Atalar deyir

barçından

: 

hamısından ön)

. 

doysa qulaqdan kişi yaş uzun

. 

(kişi qulaqdan doyursa uzun yaşar)

. (doyursa: 

b

ə

sl

ə

nirs

ə

). 

(qulağ duysa baş işlər, çalışsa baş, diş dişlə

r). 

doyub yuxlağan yaşı qanmay ötə

r. 

(

yaşı

: ömrü). (qanmay: qanmaz 

düşünmə

d

ə

n). 

doyurmadı aşına, tabaq dəğsin başına

. 

döğdün qapını, gözlə

, elçi geddin sözl

ə

. 

(danış)

. 

döğə

 

döğə

 d

ə

mirçi, aça aça 

əğimçi

. 

(

əğimçi

: yun 

əğidə

n. hallac)

. 

döğə

 

döğə

 d

əmirçi, it oğ

lu it g

ə

mikçi. 

döğə

 

döğə

 d

ə

mirçi, yapa yapa çör

ə

kçi olar. 

döğən daşa

, 

döğməz başa

. 

(işlə

y

ə

n ökünm

ə

z. (ökünm

ə

z: 

püşman olmaz)

. 

487. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

döğmə

 d

ə

mirs

ə

 soyuq. 

(

soyuq d

əmiri döğmə

). 

döğmə

! d

ə

mirs

ə

 soyuq. (

d

əmir soyuqsa döğmə

!). 

döğmə

d

ən, açılmır qapı, dadlı sevə

n, dem

əsin acı

. 

döğülən qapı, içə

rd

ən açılır

. 

döğülən varsa, döğən var, yıxılan varsa!, yıxan var!

. (n

ə

d

ə

nsiz heç n

ə

 

olmaz, su g

ə

lib nola dolmaz). 

döğüş yolu min olsada, qaçış yolu çox deyil

. 

döğüşə

 gir

ən qılışdan, gəpişə

 gir

ə

n söyl

əşdə

n qorxmaz. 

dönc

ə

k yeriv

ə

 da

ş atma

. (varcaq yeriv

ə

 

daş atma)

. 

döndü oxu yolundan, geddi qutu batayatar. 

(qutu: 

baxtı)

. 

(işlə

ri t

ə

rsindi, indi 

baxdı tam yatar)

. (batayatmaq: 

batıb gedmə

k). 

döndüm gül bük

ə

tin

ə

, yasdada sunuldum toydada. 

dön

ə

m (

zaman

) geçmişə

 baxmaz. 

dön

ə

m (

zaman

) qılıcı, doğruldar qıçı

. 

dön

ə

m döz

ə

r 

əğriyə

 düz

ə, sayılır cücə

 

qalırsa güzə

. 

(dön

ə

m: zaman). 

dön

ə

m düz

ə

r 

əğri düzü, gözdü bə

z

ə

r görkü üzü

 (dön

ə

m: zaman). 

dön

əm geçmişə

 baxmaz. 

(dön

ə

m: zaman). 

dön

əm qılıcı, doğruldar qıçı

. 

(dön

ə

m: zaman). 

dön

ə

ml

ə

 (

zamanla

) d

əğişərmiş hə

r n

ə, kimi baxır ilə

rin

ə

, kimsi gerin

ə

. 

488. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

dön

ə

ml

ə

 d

əğişərmiş hə

r n

ə, kimi baxır ilə

ri, kimisi gerin

ə

. 

(

dön

ə

m: zaman

). 

dön

ə

n dünya dönm

ə

sin, 

ə

s

ə

n yell

ə

r 

ə

sm

ə

sin, sev

ə

n könül sevm

ə

sin, 

öğrə

t m

ə

n

ə

 

unutmağın dadını, sil könüldə

n sevgil

ə

rin 

adını

. 

dönm

ə

 dün

ə

, gerid

ə

 

qaldı, irə

 

yarına, gedən aldı

. 

dönm

ə

 geri, ilg

ə

ri yeri. 

dönm

ə

k man olur verdiyi sözd

ə

n, döndüns

ə

 

qırağ ol göz önündə

n. 

dönm

əlisin dön, durmalısın dur, gedməlisin ged, almalısın al, vermə

lisin 

ver. kims

ə

nin dönm

ə

sin, verm

ə

sin güdm

ə

. umut 

s

ə

nd

ə

dir, s

ə

n

ə

dir. k

ə

ndiv

ə

 güv

ə

n. 

dönük is

ə

 

yoldaşın, yağu yatmış qapında, doğruq isə

 

yoldaşın, yağu 

g

ə

zm

əz qatında

. . 

