Az ərbaycan 2012 İnsan hüQÜqlari üZRƏ hesabat qisa icmal
Yüklə 402,02 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Polis v ə təhlükəsizlik aparatının rolu
|
AZ ƏRBAYCAN 2012 İNSAN HÜQÜQLARI ÜZRƏ HESABAT
Konstitusiyaya əsasən Azərbaycan prezident üsuli-idarəsi olan respublikadır. Qanunvericilik s əlahiyyəti Milli Məclisə (Parlament) məxsusdur. Faktiki olaraq prezident hökum
ətin icraedici, qanunvericilik və məhkəmə qanadları üzərində üstünlük təşkil etmişdir. 2010-cu ildə Milli Məclisə keçirilmiş seçkilər Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatının (ATƏT) demokratik seçkilərlə əlaqədar müəyyən etdiyi bir sıra əsas standartlara cavab verməmişdir. 50-dən çox siyasi partiyanın olmasına baxmayaraq prezidentin r əhbərlik etdiyi Yeni Azərbaycan Partiyası siyasi sistemdə üstünlük təşkil etmişdir. Ermənistanın dəstəyi ilə separatçılar Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ bölgəsi və onun
ətrafındakı yeddi rayonun üzərində nəzarəti davam etdirmişlər. Dağlıq Qarabağın yekun statusu Rusiya, Fransa v ə Amerika Birləşmiş Ştatların həmsədrlik etdikləri AT ƏT-in Minsk Qrupu vasitəsilə aparılan beynəlxalq vasitəçilik prosesinin mövzusu olaraq qalmışdır.
İl ərzində insan haqları sahəsindəki ən mühüm problemlər aşağıdakılar olmuşdur: 1.
İfadə azadlığının məhdudlaşdırılması, o cümlədən internet və internetdən kənarda f əaliyyətdən göstərən jurnalistlər, insan haqlarının müdafiəçiləri və demokratik fəallara qarşı hədələmə, həbs və gücdən istifadə;
2. S ərbəst toplaşma azadlığının məhdudlaşdırılması. Yaz mövsümündə hökumət tərəfindən üç dinc etiraz aksiyasının keçirilməsinə və 2011-ci ilin yazında etirazlarda iştirak etdikl ərinə görə həbs olunanların hamısının azadlığa buraxılmasına baxmayaraq, hökumət icaz əli nümayişlərin keçirilməsi məkanını Bakının mərkəzindən kənar ərazilərlə m əhdudlaşdırmışdır, bir qayda olaraq digər dinc siyasi aksiyaların keçirilməsi müraci ətlərini rədd etmiş, icazəsiz aksiyaları güc yolu ilə dağıtmış və çox vaxt nümayişçiləri saxlamışdır;
3. M əhkəmənin ədalətsiz icra fəaliyyəti, o cümlədən əsassız həbs və saxlama hallarının davam etm əsi barədə məlumatlar, siyasi motivli həbslər, lazımı hüquqi prosedurlara əməl olunmaması, icraedici qanadın məhkəmə üzərində təsiri və istintaq təcridxanasında uzun müdd ət saxlama. Hakimiyyət orqanları mülkiyyət hüquqları ilə əlaqədar olaraq lazımı hüquqi prosedurları təmin etməmişlər, bu isə mülkiyyət sahiblərinin evlərindən zorla çıxarılması, dövlətin şəxsi əmlakı məcburi özgəninkiləşdirmək hüququndan istifadə əsasında binaların sökülməsi və dövlət tərəfindən alınan əmlaka qeyri-adekvat təzminatın öd ənilməsi ilə nəticələnmişdir. İl ərzində məlumat verilən digər insan haqları problemlərinə polis və yaxud hərbi t əcridxanada saxlanılanlara qarşı işgəncə verilməsi və zorakılıq hallarının baş verməsi daxil olmuşdur ki, bunun nəticəsində ən azı dörd nəfər həlak olmuşdur; ağır və bəzən insan h əyatı üçün təhlükəli olan həbsxana şəraiti; şəxsi həyatın toxunulmazlığına əsassız müdaxil ələrin davam etməsi; qeydiyyatdan keçməmiş bəzi müsəlman və xristian qruplarının dini azadlıqlarının məhdudlaşdırılması; siyasi iştirakda olan çətinliklər; hökum
ətin bütün səviyyələrində olan korrupsiya, insan haqlarının müdafiəsi üzrə qeyri-hökum ət təşkilatlarının (QHT-lər) qeydiyyatına rəsmi səviyyədə maneələrin davam etdirilm
əsi; qadınlara qarşı zorakılıq və insan alveri.
