Atalar deyir

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

doğru düzgün edişlik

, 

uğra işin buçuğu

. 

(

uğra işin

: 

xeyr işin)

. 

doğru düzler talandı, doğruuqlar yalandı

. 

doğru düzlər talandı, doğruluqlar yalandı

. 

doğru əğilə

r, 

əğri sınar

. 

doğru gə

linc

ə, yalan dörd ayağ qaçar

. 

(doğru qapıda, yalan bacada)

. (yalan 

qapıda, doğru bacada)

. 

doğru gə

linc

ə, yalan dünyanı utar

. 

doğru gəzən əğrilə

r

ə

 

tuş gə

lir. 

əğri olan doğruları yemlə

yir. 

doğru harda yurd salmış, yalan orda ev qurmuş

. 

doğru işi doğru yolda yaparsan, itgi yoxun qayğırmağa yer qalmaz

. 

doğru kişi versə

 sözü ötürm

ə

z, heç bir kölg

ə

 

artıq boya göt

ürm

ə

z. 

doğru qapı doğru haçar

, b

ə

llidir açar. 

doğru qapıya gə

ls

ə

, yalan bacadan qaçar. 

doğru oğru yalan üçün donumuş, gerçək adlı heç bir nə

rs

ə

 

yoxumuş

. 

doğru olsam ox kimi, yabana atarlar bə

ni, 

əğri olsam yay gibi, ə

ld

ə

 tutarlar 

m

ə

ni. (

yalan, 

əğri gücə

nm

ə

d

ə

n güc

ə

 min

ə

r

). 

doğru olub çalış doğrular tanısın səni, oğru oldun tanışma, oğrular çalar 

s

ə

ni. (

tanışma

: adlanma). 

467. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

doğru olursa qadın, doğul tanır atasın

. (

doğru

: düz). (

doğul

: 

oğul)

. (ana t

ə

kc

ə

 

biridir ki uşağın dölün hardan aldığın bilir

. 

uşaq atasını,

 

anası 

ağzı ilə

 

tanıyır

. 

ana uşağa, atasını necə

 

tanıdır isə, uşaqda ol 

kimi atasına baxır)

. 

doğru seçim doğru amac bitirir

. 

doğru seçim yaşam yolun güllə

d

ər, yanlış olsa güllə

rini küll

ə

d

ə

r. 

Doğru söyleyeni dokuz köyden kovmuşlar

: 

Her doğrunun her yerde 

sö

ylenmeyeceğini belirtir

. 

Sultanların

, yöneticilerin 

yanında hokkabazları varmış

. 

Padişaha acıbir haber 

verecekleri zaman, 

bir takım maskaralıklar yapar, 

patişahı güldürür

, 

ortamı hazırlar

. 

Padişaha üzüntülü 

haber verilirmiş

. (Bayram Özdemir). 

doğru söz qulağ yakmaz

. 

(doğru söz, qulağ oxşamaz)

. {toxu (düz. 

doğru 

söz. gerç

ə

k. h

ə

qiq

ə

t), 

qulağ bəğə

nm

ə

z}. 

doğru söz qulağı yasmaz (yaraşmaz)

. 

doğru sözdə

 

doğru yerdə

 deyilm

əyi doğrudur

. 

doğru sözün dəğəri iş başında biçilə

r. 

doğru tapınaca özün, yalan tapmış yiyə

sin. 

468. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

doğru tutum kəmaz işdə

 

yanlış yola sapdırır

. 

(tutum: movze'). (k

ə

maz: çox 

az). 

doğru tutuş doğru duruş yanlış sonuc bitirmə

z. 

(

tutuş

: q

ə

zav

ə

t. t

ə

smim). 

(

duruş

: movze'). 

doğru uzar, əğri azar

. 

doğru yalan açılsa, düşman toru pozular

. 

(doğru yalanı açarsan, düşman 

torun qırarsan)

. 

''doğru yanlış'' bizlə

 

doğulmuş, bizlə

 

boğulmuş

. 

(''doğru yanlış'' bizlə

 

oluşur, 

bizl

ə

 

uçuşur)

. 

(''doğru yanlış'' bizsiz (düşüncəsiz) anlamsız)

. 

doğru yoğmasa, əğri incə

lm

ə

z

!. (

yuğmasa

: g

əlişmə

s

ə

). (

əğrilik, ot alağ kimi, 

ölm

ə

yir, soldurula bilir!). 

doğru yola könüllə

 inan, usunla yürü. (

usunla: 

ağılla)

. 

doğru yolçu amacından yayınmaz

. (

yayınmaz

: 

çaşmaz)

. 

doğru yolda duran çin ə

rl

ə

r, güdm

əz qarşın baş verə

r. (çin

ə

rl

ə

r: arifl

ə

r). 

