın olasan

. 

çalış bacardığın olasan

. 

çalış belə

, 

dos qazan, düşman ocaq başında

. 

çalış dəğiş yaşam yolun istə

s

ə

n, ist

ə

m

ə

d

ən olunmamış almaşıq

. 

(

almaşıq

: d

əğişiklik)

. 

çalış dəğiş yaşam yolun istə

s

ə

n, ist

ə

m

ə

d

ən olunmamış almaşıq

. 

(

almaşıq

: d

əğişiklik)

. 

341. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

çalış döğün bilik al, dincliyin yolun sal

. 

çalış döğüşçü ol, söğüşçü yox

. 

(

döğüşçü

: n

ə

rs

əni oğub yox çıxaran, qaldıran)

. 

(acı sözlə

, yamanl il

ə

 

başa çıxmaz işlər, baş açılmaz işdə

n!). 

(

iş

: b

ə

la). 

çalış düşman ə

l

ə

 

düşmüyə

s

ən, yağu ə

ld

ə

 ölmüy

ə

s

ə

n. 

çalış düşün, bilim artsın, yeb iç yatın, baxtın batsın

. 

çalış g

ünül

ən yaşa, günündə

 

yaşa

. 

(düşüncən yerin bulsa, işlərin onarılsa, 

kim keçmişin yadavur, sönə

n külün savurur). (yadavur: 

yada salır)

. 

(yaşam günündə

 bel

ə

 

yaşansın)

. 

çalış günüvü yaşa, keçmişi boşa

. 

çalış günüvü yaşa, keçmişi boşa

. 

çalış istəyivi amacıvı g

örüb bil

ə

s

ə

n. 

oykuvu duyğuvu fikrivi ona 

tuşla, cala

. görünm

əyib ki kişi özün görünmə

diyi 

şeyə

 

çatdıra, yada kişi tanımadığı şeyi isdiyə

. 

çalış kəndivi tanı, olduğunda sev, yoxsa dəğiş

. 

çalış kimsə

y

ə

 dil d

əğirmə

. (dil d

əğirmə

k: . söz toxundurub incitm

ə

k). (kims

ə

ni 

dilinl

ə

, sözünl

ə

 incitm

ə

, çalma). 

çalış kimsə

y

ə

 dil d

əğirmə

. (dil d

əğirmə

k: . söz toxundurub incitm

ə

k). (kims

ə

ni 

dilinl

ə

, sözünl

ə

 incitm

ə

, çalma). 

342. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

çalış qazan içinlik, yoxsa qapandı cinlik

 (kinlik): o ki s

ə

mimiyy

ət qazanmağa 

can atmır, öcəş gürəş,

 kin 

ə

dav

ə

t d

ə

r

ə

 bil

ə

r. (için: s

ə

mimi. 

xodi). 

çalış qazan içinlik, yoxsa qapandı cinlik

 (kinlik): o ki s

ə

mimiyy

ət qazanmağa 

can atmır, öcəş gürəş, kin ə

dav

ə

t d

ə

r

ə

 bil

ə

r. (için: s

ə

mimi. 

xodi). 

çalış qızı ucuz al

. 

çalış ol yazan kəndi yazıvı

. 

çalış seçdiyin yolda, yolla yaşa

. 

çalış sevdir sevə

nl

ə

rin könülün, budur g

ə

lir uzaq deyil ölümün. 

çalış sevdir sevə

nl

ə

rin könülün, budur g

ə

lir uzaq deyil ölümün. 

çalış sevə

 

yaşamı

. -

yaşam sevinci, tüm keçrilən acıları

 unutturur. 

(sev

ə

: 

sev). 

(

sevinci: 

sevişi

). 

çalış sevə

nin bulasan, sevilm

ə

din atasan. . 

çalış sorun saranmasın içivi, sorun içdə

 alar içd

ə

n dincivi. (

sorun: 

pıroblem

). 

