Az ərbaycan 2012 İnsan hüQÜqlari üZRƏ hesabat qisa icmal
Yüklə 402,02 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Fiziki qüsurlu şəxslər
- Milli/irqi/ etnik azlıqlar
- Seksual oriyentasiya v ə cinsi mənsubiyyətə görə cəmiyyətdə pis rəftar, ayrı-seçkilik və zorakılıq hərəkətləri
|
Anti-semitizm
Ölk ədə yaşayan 15 000-20 000 nəfərdən ibarət yəhudi icmasına qarşı anti-semit h ərəkətlərlə bağlı etibarlı məlumat olmamışdır. İnsan alveri
Bax: Dövl www.state.gov/j/tip internet s əhifəsində yerləşdirilmiş İnsan
Fiziki qüsurlu şəxslər
Fiziki, hissi, zehni v ə əqli qüsuru olan şəxslərə qarşı məşğulluq, təhsil, hava nəqliyyatı və ya dig ər nəqliyyat vasitəsindən istifadə, səhiyyə və ya digər dövlət xidmətlərinin təminatı zamanı ayrı-seçkiliyə yol verilməsi qanunla qadağan edilsə də, hökumət bu müddəaların effektiv şəkildə həyata keçirilməsini təmin etməmişdir. Məşğulluq sahəsində ayrı-seçkilik problem olaraq qalmışdır. Geniş yayılmış düşüncəyə əsasən fiziki qüsurlu uşaqlar x əstədirlər və onlar digər uşaqlardan ayrılmalı və xüsusi müalicə mərkəzlərinə yerl əşdirilməlidirlər. Cəmiyyətdəki bu cür qavrayışları dəyişmək və fiziki qüsurlu uşaqların cəmiyyətə təkrar inteqrasiyasına kömək etmək məqsədilə bir sıra beynəlxalq və yerli QHT-l ər təhsil kampaniyaları həyata keçirmişlər.
Fiziki qüsurlu şəxslərin ictimai və ya digər binalara girişini, informasiya və ya rabitə vasit ələrinə çıxışını təmin edən qanunlar qəbul edilməmişdir və bu cür insanların bir çox tikilil ərə daxil olması mümkün olmamışdır. Əqli və digər qüsuru olan şəxslər üçün ayrılmış müəssisələrdə göstərilən qayğının s əviyyəsi fərqli olmuşdur, bəzilərində adekvat qulluq və qayğı göstərilsə də, digərlərində müvafi q sanitar şəraitin və qidalanmanın təmin olunması üçün səriştəli baxıcıların sayı, avadanlıq və təchizat lazımı səviyyədə olmamışdır.
S əhiyyə Nazirliyi və Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi fiziki qüsurlu şəxslərin hüquqlarının müdafiə olunmasına cavabdehdir.
Ölk ədə yaşayan təxminən 20 000-30 000 nəfər erməni mənşəli vətəndaşlar tarixən m əşğulluq, mənzil təminatı və sosial xidmətlər sahəsində ayrı-seçkilikdən şikayət etmişlər. Etnik erm əni mənşəli vətəndaşlar çox vaxt pasportlarında qanuni yolla dəyişiklik etdirərək özl ərinin etnik mənsubiyyətlərini dəyişdirmişlər. İl ərzində ermənilərə qarşı hər hansı zorakılıq halı barədə məlumat verilməmişdir.
B əzi qruplar ayrı-ayrı hallarda ayrı-seçkilik hallarının baş verdiyini, onların öz ana dill
ərində dərs demək imkanlarının məhdudlaşdırıldığını və yerli dövlət orqanları t ərəfindən incidildiklərini bildirmişlər. Bu qruplara cənubda talışlar, şimalda ləzgilər, M əhsəti türkləri və kürdlər daxil olmuşdur.