İnsan haqlarının pozulması hallarına yol vermiş əksər rəsmilərin məhkəməyə cəlb olunması və yaxud cəzalandırılması istiqamətində hökumət addımlar atmamışdır. C əzasızlıq problem olaraq qalmışdır. Bölm ə 1. Şəxsiyyətin toxunulmazlığına hörmət, o cümlədən a. H əyatdan əsassız və ya qeyri-qanuni məhrumetmə
İl ərzində hökumət və yaxud onun nümayəndələri tərəfindən əsassız və yaxud qeyri-qanuni q ətllər törədilməsi barədə məlumat verilməmişdir. Buna baxmayaraq insan haqlarının monitorinqini h əyata keçirənlər tərəfindən verilən məlumata əsasən polis və yaxud hərbi t əcridxanada ən azı dörd nəfər həyatını itirmişdir. Məsələn, 26 iyun tarixdə Ataş Xudiyev Sumqayıt şəhər polis təcridxanasında olarkən vəfat etmişdir. Xudiyev polis məntəqəsinə onu gediş haqqını ödəməməkdə ittiham edən bir taksi sürücüsü tərəfindən gətirilmişdir. Polisin verdiyi m əlumata əsasən Xudiyev məntəqədə ürək çatışmazlığı səbəbindən vəfat etmişdir. Buna baxmayaraq Xudiyevin ailəsi polisin qəddarlıq göstərdiyini bildirmiş, Xudiyevin b ədənində qançırların və paltarında qan ləkələrinin olduğunu iddia etmişdir.
Orduda zorakılıq halları geniş yayılmışdır və bəzi hallarda ölümlə nəticələnmişdir. İnsan haqlarının müdafiəsi üzrə yerli təşkilatların verdikləri məlumata əsasən il ərzində orduda ən azı 97 ölüm halı baş vermişdir ki, bunlardan 77-si döyüş tapşırığının yerinə yetirilməsi il ə bağlı olmamışdır, o cümlədən 11 nəfər əsgər öz əsgər yoldaşları tərəfindən qətlə yetirilmiş və 19 intihar halı baş vermişdir. Zorakılıq hallarının cəzasız qalması davam etmişdir.
Erm
ənistanın dəstəyi ilə separatçılar Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ bölgəsi və digər yeddi rayonuna n əzarəti davam etdirmişlər. İl ərzində Dağlıq Qarabağ münaqişəsi nəticəsində hər iki t
ərəfi ayıran hərbiləşdirilmiş təmas xətti boyunca atışmalar davam etmişdir və hər iki t ərəfdən çoxsaylı insan tələfatına səbəb olmuşdur. Təmas xəttində mülki şəxslər arasında baş vermiş tələfatlarla bağlı rəqəmlər təqdim edilməmişdir. Dağlıq Qarabağın yekun statusu Rusiya, Fransa v ə Birləşmiş Ştatların həmsədrlik etdikləri ATƏT-in Minsk Qrupu
vasit əsilə aparılan beynəlxalq vasitəçilik prosesinin mövzusu olaraq qalmışdır.
b. İtkin düşmə
İl ərzində siyasi motivlərə söykənən itkin düşmə hallarının baş verməsi barədə məlumat verilm
əmişdir.