çalış tanı ə

ld

ə

 

olan varıvı, mutluğuvun burda durur haçarı

. 

çalış tanı ə

ld

ə

 

olan varıvı, mutluğuvun burda durur haçarı

. 

çalış tanı yalanı, doğru çıxsın uğruna

. 

343. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

çalış yapasan bir ürə

k, minl

ə

r ür

ək qırıq qaykişidə

n. (

qaykişidə

n: 

nakişidə

n

). 

çalış yarış yollar açmış barışa

. (

barışa

. 

çatağa

. 

ərişə

. nailiyy

ə

t

ə

). 

çalış yarış yollar açmış barışa

. (

barışa

. 

çatağa

. 

ərişə

. nailiyy

ə

t

ə

). 

çalış, diniş

. 

(çalışmadan son dincə

lm

ə

 

sırası)

. 

çalışan aparır, çox yeyən qabarır

. 

çalışan əldir yaratır umut, çalışmasa əl yaşamı unut

. 

çalışan qolun yarlığı dinər, işlə

y

ən başlar arzular enə

r. (

yarlığı dinə

r: 

kasıbçılığı qoyar)

. 

çalışan yaşadı, oturan yatdı, sorası batdı

. 

çalışanın çörəyi dadlı, ə

rinc

əyin canı

. 

çalışanın çörəyi dadlı, ə

rinc

əyin canı

. 

çalışanın çörəyi dadlı, ə

rinc

əyin canı

. 

çalışdınsa ə

ld

ə

 

bul, çalışmadın eldə

 bul. 

(eld

ə

: 

başqalarında)

. (çabanmadan 

ə

ld

ə

 edinmir). 

çalışki bir dar ağacın yıxasan, çalışmaki dar

 

başına çıxasan

. 

(xoş armanlar 

uğrunda)

. 

çalışqan əl boş qalmaz, qanığan könül ac qalmaz

. (

qanığan

: çox göyd

ə

n 

gedm

ə

y

ə

n. alçaq könül. qane' olan). 

344. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

çalışqan kişi üzrə

 deyilir. -dinm

ə

z uymaz, izin üzm

əz, ırman arman, 

iziged

ər çalışqan

. 

(izin: d

əvamın)

. 

(

iziged

ə

r: d

əvamlı

). 

çalışqanın biri iki olsa, ə

rinc

ə

yin ikisi bir olar. 

çalışqanın biri iki olsa, ə

rinc

ə

yin ikisi bir olar. 

çalışqanın ''biri'' iki olsa, ə

rinc

ə

yin ''ikisi'' bir olar. 

çalışma atadır, yer anadır

. 

çalışma atadır, yer anadır

. 

çalışma başqalaşmağa, çalış yaxşılaşmağa, yaxlaşmaq başqalıqdan 

'başqa'

 

dır

. 

(

başqalaşmağa

: müt

əfavit olmağa)

. (

başqa

: 

ə

'la). 

çalışma inandırasan kimsə

ki ola! -türlü dill

ə

rd

ə

 türlü dill

ə

r tökdüm, 

inanmadı üzün uzluğuna, sözün düzlüğünə

. 

(

uzluğuna

: 

s

ə

daq

ə

tin

ə

). 

çalışmadan

, itinm

ə

d

ə

n ist

ənilmiş yol açılmaz

. 

çalışmadan çalınmar

. 

(

çalışmadan

: ç

əlişmə

d

ə

n. 

döğüşmədən)

. (

çalınmar

: 

alınmır

. nail olunmur). 

çalışmadan çalınmar

. 

(

çalışmadan

: ç

əlişmə

d

ə

n. 

döğüşmədən)

. (

çalınmar

: 

alınmır

. nail olunmur). 

345. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

Çalışmak ibadetin yarısıdır

, 

İnsanların kendisine

, ailesine, çevresine, 

ülkesine yararlı işler yapması da hayırlı bir iştir

. 

(Bayram 

Özdemir). 