Ayrı-seçkilik əleyhinə olan qanunvericilikdə lesbiyan, gey (homoseksual), biseksual və transseksuallar (LGBT) xüsusi olaraq sadalanmır. Seksual oriyentasiya və cinsi m ənsubiyyət zəminində dözümsüzlük problem olaraq qalmışdır. Yerli QHT-in verdiyi m əlumata əsasən seksual oriyentasiya zəminində fərdi şəxslərə qarşı polis qəddarlığının baş verdiyi bir sıra hallar olmuşdur. Bu cür davranışlara görə məsuliyyət daşıyanlar dövlət orqanları tərəfindən araşdırılmamış və ya cəzalandırılmamışdır. Yerli QHT-in verdiyi m əlumata əsasən il ərzində LGBT şəxslərə qarşı polis tərəfindən 70 reyd keçirilmişdir. LGBT şəxslər cəmiyyətin qınaq hədəfi olmaqdan, qisas yaxud repressiv təqibdən qorxaraq hüquq-mühafiz ə orqanlarına rəsmi şikayət verməkdən imtina etməyə davam etmişlər. Gey v ə Lesbiyanların Beynəlxalq İnsan Hüquqları Komissiyası adlı QHT-in verdiyi məlumata əsasən ölkənin gey əhali qrupu “görünməzlik həddinə qədər qorxudulmuşdur”.
LGBT probleml əri, o cümlədən HİV/QİÇS xəstəliyinin qarşısının alınması, hüquqi m əsləhətin verilməsi, psixoloji yardım və maarifləndirmə işlərinin həyata keçirilməsi istiqam ətində bir QHT fəaliyyət göstərmişdir. QHT onun fəaliyyətinə qarşı hər hansı rəsmi t əqibin baş vermədiyini bildirmişdir. LGBT şəxslərə qarşı cəmiyyətdə qərəzli mövqe göstərilmişdir. Hər hansı işçinin seksual oriyentasiyasına görə işdən çıxarılması qeyri-qanuni hesab olunduğuna görə, LGBT şəxslərin verdikləri məlumata əsasən işə götürənlər onları işdən qovmaq üçün digər s əbəblər tapmışlar. Səhiyyə xidmətlərinin təminatda olan ayrı-seçkilik də problem olmuşdur. Cəmiyyətdə geniş yayılmış mənfi rəyə əsaslanaraq, iqtidar yönümlü etirazçılar bir m
əqamda müxalifət liderinin gey olduğunu iddia etməklə onu ləkələməyə cəhd göst
ərmişlər (bax bölmə 2.b.).
əmiyyətdə digər zorakılıq və ya ayrı-seçkilik halı HİV/QİÇS daşıyıcılarına qarşı cəmiyyətdə zorakılıq və ya ayrı-seçkilik hallarının baş verm əsi barədə məlumat verilməmişdir. Bölm ə 7. İşçi hüquqları
a. Birl əşmə azadlığı və kollektiv sövdələşmə hüququ Qanun, o cüml ədən müvafiq təlimatlar və qanunvericilik aktları sərbəst birləşmə azadlığını, o cümlədən həmkarlar ittifaqlarının yaradılması hüququnu müəyyən edir. H ərbçilər və polisin həmkarlar ittifaqına qoşulması qadağan edilmişdir. Qanun eyni zamanda r əhbər işçilərin həmkarlar ittifaqına qoşulmasını qadağan edir, lakin çox vaxt h əmkarlar ittifaqına üzvlük haqları sənaye sahələrində fəaliyyət göstərən dövlət mü əssisələrinin rəhbərlərinin əmək haqqından avtomatik olaraq çıxılmışdır. Qanun h əmkarlar ittifaqlarına hökumətin müdaxiləsi olmadan öz fəaliyyətlərini həyata keçirməyə icaz ə verir. Əksər işçilərin tətil keçirmək hüququ qanunla nəzərdə tutulmuşdur. Tətil keçirilm əsinin qadağan edildiyi işçi kateqoriyalarına aşağıdakılar daxildir: icraedici və qanunvericilik orqanlarının yüksək vəzifəli şəxsləri, hüquq-mühafizə orqanlarının əməkdaşları, məhkəmə işçiləri, yanğınsöndürənlər, səhiyyə, elektrik enerjisi, su təchizatı, telefon, d əmir yolu və hava nəqliyyatı sahələrinə nəzarət işçiləri. İctimai nəqliyyatın işini pozan t ətilçilər üç ilədək azadlıqdan məhrum etmə cəzasına məhkum edilə bilər. Tətilçilərə qarşı işdən qovma və ya yeni işçi ilə əvəz etmə kimi cəzalandırma tədbirlərinin görülməsi qanunla qadağan edilir.