(

qarşın

: mukafat). 

doğru yoldan əğri amac alınmaz

. 

d

oğru yolun əğrisin bilmə

y

ə

n, düz

ə

 çatmaz. 

doğru yürü onat gəzin, onğ bolsun, əğri yürən qınaqlara tuş bolar

. 

(onat: 

düz. q

ə

vi). 

(onğ bolsun

: ras g

ə

tirsin). (

qınaqlara

: 

qaxınclara

. 

469. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

s

ə

rz

ənişlə

r

ə

). 

(doğru yeri, düz, qə

vi dolan, qut g

ə

tirsin, 

əğri 

yür

ən qaxınclara tuş bolar)

. 

doğru, doğur kişiylə, yalan yaşır dünyaca

. 

doğruçul yalan, lüt yalandan yaman

. 

(

doğruçul

: 

doğruya oxşar)

. 

doğruçular qara gecdə

 

ulduzla, oğruçular açıq gündə

 gün

əş ilə

 

çalışır

. 

doğrudan, yalan yad edə

r. (yad ed

ə

r: 

azdırar)

. 

doğrudur köçübdü gücüm, keçibdi yaşım, düşə

nd

ə

 yada s

ə

n gen

ə

 keç

ə

n 

g

ə

nc

ə

m

. (keç

ə

n g

ə

nc

ə

m: gördüyün cavanam). 

''doğrudur, doğru'', yalançının sözüdür, 

''oğrudur, oğru''

, yalançının özüdür

. 

doğrular kor oldular, oğrular armadılar

. 

(

armadılar

: 

yorulmadılar

. 

utanmadılar)

. 

do

ğruları tumarla, yanlışların unutma

. 

doğruların çevrə

sind

ə

 

yalançıya yer olmaz

. 

doğruların doğduqca, yanlışların boğular

. 

doğruluğa çalışan, oğruluqdan qaçınmış

. 

doğruluğu unutma, oğruluqlar qapıda

. 

doğruluq dos qalasıdır

. 

doğruluq eşq tanımaz, eşq doğrulu

q. 

470. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

doğruluq ən qıyın tapılmağa, ə

n qolay itirm

ə

y

ə

. 

(

doğruluq

: 

yalançısızlıq)

. 

(

qıyın

: ç

ə

tin). 

doğrunu ötür arada itər, yalanı ötür yiyəsi oğurlar

. 

(doğru qorunmalıdır)

. 

doğrunu vuran çox olar, doğrunu tutan az

. 

doğrunu yalağ, yalanın dayaq yanında

. (

doğrunu yaltaq pozar, yalanın ilərişi 

güc, çomaqladı)

. 

doğrunu, yalan yad edə

r. (yad ed

ə

r: 

azdırar)

. 

doğrunun başın vursan, oğru qalar

. 

d

oğrunun başın vursan, 'oğru' qalar

. 

doğrunun beli sınmış, oğru ona inanmamış

. 

doğrunun əğrisin görmə

k, 

əğrinin ipin hörmə

k. 

(n

ə

rs

ə

nin ipin hörm

ə

k: 

n

ə

rs

ənin ipin eşmə

k: n

ə

rs

ə

ni t

ə

l

ə

y

ə

 salmaq). 

doğrusu artıq sana vermə

li yox m

ə

nd

ə

, bu m

ə

n sevs

ə

n, bu yol geds

ə

n. 

doğruya dayaq tapılsa, yalan oğru ayaq tutub duranmaz

. (

oğru

: 

əğri

). 

doğruyu danan! oğruyu qapan, yalanı danan! doğruya y

aman. 

(qapan: 

qoruyan). (yaman: dönük. pis. iblis. 

düşman)

. 

doğrünu doğur, yalanı boğur

. 

doğulan yarın, keçəni boğur!

. 

doğulan yerin ə

ri ol, doyulan yerin iti yox. 

471. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

doğulmuşuq qə

f

ə

sd

ə, uçuş bilməz quşlarız

. 

doğum ölüm bir gün, yaşam minlə

r. 

doğursa bir uşaq

 

ana, boşludur ana, anadil ona

. 

doğursa güc başdan, sayqı könüldə

 

doğur

. 

doğuzdan dayı, öküzdə

n 

ə

mi olmaz. 

doğuzluqdan, doğuz qaçmaz

. 

(domuzluqdan, domuz qaçmaz). 

doğuzu bataqda bas

. (

bataqda: batlaqda

). 

doğuzu maşa, gə

l

əni aşa öğrə

tm

ə

. 