çalışmaki öğrəşə

s

ən keçmişdə

n, bax ir

əli bir atdım, qılcağın oylar öğrəş

. 

çalışmaq atadır, yer ana

. 

çalışmamış otursan, alın yazı yazılmış, sin qazanı

 

qazılmış

. 

(çalışmayan 

ölc

ə

y

ə

 

qazılıbaş) (

qazılıbaş

: m

ə

hkum). 

çalışman ekiz olsa, bə

yligin s

ə

kiz olar. 

(ikiy

ə

 

çalışsan varın sə

kkiz olar). 

çalışman ekiz olsa, bə

yligin s

ə

kiz olar. 

(

ikiy

ə

 

çalışsan varın sə

kkiz olar

). 

çalışmanda yaşamında

 itgil

ə

rin sanama, edgil

ərin alqına

. 

(itgil

ə

rin: 

ə

ld

ə

 

verdikl

ə

rin. itirdikl

ə

rin. 

ziyanların

. (edgil

ə

rin: 

əl çatmışların

. 

nailiyy

ə

tl

ə

rin). 

(yaşamıvı quran qazandıqlarındır

, 

itirdikl

ə

rinyox). 

çalışmasa beyin, vursa ürə

k n

ə

y

ə

 g

ə

r

ə

k. 

çalışmasa beyin, vursa ürə

k n

ə

y

ə

 g

ə

r

ə

k. 

çalışmasa, çalğaşdır

. (

işləməsə

 d

əğişdir)

. 

çalışmasan, düşünmə

s

ən astacana ölürsün, yaşlıqında, yaşlanmamış 

parça daşa dönürsün

. 

(

yaşlıqında

: g

ə

ncligind

ə

). 

çalışmasan, düşünmə

s

ən astacana ölürsün, yaşlıqında, yaşlanmamış 

parça daşa dönürsün

. 

(

yaşlıqında

: g

ə

ncligind

ə

). 

346. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

çalışsın beyin, qolayca yeyin

. 

çalışsın beyin, qolayca yeyin

. 

çalıyı dolanda, itə

 dalanma. 

çalqını çalana

 (

çalara

), 

sözü danışana, işi bilə

n

ə

, yolu ged

ə

n

ə, atı sürə

n

ə

, 

malı alana, qızı sevə

n

ə

, biçini 

ə

k

ə

n

ə

 ver deyibl

ə

r. 

çalqını çalana, sözü danışana, işi bilə

n

ə

, yolu ged

ə

n

ə, atı sürə

n

ə

, 

malı alana, qızı sevə

n

ə

, biçini 

ə

k

ə

n

ə

 ver deyipl

ə

r. 

çalqınraq görüb gürəşər, çılqınraq gürəşib görə

r. 

(

çalqınraq

: 

çalışqançıl)

. 

(çılqınraq

: 

cinişqıncıl

. d

ə

liçil). 

çalqıya sevi ulu kiçi tanımaz

. 

(sevi: 

ə

laq

ə

). 

Çalma el

in kapısını

, 

çalarlar kapını

. 

Başkalarına kötülük yapma, bir 

başkası dasana kötülük yapar

. 

(Bayram Özdemir). 

çalma qapım, çalır qapın

. 

çalsa ilan yatan bilm

ə

z, duran bilm

əz, tutursa kor uluğ bilmə

z, kiçik bilm

ə

z. 

(

uluğ

: böyük

) (

bilm

ə

z: 

tanımaz

). 

çalsa ilan yatan bilm

ə

z, duran bilm

əz, tutursa kor uluğ bilmə

z, kiçik bilm

ə

z. 

(

uluğ

: böyük

) (

bilm

ə

z: 

tanımaz

). 

347. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

çalşamaz bir qırmasın, mində

 sevindirs

ə

n könül. (

çalşamaz

: 

qarşamaz

. 

almaşamaz

. d

əğişə

m

ə

z. b

ə

d

ə

li olamaz). (birini min k

ə

r

ə

 

sevindirm

ə

kd

ə

ns

ə, çalış bir kə

r

ə

 olsun bel

ə

 

qırma)

. 