Əsir və İtkin Düşmüş, Girov Götürülmüş Vətəndaşlarla Əlaqədar Dövlət Komissiyasının verdiyi m əlumata əsasən Dağlıq Qarabağ münaqişəsi nəticəsində 4,031 nəfər Azərbaycan v ətəndaşı itkin düşmüş şəxslər siyahısına daxil edilmişdir. Komitənin verdiyi digər m əlumata əsasən üç nəfər Ermənistan hərbçisi və bir nəfər mülki şəxs Azərbaycan ərazisini t ərk etmişdir. BMT-in Qaçqınlar üzrə Ali Komissarlığının (UNHCR) yerli nümayəndəliyi qeyd olunan üç n əfər hərbçini üçüncü ölkəyə yola salmışdır və Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komit əsi (BQXK) isə mülki şəxslərin Ermənistana qayıtmasını təmin etmişdir. Dövlət Komit əsi eyni zamanda BQXK-in vasitəçiliyi ilə bir nəfər Azərbaycan əsgərinin geri qaytarıldığı barədə məlumat vermişdir.
BQXK Dağlıq Qarabağ münaqişəsi nəticəsində itkin düşmüş şəxslərin işinin araşdırılmasını davam etdirmişdir və hökumətlə birlikdə itkin düşmüş şəxslərin vahid siyahısının hazırlanması üzərində çalışmışdır. İlin sonunda qohumları tərəfindən BQXK-nə axtarış üçün edilmiş müraciətlərə əsasən Dağlıq Qarabağ münaqişəsi nəticəsində 4627 n əfərin taleyi naməlum olaraq qalmışdır və BQXK-in Azərbaycandakı nümayəndəliyi t ərəfindən Dağlıq Qarabağ da daxil olmaqla 4220 hal nəzərdən keçirilir.
BQXK h
ərbi və mülki əsirlərə kömək göstərilməsini davam etdirmişdir və il ərzində onların beynəlxalq humanitar hüquq əsasında müdafiə olunmalarını təmin etmək məqsədilə h ər ay onlara baş çəkmişdir. BQXK hərbi və mülki əsirlər və onların ailələri arasında Qırmızı Xaç vasitəsilə müntəzəm məlumat mübadiləsini təmin etmişdir və onlara əlaqəni b ərpa etməyə və bir-birlərindən xəbər tutmağa yardım göstərmişdir. Hökumətin verdiyi m əlumata əsasən BQXK bir nəfər mülki əsirin vətənə qaytarılmasına kömək etmişdir.
Konstitusiya v ə cinayət məcəlləsi bu cür əməlləri qadağan edir və 10 ilədək azadlıqdan m əhrumetmə cəzasını nəzərdə tutur. 22 may tarixdə parlament, konstitusiyanın müdd əalarının icrası və saxlanılanlara qarşı etik rəftarın təmin olunması məqsədilə qanun q əbul etmişdir. Buna baxmayaraq, insan haqlarının yerli müşahidəçilərinin verdikləri m əlumata əsasən 2011-ci ildə baş vermiş 136 hal ilə müqayisədə il ərzində təcridxanada saxlanılan 141 nəfər təhlükəsizlik qüvvələri tərəfindən zorakılığa məruz qalmışdır (o
cüml ədən işgəncə halının baş verdiyi haqda bir sıra məlumatlar daxil olmuşdur). M əlumatlara əsasən bu cür pis rəftar hallarının əksəriyyəti saxlanılan şəxslər polis m əntəqələrində olduqları müddətdə baş vermişdir və zorakılıq halları istintaq t əcridxanalarına aparıldıqdan sonra dayandırılmışdır. Cəzasızlıq problem olaraq qalmışdır. Veril ən məlumatlara əsasən pis rəftar olunduqlarını iddia edən saxlanılanların müstəqil m əhkəmə tibbi ekspertizasına cəlb olunmasına qarşı dövlət orqanları de-fakto qadağa qoymuşdur və onların vəkillə təmin olunmalarını yubatmışdır.