Qanun işçilərin kollektiv şəkildə sövdələşmək hüququnu nəzərdə tutur, lakin buna baxmayaraq h əmkarlar ittifaqları əmək haqqı dərəcələri və iş şəraiti ilə bağlı səmərəli danışıqlar apara bilməmişlər, çünki əksər dövlət müəssisələrini hökumət t ərəfindən təyin edilmiş rəhbərlər idarə etmişlər və bütün hökumət işçilərinin əmək haqları hökum ət tərəfindən təyin olunmuşdur. Həmkarlar ittifaqı ilə bağlı olan fəaliyyətinə görə işdən qovulmuş işçilərin işinə bərpa edilməsi qanunla tələb olunur. Yerli QHT-in verdiyi m əlumata əsasən əksər böyük şirkətlər işçiləri qısa-müddətli müqavilə əsasında işlərinə b ərpa etmişlər. Həmkarlar ittifaqlarının siyasi fəaliyyətlə məşğul olmaları qanunla qadağan edilmir. H əmkarlar ittifaqlarının siyasi partiyalarla birləşməsi və ya onlardan maliyyə v əsaitləri almasına məhdudiyyətlər vardır, lakin bununla belə bu tələbə bərabər şəkildə əməl olunmamışdır.
Əmək qanunvericiliyi bütün işçilərə və müəssisələrə şamil edilsə də, hökumət ikitərəfli razılaşmaların şərtlərini müzakirə edə bilər və bu da çoxmillətli şirkətləri dövlətin əmək qanunvericiliyinin t ələblərindən azad olunması ilə nəticələnir. Məsələn, hökumət və çoxmill ətli enerji şirkətləri arasında imzalanmış Hasilatın Pay Bölgüsü Sazişləri (PSA) işçinin həmkarlar ittifaqında iştirakını nəzərdə tutmur. Əmək təşkilatları və yerli QHT-lərin verdikl
əri məlumata əsasən bu şirkətlərin bəziləri işçilərin həmkarlar ittifaqı yaratmasına mane olmuş və bəzi istisnalar olsa da, PSA əsasında fəaliyyət göstərən şirkətlərin işçilərinin çoxu həmkarlar ittifaqının üzvü olmamışlar. “British Petroleum” Şirkəti t ərəfindən işə götürülmüş işçilər həmkarlar ittifaqı yaratmışlar, lakin xüsusilə üçüncü ölkə subpodratçılarının fəaliyyət göstərdikləri digər çoxmillətli korporasiyalarda vəziyyət daha pis olmuşdur.
Az
h əmkarlar ittifaqları konfederasiyasıdır. AHİK müstəqil təşkilat kimi qeydiyyatdan keçsə d ə, bəzi işçilər bu təşkilatın hökumətlə sıx bağlı olduğunu hesab etmişlər. H əmkarlar ittifaqı yaratmaq hüququna və həmkarlar ittifaqının fəaliyyətlərinə bəzi m əhdudiyyətlər qoyulmuşdur. Həmkarlar ittifaqlarının çoxu müstəqil olmamışlar. Bəzi, jurnalistl ərin həmkarlar ittifaqları istisna olmaqla, onların böyük əksəriyyəti hökumətlə sıx bağlı olmuşdur. Yerli və beynəlxalq QHT-lərin bildirdiyinə görə əksər sənaye sahəsində çalışan işçilərin çoxu öz hüquqlarını bilməmişlər və şikayət edəcəkləri halda c əzalandırılmaqdan qorxmuşlar. Bu daha çox dövlət sektorunda çalışan işçilərə şamil edilmişdir.
