Atalar deyir

çalıda

: 

çuxurda. oyuqda). 

dünd

ə

kil

ə

r dünd

ə

 

qalı paslanı, hər günüvün yeni barı, öz dadı

. 

dünd

ə

n qalan kölg

ə

l

ə

r, olan günü qaraldar. 

(olan günü: 

çıxan günü)

. 

dünd

ən öğrəş, günün yaşa, yarına umut saxla

. 

dün

ə

 baxsan dünd

ə

kini taparsan, ilg

ə

ri bax yeni yollar açarsan yararsan. 

dün

ə

 bu gün, gün

ə

 

yarın durşulur

. 

(

durşulur

: 

duruş qurulur

. 

durşun açılır

. 

m

ə

hk

ə

m

ə

 

yapılır)

. 

dün

ə

 dönm

ə, yarınlara irə

li!. 

dün

ə

 döns

ə

n dünd

ə

kind

ə

 batarsan, gün

ə

 

baxsan yarınları yararsan

. 

dün

ə

 qalma, günün sovma, irt

ə

 dalma. (

irt

ə

: 

yarına

). 

506. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

dün

ə

 

yapılma, indiyə

 

qapılma, yarına satılma

. {dünd

ə

 qalma, indiy

ə

 

tutulma (indiki durum, olum, bil

ə

vi kor etm

ə

sin), 

g

ə

lm

əmiş, olmamış, olası gə

l

ə

c

ə

k ötr

ə

, indivi itirm

ə

. 

(dün

ə

 

yapılma

: dünd

ə, keçmişdə

 qurulub, quylanma)}. 

dün

ən bitdi, yarın bu gün başlar

. 

dün

ə

n 

ə

kdin, bu gün d

ə

r, bu gün 

əkdin yarın də

r. 

dün

ən keçmiş solan güldür, bu gün doğmuş olan güldür

. 

dün

ən keçmiş solan güldür, bu gün doğmuş olan güldür

. 

dün

ə

n yumurtada

n çıxmış, bu gün bizə

 

cip cip öğrə

dir. 

dün

əni boş ver, bu günü xoş ver, ertin günə

 pay saxla (ertin: 

yarın)

. 

dün

ə

ni dünd

ə

 

bıraq, günüvü gör, yarına

 

bax

. 

dün

əni ötür, atdım irə

li götür. 

(

atdımı götür

: yatma). 

dün

ə

ni ötür, gününl

ə

 

ötün, yarına köçün

. 

dün

ə

ni 

ötür, günüvü yaxla, yarını saxla

. (yaxlamaq: d

ə

r

ə

k d

əğə

r, q

ə

dir qiym

ə

t 

verm

ə

k). 

dün

ə

ni yoxla, günüvü toxla

. (yoxla: 1. 

sal çıx

. 1. heç

ə

 say). (toxla: 

yetiş

. 

bec

ə

r). 

dün

ə

nki bu gün

ə

 

qalmaz, bu günki yarına

. (qalmaz: 

oxşamaz)

. 

dün

ə

nki dünd

ə

 

qaldı, çağdaşlığı

 

tut yaşa

. 

507. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

düngü qapursun yarnı açursun, nəyni yapursun, anğa çatursun

. 

(düngü: 

dünü). (

yarnı

: 

yarını)

. (

anğa

: ana). 

{dünü boş ver, günü yoş 

ver. (

yoş

: 

xoş)}

. 

dünkü s

əni boşlamaz, dündə

kini günd

ə

kil

ər xoşlamaz

. (

çağınla ayaqlaş

). 

dünkünü unut, özünl

ə

 

barış

, türkc

ə

 

danış

. 

dünl

ə

 

bu gün olduğun, yarın odur doğduğun

. (

ə

kil

ə

n, biçilir

). 

dünü b

ə

kl

ə

r keçirdim, günü s

ənli, yarın sə

nsiz keç

ə

c

ə

k. 

dünü boş ver, günü xoş ver, yarıncığa pay saxla

. 

(dünü boş ver, günü xoş 

ver, yarınlara pay saxla)

. 

dünü boşla, günü xoşla

!. 

dünü gün

ə

 

bağlamar!, günü tünə

, tün ertinl

ə

 

yarınar!

. 

(bağlamar!

: 

bağlama!

. 

bağlac qılma!)

. 

dünü gün

ə

 

bağlamar!, günü tünə

, tün ertinl

ə

 

yarınar!

. 

(bağlamar!

: 

bağlama!

. 

bağlac qılma!)