çaltaq qapıdan nə

l

ə

r keçm

ə

z. (

açıq qapıdan min bə

la g

ə

lir). 

çam ağacı qocalanda, şirə

si öz kötüyün

ə

 axar. 

çaman örd

ə

k ir uçar. 

{çaman: çalaman. 

şıltaq

. 

cıddan

. çuvaluz (çiv. siv: iti). iti, 

yelk

ə

n olan}. (ir: tez). 

(

yaqub bayat). 

çamsa

qqızı, çoban ə

rm

əğanı

 

: d

əğərsiz, yalnız içdə

n olan, t

ə

bii 

qonca, sovğat

. 

çamurdan çıxdıq, palçığa batdıq

. 

çamurdan çıxdıq, palçığa batdıq

. 

çapqınçlar bir qapıdan doyanmaz

. 

(

çapqın

: 

əyyaş)

. 

çapqınçlar bir qapıdan doyanmaz

. 

(

çapqın

: 

əyyaş)

. 

çapqır at, ötgür

 

pıçaq

. 

çaputuna bax bezini al. (

çapıtına

: köhn

ə

sin

ə

). 

çara g

ə

lm

əz ağlamaqdan, ayrılırmış ət dırnaqdan

. 

iştə

 

yazı bu

, qalan uçan 

qu. 

(qu: göz

əl quş türü)

. 

çara g

ə

lm

əz ağlamaqdan, ayrılırmış ət dırnaqdan

. 

iştə

 

yazı bu

, qalan uçan 

qu. 

(qu: göz

əl quş türü)

. 

348. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

ç

arığ tapan, dolağın tapar

. 

çarıq tapan dolağında tapar

. 

çarıq tapan, dolağın tapar

. 

çarıq tapan, dolağın tapar

. 

çarıq tapan, dolağında tapar

. 

(çarıq tapan, dolağın tapar)

. 

çarıq tapan, dolağında tapar

. 

(

çarıq tapan, dolağın tapar

). 

çarpan ür

ə

k, sev

ə

n könül dil

ə

nm

ə

d

ə

n duranmaz. 

çaş baş yalağa qarşılı durma

. (

beyni pehin, sapıqları (sə

fehl

əri) yanıtma)

. 

çaşanda, baş var, aşanda başmaq

. 

çaşıb diş qıranı dişlə

m

ə, işin onmazını işlə

m

ə

. 

(

çaşıb

: 

kırıxıb

. 

yanılıb

. 

t

ə

l

ə

sib). 

{yanmazağun yanmayacaq ə

t

ə

kl

ə

 s

ə

n yell

ə

 s

ə

n. 

(

yanmazağun

: yanmayacaq)}. 

çaşqın çay, də

nizd

ə

n qay. (çay: su). (qay: qayar. cayar. 

çaşar

. uzaq 

düşə

r). 

(çaşqın çaylar, də

nizd

ə

n geyin qalar). (geyin 

qalmaq: 

dalı qalmaq

. 

umacına, mə

qs

ə

din

ə

 çatmamaq). 

(azıq su, də

niz

ə

 varmaz). 

(sapıq yol, doğru amaca 

varmaz). 

(sapıq yol, doğru amac qazanmaz)

. 

çaşqın oldun bayıldın, daşqın oldun asıldın

. 

çaşqın oldun bayıldın, daşqın oldun asıldın

. 

349. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

çaşma hə

r d

ə

n!, n

ə

yi gördün. 

oxşadıb da deyə

s

ə

n ''can'', budur ol, h

ə

r 

n

əyin, öz adı var, uz adı var, doğrusun, öz adını 

söyl

ə

gil

ə

n. 

çaşmayan atıcı olmaz, yanılmayan bilge

.