Kollektiv əmək sazişləri çox vaxt formal olaraq imzalanmış və həyata keçirilməmişdir. Üzv t
əşkilatlara yeganə çıxışı olan AHİK-ın verdiyi məlumata görə Konfederasiya ilin əvvəlində 26 sahədə çalışan 1 600 000 üzvü təmsil etmişdir. Əgər hər hansı müəssisə AHİK-ın üzvü deyilsə bu zaman məsuliyyət Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin üz ərinə düşür. AHİK tərəfindən verilmiş məlumata əsasən il ərzində Konfederasiyaya 149 174 müraci ət daxil olmuşdur və onlardan 98.6 faizi öz həllini tapmışdır. Konfederasiyanın 670 nəfərin işdən çıxarıldığına görə şikayət etməsinə kömək etdiyi v ə onlardan 172 nəfərin öz işinə bərpa edildiyi bildirilir. Hər il AHİK, Nazirlər Kabineti v ə Sahibkarlar Konfederasiyası ilə üçtərəfli saziş imzalayır. Formal iqtisadiyyatda üstünlük t əşkil edən dövlət müəssisələrinin çoxu işçilərin əmək haqlarından üzvlük haqqı tutmuş, lakin bu üzvlük haqları həmkarlar ittifaqlarına çatmamışdır. Neftçilərin həmkarlar ittifaqları üçün toplanılmış üzvlük haqqının dörddə biri rəsmən işəgötürənlər tərəfindən ittifaqın fəaliyyəti üçün “inzibati xərclərə” çıxılmışdır. Bundan əlavə şəffaflığın olmaması üzvlük haqlarının necə xərclənməsi barədə hər hansı dəqiq fikir söyləməyi qeyri-mümkün etmişdir. Həmkarlar ittifaqları və üzvlərinin onlardan tutulmuş bu vəsaitlərin xərclənməsini araşdırmaq imkanları olmamışdır. İşə götürənlərin kollektiv sövdələşmə prosesinə mane olması qanunla qadağan edilir, lakin buna baxmayaraq işə götürənlər subpodratçılarla müqavil
ə imzalamaqla və qısa-müddətli əmək müqavilələri bağlamaqla kollektiv sövd ələşməni məhdudlaşdırmışlar.
Neft v ə Qaz Sənayesi İşçilərinin Həmkarlar İttifaqına üzvlük, Dövlət Neft Şirkətinin 65 200 işçisi üçün məcburi olmuşdur və onların həmkarlar ittifaqına üzvlük haqqı (hər bir işçinin əmək haqqının 2 faizi) əmək haqlarından avtomatik olaraq çıxılmışdır.
əcburi və ya icbari əməyin qadağan edilməsi Müharib
ə şəraiti və ya hər hansı hökumət orqanının nəzarəti altında məhkəmə qərarının icra olunması halları istisna olmaqla məcburi və ya icbari əmək, qanunla qadağan edilir. Bu sah ədə müəyyən irəliləyişlərin olduğu deyilsə də, yerli QHT-lər ümumilikdə hökumətin qanunun t ələblərini effektiv şəkildə yerinə yetirmədiyini hesab etmişlər. İl ərzində Daxili İşlər Nazirliyinin İnsan Alverinə Qarşı Mübarizə İdarəsi tərəfindən tikinti sahələrində və k ənd təsərrüfatı sektorunda yoxlamalar həyata keçirilmiş və cinayət məcəlləsinin insan alverin ə cəlb edilməklə məcburi əməyə cəlb etmə maddəsi ilə iki cinayət işi açılmışdır, hər iki iş ilin sonunda baxılma mərhələsində olmuşdur.