(

öğrə

tm

ə

: 

dadandırm

a). 

doğuzun acı, darıdan çıxmaz, ayının acı oynamaz

. 

doxsana yaş aşanda, qalmaz sevda başında

. 

doqquz at bir qazığa bağlanmaz

. 

doqquz don gey

ən doqquzuda qırmızı, bir donun ağdır sə

nin, birid

ə

 qara. 

doqquzun aşan, onada çatar

. 

doqquzun yıxıb, bir ocaq tiki

b. 

dolandırmadan başıvı evrə

n, sür evr

əni başınla dolan

. 

dolanmaqlar qocaltmaz, dolanmamaq qocatar!. 

dolar könül sevinc

ə

, doymaq ona olumsuz. 

dolası nisgilivə

 yoxdu m

ə

n

ə

 

ağ günlə

r. 

472. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

dolçası yox, ip sallamaz, su çıxmaz, bilim almaz, söz öğrəşmə

z us almaz. 

(

us: 

ağıl

). 

dolma yerd

ə

 

yapı salınmaz

. 

(doldurulmuş

. içini doldurmaqla, için

ə

 tökm

ə

kl

ə

 

yapılan yer)

. 

dolmalar: -  

yarpaqları bə

nz

ə

rdi d

ə

riy

ə

,  

birini vers

ə

ydin qoca q

ə

riy

ə

,  

çeyniy

ərdi, yüz il başa dolmalar

.  

doldurdu gözümü yaşa dolmalar, 

 

qazan qaynamadı, dolma pişməə

di,  

dolma qonaqlığı, bizə

 

düşməə

di,  

hey utqunduq, boğazımdan keçməə

di,  

doldurdu gözümü yaşa dolmalar, 

 

b

ə

nz

ərdi qayıya daşa dolmalar

. 

n

ə

xcüvan. 

dolmaz qaba su qoyma (

qoyma: tökm

ə

). 

dolmaz quyu dolça il

ə

 su töks

ə

n, bitm

ə

z d

ə

niz dolça il

ə

 su göts

ə

n. 

(

göts

ə

n: götürs

ə

n

). 

dolmaz quyu dolça il

ə

 su töks

ə

n, bitm

ə

z d

ə

niz dolça il

ə

 su göts

ə

n. 

(göts

ə

n: götürs

ə

n). 

473. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

dolmuş çiçə

y

ə

 gözünd

ə

 sevgi. 

dolmuş t

üf

ə

k 

(yaraq) birin qorxudar, dolmamış tüfə

k ikisin. 

(

dolmuş yaraq 

birin qorxudar, dolmamış yaraq ikisin)

. 

dolmuş t

üf

ə

k 

birin qorxudar, dolmamış tüfə

k ikisin. 

dolsa könül nisgil

ə

, sev

ən kişi ölə

c

ə

k, kin ödün

ə

 dön

ə

c

ə

k. 

dolu başaq dik durmaz

. 

dolu 

ə

l

ə

 baxan çox, yoxsul 

ə

l

ə

 baxan yox. 

dolu güdül fısqo ilə

 

çınlamaz, bilə

n olsa bilm

ə

y

ə

ni danlamaz. 

(güdül: 

güyüm. afdafa). (

fısqo

: 

dırnaqla kiçik zə

rb

ə

) (

çınlamaz

: 

cingild

ə

m

ə

z. s

əs çıxarmaz)

. 

dolu içli bir kişi, qoymaz yarımçıq işi

. 

dolu küpün s

əsi çıxmaz

. 

dolu qabda su durqun durar, qabda samballı

. 

doludan qurtulan yağmıra düşür, yağmurdan qurtulan damcıya düşür

. 

dolum 

anıt, qutun bul, dolum unut, bulun bul

.  

- 

yaraqlı ol, yarıq tap, yaraqsız ol, qaruq tap

. 

dolun ay barmaq il

ə

 iml

ə

nm

ə

z. 

(aydın nə

rs

ə

d

ən danışanda deyilir)

. 

dolun ay, barmaqla iml

ə

nm

ə

z 

(

görs

ə

tilm

ə

z

). 

 

- ay dolunu barmaqla iml

ə

nm

ə

z. 

474. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

dolun ay, barmaqla iml

ə

nm

ə

z 

(göst

ə

rilm

ə

z). (ay dolunu barmaqla iml

ə

nm

ə

z). 

dolunun 

''ağzı''

 ür

ə

yind

ə

dir, d

ə

linin 

''ür

ə

yi''

 

ağzında

. 

dolur bad

ə

l

ər o boyda ki dolmalıdır, içirsən o boyda ki dolmalısan

. 

dolur bad

ə

l

ər o boyda ki dolmalıdır, içirsən o boyda ki dolmalısan

. 

doluya qoyam 

almır, boşuna qoyam, dolmur

. 