. 

dünü unut, bu günə umut

. 

dünü unut, günü yönüt. (

yönüt: yönd

ə

r. dolan

dır

 ). 

dünü unut, indiy

ə

 

urut, yarına durut, ertirə

 umuq, ilg

ə

ri utut. 

(urut: 

çalış

. 

vuruş)

. (durut: dir

əniş

. muqavim

ə

t). (ilg

ə

ri: il

ə

riy

ə

. g

ə

lquca). 

(utut: 

utuş

. q

ə

l

ə

b

ə

). 

508. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

dünün keçdi geri dönm

ə

z b

ə

kl

ə

m

ə, günün axır, yararlanıb gözlə

m

ə, yarın 

yarar, g

ə

tirdiyin gör

ə

rs

ə

n. 

dünün keçmiş unutqıl, yaşam sürsə

n indi sür, b

ə

kl

ə

 g

ə

l

ər yarının

. 

dünün otuna bu gün qızınmaz, gün otuna yarın

. 

(gün işin gündə

 

qoy, tün işin 

tünd

ə

). (atan kimidir s

ə

n

ə

 n

ə

, indi atasan, kims

ə

n) ). (kims

ə

n: 

neç

ə

d

ə

n biris

ə

n). 

dünün ötmüş küllük külü savrulmaz, yarın yolda nə

 g

ə

tir

ə

r b

ə

ll

ə

nm

ə

z. 

dünün ötmüş, günün gəlmiş ə

lind

ə, yarın üçün bə

kl

ə

nm

ə

z, g

ə

l

ə

r g

ə

lm

ə

z 

b

ə

ll

ə

nm

ə

z. 

dünün yadı, günün dadı, danın adı varmış

. 

dünya bala döns

ə

d

ə, ala qarğanın gözü poxdadı

. 

dünya barı, yaşam dadı

. 

dünya bir h

oladır, gə

l

ə

n keçir, qonan köçür. 

dünya bir p

ə

nc

ə

r

ə

dir, biri yen

ər, biri çıxar

. 

dünya böyük neylim, uzaq düşdü, qolum qaldı, dərin düşdü boyum qaldı

 

böyüklük açamır hər qılpı (

qıfılı

), qoluva gör

ə

 yolun, 

boyuva gör

ə

 quyun olsun. 

dünya dadımlığımış, doyumlu

q yox. 

509. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

dünya doğandan, fırlanır belə

, s

ə

nd

ə

 dolan, ist

ə

yin el

ə

. d

əğişə

r d

ərmanın 

daşı, dünya varikən, fırladar genə

. 

dünya dönür, yaşam çönür, sevə

nl

ə

rin özg

ə

l

əşir, özgə

l

ə

rin özünl

əşir

. 

dünya dönür, yaşam çönür, sevə

nl

ə

rin özg

ə

l

əşir, özgə

l

ə

rin özünl

əşir

. 

d

ünya durağu demə

. (

durağu

: 

qalağu

. qalan. baqi. 

ə

b

ə

di. cavid). 

dünya durur k

ə

rvansaray, bizl

ə

r onun k

ərvanıyıq

. 

dünya ged

ər durandır

. 

(dünya gedm

ə

kd

ə

n qalmaz). 

dünya göz

əli kimdir, qarğaya öz balası, qayğıya dözüm varsa, gəl balası 

(ay balam. 

ay oğul

. 

oğlu

m). 

dünya göziyl

ə

 görm

ə

 onu, 

əşik

 könüll

ə

 keçm

ə

 

bu yolu, yollar başqa, keçə

n 

başqa, görən başqa

. (

əşik

: 

aynı)

. (könüll

ə

: h

ə

v

ə

sl

ə

). 

dünya malı elə

 

girmiş başından, götü belə

 

çıxmış onun yadından

. 

dünya malı ə

ld

ə

 vark

ə

n h

əp düşmanlar dost olur

. 

ə

ld

ə

 n

ə

rs

ə

 qa

lmayınca 

dost bil

ə

 

düşman olur

. 

Dünya senin gibi körünen, benim gibi topala kaldı

. Emir Timur Bek. 

Rivayete göre, 

Angara savaşında

, 

adına uyğun ıldırım 

gimi savaşan I

. 

Ildırım Bayezit Han gece yarısına gadar 

savaştı

. 

Timur Han'ın torunu Muhammed Mirza 

kuvv

etleri tarafından kement atılarak yakalanır

. 

Akşam 

510. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

karargaha getirilerek, 

Emir Timur Beğ'in otağına çıkarılır

. 