(

qatında

: 

yanında)

. 

dönük yaratıq

. -ell

ə

r

ə

 

satqın, elinə

 

yadqın, qonşuya bayqın, özünkün 

danır, yadınkın tanır

. (

ell

ə

r

ə

: yadlara

). 

dönükl

ə

r ölümd

ə

n qaçark

ə

n dönüklüyü seç

ə

rl

ə

r. 

dönüklük, doluq güv

ə

n olan yerd

ə

 

doğar

. 

(dönüklük: x

ə

yan

ə

t). (doluq: 

kamil). 

dönür d

ərman, dartır də

ni, keç

ə

nl

ərin izi hanı, silmiş olub keçə

nl

əri, yumuş 

sular tök

ən qanı

. (

d

ə

rman: d

ə

girman

). 

489. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

dönüşün gözlə

yir

əm gedmiş o yarı

m g

ə

l

ə

c

ə

k, gözl

ə

m

ə

kd

ə

n n

ə

 

çıxar 

sevdalı könlümdü deyir

. 

dörd duvarda qalarsan, gün görm

ə

d

ə

n batarsan. 

dörd göz

ə

 

baxan, yırtıq göz

. 

(utsuz. 

hayasız)

. 

{bir sevgili, çağında

. 

(çağında

: 

novb

ə

tiyl

ə

). (iki göz

ə

 dörd göz

ə

 g

ə

r

ə

km

ə

z)}. 

dörd yaşada beş yaşa, barçıya

 g

ə

lc

ək başa

. (

barçıya

: 

hamı üçün)}

. (yalan 

dünya qalan dünya). 

(açıq qıl tut göz qulağ

, yüz qonan var yüz 

köç

ə

n, ged

ə

n g

ə

lm

ə

z, g

ə

l

ə

n qalmaz). 

dörd yollarda bir atdımlıq almaşış, yetə

r evr

ə

n çevrilsin

. (

almaşış

: d

əğişmə

). 

(çevrilsin: d

əğişsin

. alt üst edilsin). 

Dört atanın dördü de hak

. 

Karı koca anne ve babalarına saygı 

gösterdikleri gibi, kayınbaba ve kaynanasına da saygı 

göstermeleri gerekir. 

(Bayram Özdemir). 

döşə

gin enin

ə

 

baxıb yaslan, yorqanın boyğuna baxıb uzğan

. 

(boyğuna

: 

boyuna). (

döşə

gin gör

ə

n yas

lan, yorqanın görən uzğan)

. 

döşə

gin gör

ən yaslan, yorqanın görən uzğan

. 

{döşə

gin enin

ə

 

baxıb yaslan, 

yorqanın boyğuna baxıb uzğan

. 

(boyğuna

: boyuna)}. 

döşək tapar öz tutarın üstündəki yatanla, topraq tapar öz tutarın üstündə

ki 

duranla. 

490. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

döşə

k tapar öz tutar

ın üstündəki yatanla, topraq tapar öz tutarın üstündə

ki 

duranla. 

döv

ə

l

ə

k g

ə

zdiyi

 

yurdu k

ə

ndinki sanar

. (döv

ə

l

ə

k: h

ə

rcayi). 

dövl

ə

tlinin xoruzuda yumutlar. 

(

dövl

ə

tlinin xoruzu banlarda yumurtarda!

). 

dövük qab su saxlamaz. (

dövük qabda su durmaz). 

dövük qabda su durmaz. (

dövük qab su saxlamaz). 

döyül

ə

n it olur, öldürül

ə

n qurd. 

döyülm

ə

kl

ə

 

ağıllı olsaydı, birinci ağıllı öküz olardı

. 

döyülürs

ə

 

qapılar, işi işlə

y

ən tapılar!

. 

döyüşdə

 güdülm

əz ''vurum? vurusan?'', vuran yıxar, vurulan yıxılar

. 

döz

ən, batdı, çalan qapdı

. (dözm

ə

k ölüm

ə

 

soxar, çalıb işlə

m

ə

k düz yola 

qoyar). 

döz

ən, döl yığar

. 

(döl: tuxum. fayda). 

döz

ə

n, ist

ə

gin tapmasa, topraq onu tapar. 

döz

ə

n

ə

 

ömür çordaş, ölüm yoldaş

. 