(düşunülən yolların heç biri 

çözüm, çıxış yolu sağlamamaq, düzə

lt

ə

m

ə

m

ə

k). 

doluya qoydum, almadı, boşa qoydum, doymadı

. 

doluya qoyursan alamır, boş qoyursan, dolamır

. 

(almamaq. götür

ə

m

ə

m

ə

k. 

ç

ə

k

ə

m

ə

m

ə

k). (dolamamaq: dola bilm

ə

m

ə

k. doya bilm

ə

m

ə

k. 

doyamamaq. 

qanığamamaq

. 

domoqrasını (

demoqrasini

) anlamaq üçün, qozla badamı seçə

 bilm

ə

k 

g

ə

r

ə

k. 

domuz d

ə

risi post olmaz, 

əsgi yağı dost olmaz

. 

Domuzdan bir kıl koparmak kardır

: Cimri, nekes insanlar vermeyi pek 

sevmedikleri için onlardan ne 

alabilirsen kardır (

Bayram 

Özdemir). 

Domuzdan bir kıl koparmak kardır

: Cimri, nekes insanlar vermeyi pek 

sevmedikleri için onlardan ne alabilirsen kardır

. (Bayram 

Özdemir). 

domuzluqdan, domuz qaçmaz. 

(doğuzluqdan, doğuz qaçmaz

). 

475. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

don biç

ə

rl

ə

r enli boylu, d

os tutarlar adlı sanlı

. 

don cana yakmaz. 

(cana: iç

ə

. töz

ə

. öz

ə

). (yakmaz: 

yapışmaz

. 

yaxışmaz)

. (iç 

boya götürm

ə

z

). 

donatmadan don olmaz, soyuq düşsə

 don çalar. 

(n

ə

d

ə

nl

əri aransın, çıxar 

yollar taransın)

. 

donduraçı ə

li buzsada, ür

əyi sıcaq

. 

donduraçıda ə

l buz olsada, ür

ək sıcaq

. 

donduraçının carlığı 

-

bir qadınla soyuğda olsan, dondurma kimi ol, ürə

yin

ə

 

hop

. (

carlığı

: anonsu). 

donmasada, titrir. 

donmuşa odun yaxdırma, acmışa qazan astırma

. 

donu daşı suv pozar, ər oğlanı söz pozar

. 

donuq sözl

ər axıb dodağda donar, yanıq sözlər gözyaşilə

 uçar. 

donun geni oprulmaz, g

ə

ng

əş bilik, ardırmaz

. 

(oprulmaz: tell

ə

ri ç

ə

kilib, güc

ə

 

düşüb tez aşınmaz)

. (g

ə

ng

əş

: 

danışıq)

. (

ardırmaz

: dala 

aparmaz). 

donun geni yırtılmaz, gə

ng

əşli el yartılmaz

. 

(ell

ər ara danışıq, qonuşuq olsa 

parçalanmaz). 

dos acısın balla ut, yağu süycün, daşla tut

. (

daşğa tut

: 

daşla tut

: 

daşla

). 

476. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

dos alçatmaz, yağu ucatmaz

. (

yağu

: 

düşman)

. 

dos başa, düşman ayağa baxar

. 

(baş ucalığın dosd istər, ayağ qaymasın 

düşman)

. 

dos daşı baş yarmaz

. 

dos doğru dos, gə

r

ə

kli 

gün dos qalar, iç oğru dos, gə

r

ə

kli gün pox olar. 

(pox olar: yox olar). 

dos dosda baxıb yolun aşar, uzaq gedər yolun çaşar

. (dossuz yol sürümü 

güc olur, bırak (ama

. v

əliki) dosda qapılırsansa 

ist

ə

yind

ən uzaqlaşırsın)

. 

(yola yoldaş iyidir, bu koşullaki 

ona 

uyuğub, qapılmıyasan)

. 

dos dosda deyir, oda k

ə

nd

ə

. 

dos dosda t

ə

n g

ə

r

ə

k, t

ə

n g

ə

lm

ə

di, gen g

ə

r

ə

k. 

(dos dosda t

ə

n g

ə

r

ə

k: dos 

dosda yana g

ə

r

ək, yolağ, fıda, qurban gə

r

ə

k). 

dos dosda t

ə

n g

ə

r

ə

k, t

ə

n olmasa gen g

ə

r

ə

k 

(t