Hoş beşten sonra

, 

Emir Timur Bek, ıldırım Bayezit Han' 

bakıp bakıp gülüyormuş

. 

Ildırım Bayezit Han çıkışmış

. 

Senin gimi bir hükümdara mağlup olmuş bir hükümdar 

garşısında gülmek yakışıyormu demiş

. Emir Timur Bek, 

hayır ona gülmüyorum

, Dünya senin gibi körünen, benim 

gibi topala galdığı üçün gülüyorum demiş, Ildırım Bayezit 

Han biraz şaşı, Emir Timur Bek'te topaldı

. (

Bayram 

Özdemir). 

dünya sön

ə

rs

ə

d

ə, düşman, yalan sönmə

z (

bitm

ə

z

). 

dünya üzü dolu malın var olsa, durağı yox daşlab atıb gedə

rs

ə

n. 

(

durağı

: 

q

ərarı)

. 

(

daşlab

: 

bıraxıb

). 

dünya üzü yaranandan görm

əyib yarqı, minin öldurə

n bir k

ə

r

ə

m ölüb. 

(

yarqı

: 

ə

dal

ə

t

). 

dünya yalan dönüklüyü danılmaz, aldışdığın bataqlıq, çıxılmağın sanılmaz, 

ver

ən alan, sözün yayan yanılmaz

. (

bataqlıq

: bu dünya). 

(

sanılmaz

: güman edilm

ə

z). 

dünya yaman, dünya yalan dünyadı

. -at belin

ə

 

aşırdı, at belindən daşırdır, 

qara gün

ə

 

salırdı, yaman gündə

 

asırdı

. 

511. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

dünya yarandığından belə

 

yazmış

. - 

eniş yoxuş dünyanı basmış, birin 

asmış, birin yasmış

. 

(

asmış

: m

əhv edmiş)

. (

yasmış

: 

m

ə

rh

ə

m

ət edmiş)

. 

dünya yoxumuş, yalan varımış, iyi köngülə

 

dünya darımış

. 

dünyada dinclik sev

ən, başa gə

l

əni, xoş görə

r. 

dünyada 

ə

n ç

ətin olan sözdür, anlamağıd

a ç

ətin, anlatmağıda (

ç

ə

tin

). 

dünyada s

ə

n

ə

 tay bir d

ə

n

ə

dir. -k

ə

ndiv

ə

 güv

ə

n. 

dünyanı aparmış çığıran gur

. 

dünyanı çə

k

ə

n d

ə

rd il

ə

 d

ərmanıda çəkmiş

. 

dünyanı gəzdim tatdan dadsız görmə

dim!. 

dünyanı tutanmasan, ölümdə

n qaçanmasan. 

çalış olduğun yaşa, günün 

xoşa

 

vur başa

. 

dünyanı tutma ağa qarıya, yaşamda dadlı gəlir ağıya, dirsə

ldib yer

ə

 

çırpmaqdansa, ötür özü bulsun yaxı yarıya

. 

dünyanı yığdırar sə

n

ə

, sonda salar 

ə

ld

ə

n ged

ə

r. 

(yalan dünya). 

dünyanı, çevrə

ni d

əğişə

nm

ə

din, k

ə

ndivi d

əğiş!

. 

dünyanın ə

n göz

ə

lin buldun n

ə

yiv

ə

 g

ə

r

ək, dünyavı ə

n göz

ə

l ed

ə

ni 

bulmağun gə

r

ə

k. 

512. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

dünyanın işi, pişməmiş aşı, doludur daşı, daşı ha daşı, qaşı ha qaşı, 

doymağı yox dolmazda çox, dünyanın işi, pişməmiş aşı

. 

(naşı kürə

k

ə

n t

ə

z

ə

 g

ə

lin, eski qaynana d

ə

lik tas). 

dünyanın ucun (

sonun

) görm

ə

y

ən barsız gə

l

ər, varlansada, barsız gedə

r. 

dünyanın zoru, anlamaz sözü

. 

dünyaya g

ə

l

ə

n, söz, qalan, söz, aparan söz. (

ə

rd

əm başı dil)

. 

dünyaya ''yalançı'' dünya deyə

nl

ər, yalançıların ən oğrəşidir

. 

düş olursan yaman qadına, yaşın düşə

r t

ərs qatına

. 

düşcəğim bilsəydim, döşə

rdim saman yerim

ə

. (

düşcəğim

: 

düşən çağım

. 

yıxılançağımı)

. 

düşdü ə

r

ə

nl

ər balığ 

(

yaralı

), 

indi ür

ək ağrınır

. 

düşdün suya üzmə

 

üzüşdə

n 

ə

lin. 

düşdüyün sevmişdim, sevə

nin seçm

əmişdim, böylə

 sevgi ged

ərmi başa, 

yoxdur sonu d

əğə

c

ək daşa

. 