Eyni zamanda bax: Dövl ət Departamentinin www.state.gov/j/tip internet s əhifəsində yerl
əşdirilmiş İnsan Alveri Haqqında Hesabatı.
Uşaq əməyinin qadağan edilməsi və minimum məşğulluq yaş həddi
Minimum m əşğulluq yaş həddi işin növündən asılı olmuşdur. Bir çox hallarda qanun uşaqların 15 yaşdan sonra işləməsinə icazə verir, 14 yaşında olan uşaqlar ailə bizneslərində v ə ya valideynlərinin razılığı ilə gündüz saatlarında, məktəbdən sonra, onların sağlamlığına t əhlükə törətməyən işlərdə çalışa bilərlər. 16 yaşına çatmamış uşaqlar həftədə 24 saatdan çox çalışa bilməzlər, 16 və 17 yaş arasında olan uşaqlar isə həftədə 36 saatdan çox çalışa bilm
əzlər. 18 yaşına çatmamış uşaqların çətin və təhlükəli iş şəraitində çalışması qanunla qadağan edilir və uşaqların çalışmasının qadağan edildiyi xüsusi işlər və sahələr qanunla mü əyyənləşdirilir, bura daxildir zəhərli maddələrlə və yer altında olan işlər, gecə sa atlarında, mədənlərdə, gecə klublarında, barlarda və ya spirtli içkilərin verildiyi digər mü əssisələrdə olan işlər. Uşaq əməyini müəyyən edən qanunların tələblərinin icrasına n əzarət Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi tərəfindən həyata keçirilir. Nazirlik t ərəfindən il ərzində yoxlamalar həyata keçirilsə də, yerli QHT, monitorinq fəaliyyətinin gücl əndirilməsinə ehtiyac olduğunu bildirmişdir.
İl ərzində uşaq əməyinə dair qanunların tələblərinin pozulması ilə bağlı bir neçə şikayət halları olmuşdur. İki yerli QHT-in verdiyi məlumata əsasən pambıq istehsalının kəskin şəkildə aşağı düşməsi bu sektorda çalışan uşaqların sayının azalmasına səbəb olmuşdur. Bundan əlavə, hökumət bir QHT-in müşayiəti ilə araşdırma aparmış və müəyyən etmişdir ki, pambıq sahələrində uşaq əməyindən istifadə edilməmişdir. Əksəriyyəti qaraçılardan ibar
ət olmaqla uşaqların dilənçilik məqsədilə insan alverinə cəlb edildikləri barədə yerli QHT t
ərəfindən məlumat verilmişdir.
əqbul iş şəraiti Minimum aylıq əmək haqqı 93.50 manat (117.58 ABŞ dolları) olmuşdur. İl ərzində orta aylıq yoxsulluq həddi 95 manat (119.47 ABŞ dolları) olmuşdur, bu hədd müəyyən kateqoriyalar - əmək qabiliyyətli insanlar üçün 102 manat (128.27 ABŞ dolları), t əqaüdçülər üçün 72 manat (90.54 ABŞ dolları) və hər bir uşaq üçün 76 manat (95.57 ABŞ dolları) həddində müəyyən edilmişdir. Cinsindən, yaşından və ya digər təsnifatdan asılı olmayaraq b ərabər işə görə bərabər ödəniş qanunla tələb olunur.