(

çortaş

: 

kortaş

: 

ağşım

. z

ə

qqum). 

dözm

ə

k il

ə

 

bal danmamış qoradan, acınmasa acı qora d

ad tapmaz. 

(

acınmasa

: t

ə

xmir olmazsa). 

dözm

ək uğur gə

tirm

əz, çalşmaqla doğar sə

n

ə

 

uğurlar

. 

491. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

dözm

ə

s

ər baş yoluğar tez qadağa

. (

dözm

ə

s

ə

r: dözm

ə

s

ə

r. dözümsüz

). 

(

qadağa

: b

ə

liya)

. 

dözm

ə

yil

ə

 

açılmaz, gecə

 keçib dan atmaz, balta götür çapgil

ə

n. , tünün 

bağrın yarg

il

ə

n. 

dözm

ə

yini bilm

ə

y

ən, arman qalmış gə

b

ərmiş

. 

(dözm

ə

yini bilm

ə

y

ə

n: 

dözm

ə

yini ç

ə

kl

ə

m

ə

y

ə

n. dözm

ə

yin

ə

 h

ə

dd qoymayan). 

(

arman: 

nisgil. 

arzısına çatmamış)

. 

dözüb duran, ölür bir gün, döz

ə

r

ə

k yür

ə

n, yetir bir gün. 

dözüm acı ot durur, canı yaxar, canı

 

yoğar

. (

yoğar

: dinc

ə

ld

ə

r. derman 

eder). 

dözüm il

ə

 

bağlı qapı açılmaz, çəkiş çalış olmasa

. 

dözüm il

ə

 

doğulmuşdur umutlar, yenilmişdir amaclar

. 

dözüm qılan, arza yetmə

di. (arza: arman. arzu. aranan n

ə

rs

ə

). 

dözüm sonu batalqa, 

itgi qazanc döğümlə

. 

(dözm

ək iş arasında

 bir evr

ə

, 

çıpış 

çalış olmasa, üstünlüyə

 umut yok). (batalqa: 

batlağqa)

. (evr

ə

: 

m

ə

rh

ə

l

ə

). 

dözüm varsa iş bitər, dözüm yoxsa iş itə

r. (

it

ə

r: batar

). 

dözüm yolu, umut döşə

li ölüm yolu. 

dözümçünün sandığçası boş qalar

. 

492. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

dözümd

ən yalançılı nə

rs

ə

 görm

ə

dim. döz

ə

nin, gözl

ə

y

ə

nin gözün ANCAQ, 

topraq doyura bil

ə

r. 

dözüml

ə

 ölüm 

əsgi yoldaşlar, dözürsə

 biri ölüm g

ə

l

ə

c

ə

k. 

dözümlüd

ə

 

san çalışmaz, oy alışmaz, baş yerində

 soyuq k

ə

ss

ə

k, d

ə

mir 

daşşaq bitərmiş

. 

dözümüm d

ə

mir, min yol öldürübl

ə

r yen

ə

 ölm

ə

yib. 

dözümüm d

ə

mird

ə

ndi, min yol öldürübl

ə

r yen

ə

 ölm

ə

yib. 

dözümün ağacı yox, gülü var

. 

dözümün sonu ölümdür. 

dözün birl

ə

 

ərişgil, ortun birlə

 

duruşma

. (ortun: od). (odla oynamaqdansa, 

dözm

ək yeğdir)

. 

dözüş bə

kl

əş yol deyil, ömür keçər yaş bitə

r. 

(yaluğ dözümlə

 çöz

ə

r, evr

ə

n 

dözüm

ə

 döz

ə

r). (

yaluğ

: insan). (çöz

ə

r: 

başqa deyişdə

 çez

ə

r, 

açılar)

. 

(yaluğ dözümə

 doydu, evr

ə

n dözüm

ə

 doymaz. 

(dözümün sonu ölümdür. 

keç işə

!). 

dözüş gürəş birləşə, olmasını var edə

r. (

olmasını

: namümkünü

). 

dözüş ilə

 

çalşılar, ulu dağlar aşılar, kit qapılar açılar

. (

kit: 

bağlı

). 

dr

oğrunun yavuzu (

yamanı

) söz oğurlayan

. 

493. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

duquların yularla, oyğuların toparla, gecə

 keç

ər gün atar, doğan günlə

 

başarlar

. 

duquların yularla, oyğuların toparla, gecə

 keç

ər gün atar, doğan günlə

 

başarlar

. 

dul arvad yuxuda, ikinci 

ə

rin gör

ə

r. 

dul gözil

ə

 

əş seçmə

. 

dul gözüyl

ə

 arvad alma, yaya gözüyl

ə

 at. 

dul varki d

ə

y

ər min qιza

. 

duldu keç

ə

n, g

ə

l

ə

n g

ə

lin. (duldu keç

ə

n, g

ə

lin g

ə

l

ə

n). (keç

ə

n dul, g

ə

l

ə

n 

g

ə

lin). 

duman almış dağ başın, soraq alma kaç yaşın, könül sevincə

 dolsa, 

banqu yaşam göy yaşın

. 

(soraq alma: 

soruşma)

. (sevincli 

könül 

ə

b

ədi yaşamın sırrıdır)

. 

duman bürür, bilm

ə

y

ə

n çürür, bacaran türür. (

türür: törür. 

yaradır

). 

dumanda, süpürg

əlik, sayılmaz (

seçilm

ə

z

). 

dumanın dağılmağı, qurdun istəyi değil

. 

dumanlı dağlar, yağışsız qalmaz

. 

dur yeni bir gün, hava kökl

ə

. 

(ölüsü öl

ə

n

ə

, neç

ə

 

gün keçmişində

 deyil

ə

n söz). 

494. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

dura ölm

ək yeğ, yata ölmə

kd

ə

n. (

yeğ

: 

yaxcı

. 

burda yaxşıdır) )

. 

(çalışıb, büdrürüb, 

yıxılıb ölmək, işlə

m

əyib, qartalıb ölmə

kd

ən çox çox onğun 

durur). (

onğun

: 

onurlu, şə

r

ə

flidir). 

dur

an durmuş yaşam gözlə

yirk

ən, oykuların duyquların qulu olamam

. 

duran durmuş, gedə

ni tut. 

duran günün saylansın, keçə

n günl

ə

r saylanmaz. (saylamaq: seçm

ə

k. 

hesaba qoymaq). 

duran öküz, yatan öküzün başına sıçar

. 

duran yetirir, yatan itirir. 

durar durar, gözünd

ə

n vurar. (

düşnülüb qılınan iş çə

tinki caya). 

durar evr

ən göz doymaz, yatan baxtım oyğanmaz, tülkü gə

lib aslan olub 

bars olmaz. 

durar olsan tanert

ə

n, bit

ər işin, tüşə

 qalmaz. (

tanert

ə

n: s

ə

h

ə

r tezd

ə

n

). 

(

tüşə

: 

ikindi, gün batana yaxın)

. 

durduqca durasan. 

(kölg

ə

n s

ə

ni izl

ə

sin. 

uzun yaşa)

. 

durğal aylanar belə

 

qalmaz, dünya fırlanar geri qalmaz

. (

durğal aylanar

: 

durum, hal çevrilir). 

durğu bulsaq durarız, qılğı düşsə

 

qılarız

. 

(yaşamda uğur güdmə, düşdüyün 

yap) (

uğur

: ans. 

uyuğn çağ

. fürs

ə

t) (

durğu

: durqunaq. 

iqam

ə

tqah). (

qılğı

: 

iş)

. 

495. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

durqun göld

ə

, qurd olar. 

durqun olan iğlə

nir, sel

ə

 çön

ə

n hell

ənir, axar su ol, bulağ gözü axgilə

n. 

durqun olan toxac görm

ə

z, yerim

ə

y

ən yıxılmaq

. 

(durqun: durar. d

ə

nik. 

sakin). 

(

toxac: 1. 

tatalış

. istikak. 1. b

ə

rxud. t

ə

sadüm). 

durqun olan toxac görm

ə

z, yerim

ə

y

ən yıxılmaq

. 

(durqun: durar. d

ə

nik. 

sakin). 

(

toxac: 1. 

tatalış

. istikak. 1. b

ə

rxud. t

ə

sadüm). 

durqun sudan ç

ə

kin

. (yatan sudan ç

ə

kin). (uyan sudan ç

ə

kin). (ç

ə

kin: 

ehtiyatlı 

ol). 

durqun sudan ç

ə

kin

. (yatan sudan ç

ə

kin). (uyan sudan ç

ə

kin). (ç

ə