(

düşd

üyün: 

tuşlandığın)

. 

düşdüyündə

n ç

ə

k

ə

nl

ə

r, seçm

ə

yin

ə

 

uğralmaz

. 

(uğralmaz

: yer qalmaz. imkan 

tapmaz. 

şans bulmaz)

. 

düşdüyündə

n ç

ə

k

ə

nl

ə

r, seçm

ə

yin

ə

 

uğralmaz

. 

(uğralmaz

: yer qalmaz. imkan 

tapmaz. 

şans bulmaz)

. 

düşə

c

ə

yin b

ə

kl

ə

y

ə

n, g

ə

l

ə

c

ə

y

ə

 inanmaz. 

513. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

düşən ağaca,

 

odunçu tapılar

. 

düşən ağacı, yonmağa gə

l

ə

n çox olur. 

düşə

n yapraq bird

ə

 

dala yapışmaz, duysa yalan birdə

 könül inanmaz. 

düşən yerin bilseydim, döşək döşə

rdim önd

ə

n. 

düşə

n

ə

 

bax düşün

. (

düşə

n

ə

 

bax üşün)

. 

düşə

ni, götür

ə

rl

ə

r. 

düşənin dosdu olmaz, varlının düşmanı

. 

düşə

nl

ə

r

ə

 ç

ə

l

əb yarıcı, hamı azmış işlə

r

ə, onarıcı

. (

onracı

). 

(ç

ə

l

ə

p: 

tanrı

. 

h

ə

qq). 

(düşə

nl

ə

r

ə

 h

əqdir yarıcı)

. 

düşə

nl

ə

r

ə

 ç

ə

l

əb yarıcı

. 

(

ç

ə

l

ə

p: 

tanrı

. h

ə

qq

). 

düşgün arslanı eşə

kd

ə

 t

ə

p

ə

r. 

(çıpdığın, təpdiyinin canına bax)

. (ölçüsüz 

durmaz ayaqda bir ya

pı)

. 

düşlə

rin 

ə

n göz

əli ayıqkə

n görülür. 

düşlərin qorxuvu bassın, işlə

rin sözl

ərin bassın

. 

(

düşlə

rin: 

oyuların

. 

rö'yaların)

. 

(

bassın

: 

ağır gə

lsin. ön

ə

msinsin

). 

düşlərin qorxuvu bassın, işlə

rin sözl

ərin bassın

. 

(

düşlə

rin: 

oyuların

. 

rö'yaların)

. 

(

bassın

: 

ağı

r g

ə

lsin. ön

ə

msinsin

). 

düşlərivi, düşüncəvi bıraxma, başqaların düşüncə

si n

ə

yiv

ə

. 

düşlərivi, düşüncəvi bıraxma, başqaların düşüncə

si n

ə

yiv

ə

. 

514. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

düşman ağzın qapayanmasan (

bağlayanmasan

), öz 

ə

lin uzun olsun. 

düşman anlar gizim, dosda desə

m sözüm. 

düşman ayaqa,

 

dos başa baxar

. (

kişi ayaqdan yıxılar, başdan qalxar)

. 

(düşman ayaqa baxdıqda, sənin yıxılmağıvı özlə

r, güd

ə

r, dos 

başa baxmaqda sənin ucalmağıvı ölçə

r). 

düşman dağın dalında (dır)

, 

qurd meşə

 

yolunda (dır)

. 

düşman dosdan tez tapar, yaman yamanın yapar

. 

(d

üşman ocaq başında, 

dosdun qapı dalında)

. 

düşman duysa də

rdivi, sevincind

ən çatlayır, dosdun bilsə

 d

ə

rdivi, d

ə

din 

alar azaldar. 

düşman qaçanda usar, düşman görə

nd

ə

 pusar. (usar: 

coşar

. ). 

düşman ocaq başında, dosdun qapı dalında

. 

(düşman dosdan tez tapar, 

yaman yamanın yapar)

. 

düşman oldu yayını yasmaq gə

r

ə

k, iki dillinün dilin k

ə

sm

ə

k g

ə

r

ə

k. 

düşman səni tanıyınca, sən onu tanı

. 

düşman, düşman halına qalmaz

. 

düşmana ılqar igidin yaraşığıdı, düz söz, uz ilqar, onun yaraqıdı

. 

(