Qanunla 40 saatlıq iş həftəsi nəzərdə tutulur, maksimum gündəlik iş növbəsi 12 saatdır. T əhlükəli işlərdə çalışan işçilər həftədə 36 saatdan çox işləyə bilməzlər. Nahar və istirahət müdd ətləri qanunla tələb edilir ki, bunlar da əmək müqavilələri və kollektiv əmək sazişləri əsasında müəyyən olunur. Yerli şirkətlərin qanunla tələb olunan artıq iş saatına görə ödəniş edib-etm
əməsi məlum olmasa da, ümumilikdə beynəlxalq şirkətlər bu tələbə əməl etmişlər. İş saatlarından artıq davam edən məcburi işə qadağa qoyulmamışdır. Buna baxmayaraq əksər şəxslər hökumətin əmək müqavilələri və ya əmək qanunvericiliyinin tələblərinin yerin
ə yetirilmədiyi qeyri-rəsmi iqtisadiyyatda yarım-ştat vəzifələrdə çalışmışlar.
Xarici v ə yerli işçilərin hüquqlarının bərabər olması qanunla nəzərdə tutulur. Buna baxmayaraq insan haqlarının müdafiəsi üzrə yerli qruplar, o cümlədən neft sektorunda çalışanların hüquqlarının müdafiəsi üzrə fəaliyyət göstərən Neftçilərin Hüquqlarının Müdafi
əsi Təşkilatı adlanan QHT bildirmişdir ki, xüsusilə xarici neft şirkətləri olan işəgötürənlər çox vaxt xarici və yerli işçilərə bərabər münasibət göstərməmişlər. Xarici neft şirkətlərinin yerli işçiləri çox vaxt daha aşağı əmək haqqı almış və əmək müqaviləsi və tibbi xidm ət olmadan işləmişlər.
Sağlamlıq və təhlükəsizlik standartları qanunla müəyyən olunsa da, hökumət tərəfindən iş şəraitinin yoxlanılması fəaliyyəti zəif və səmərəsiz olmuşdur və standartlara geniş miqyasda m əhəl qoyulmamışdır. AHİK əmək və ticarət haqqında təlimatların tələblərinə əməl olunmasını, o cümlədən təhlükəsizlik və sağlamlıq şəraitinin təmin olunmasına n əzarət etmişdir. AHİK, Rusiya və Gürcüstandan olan əmək miqrantlarının hüquqlarının müdafi əsi və iş şəraitinin təhlükəsizliyinin təmin olunması istiqamətində Rusiya və Gürcüstanın dövlət orqanları ilə yaxşı əməkdaşlıq etdiyini bildirmişdir. Qeyr-rəsmi iqtisadiyyatda v ə təhlükəli sahələrdə çalışan işçilərin əmək hüquqlarının təmin olumasına Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi və Daxili İşlər Nazirliyi tərəfindən nəzarət edildiyi bildirils ə də, bir sıra QHT-lər daha hərtərəfli yoxlamaların aparılmasına ehtiyac olduğunu qeyd etmişlər.
Neftçil ərin Hüquqlarının Müdafiəsi Təşkilatının verdiyi məlumata əsasən il ərzində neft s ənayesi sahəsində, iş yerində 13 ölüm halı (2011-ci ildə bu göstərici 23 olmuşdur) baş vermişdir və xəsarət barədə 59 şikayət daxil olmuşdur. Müavinətlərin verilməməsi barədə is ə 46 şikayət daxil olmuşdur. AHİK tərəfindən verilmiş məlumata əsasən il ərzində istehsalatda 52 xəsarət və 24 ölüm halı baş vermişdir və ölüm hallarından 10-u neft və enerji sektorlarında qeydə alınmışdır. Yerli QHT- in hesablamasına əsasən istehsalatda 82 ölüm halı baş vermişdir ki, bunlardan 36 hal tikinti sektorunun payına düşür. AHİK və Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin əməkdaşları tərəfindən iş yerlərində, xüsusilə tikinti, enerji və neft sektorlarında yoxlamalar həyata keçirilmiş və əmək şəraitinin yaxşılaşdırılması ilə bağlı işə götür
ənlərə tövsiyələr verilmişdir. Yüklə 402,02 Kb. Dostları ilə paylaş:
|