8 iyun tarixd ə qanunsuz odlu silah saxlamaq və gəzdirməkdə ittiham edilərək həbs olunan İlham Əmiraslanov, Sabirabad polisinin onu günahını boynuna alması və hökuməti daşqınlardan əziyyət çəkmiş vətəndaşlara ayrılmış vəsaiti mənimsəməkdə ittiham edən “Kür” v ətəndaş cəmiyyəti qrupundakı fəaliyyətindən imtina etməsi üçün dəfələrlə döydüyünü iddia etmişdir. Döyüldükdən sonra Əmiraslanov qulaq pərdəsinin kəskin z ədələnməsi və daxili orqanlarında ağrıların baş verməsi səbəbindən Ədliyyə Nazirliyi, Baş Prokurorluq və tibbi yardım üçün Ombudsman Aparatına müraciət etmişdir. 9 və 28 iyun tarixl ərdə Ədliyyə Nazirliyinin həkimləri onu müayinə etmiş və onun döyülmədiyini v ə qulaq pərdəsinin deşilmədiyini bəyan etmişlər. Yerli medianın verdiyi məlumata əsasən M əhkəmə Tibbi Ekspertiza Birliyinin həkimləri Əmiraslanovu 27 iyul tarixdə müayinə etmiş və onda qulaq pərdəsinin deşilməsi halının baş verdiyini bildirmişlər. 1 avqust tarixd
ə Baş Prokurorluq qulaq pərdəsinin deşilməsi halını təsdiq etmiş, lakin bunun uşaqlıq dövründ
ən baş verən xroniki xəstəlik üzündən baş verdiyini bildirmişdir.
Yerli müşahidəçilər il ərzində hərbi hissələrdə hədələmə və pis rəftar, o cümlədən fiziki və cinsi zorakılıq hallarının geniş yayılması barədə məlumatlar vermişlər. Məsələn, 31 iyul tarixd
ə Müdafiə Nazirliyi iddia etmişdir ki, 19 yaşlı əsgər İsmayıl İbayev xidməti növbədə olark
ən özünü güllələmişdir, lakin buna baxmayaraq İbayevin ailəsi onun bədənində fiziki zorakılıq əlamətlərinin, siqaret kötüklərinin yanıqları və qançırların olduğunu iddia etmişdir. Hərbi Prokurorluq işlə bağlı rəsmi istintaqa başlamışdır.
əbsxana və müvəqqəti saxlama təcridxanalarının şəraiti
Əksər məhbuslar bəziləri həyat üçün təhlükəli olmaqla həbsxanalarda ağır şəraitlə üzl əşmişlər. Hökumət tərəfindən yeni müəssisələrin inşası davam etdirilsə də, əksər m əhbuslar Sovet dövründən qalmış və beynəlxalq standartlara cavab verməyən mü əssisələrdə saxlanılmışlar. Çox sayda məhbusun bir yerdə saxlanılması, qeyri-adekvat qidalanma, istilik v ə ventilyasiya sisteminin olmaması və zəif tibbi xidmət göstərilməsi, b əzi həbsxanalarda yoluxucu xəstəliklərin yayılmasına səbəb olmuşdur. Əksər h əbsxanalarda və müvəqqəti saxlama təcridxanalarında içməli su təmin edilmişdir.
Fiziki şərait: Həbsxanalarda olan məhbusların sayı təxminən 20,000 nəfər təşkil etmişdir. Bunlardan 13.5 faizi istintaq t əcridxanalarında olmuşlar və 2.3 faizi qadın məhbuslardan ibar ət olmuşdur. Dövlət orqanları istintaq təcridxanalarında kişi və qadınları bir yerdə saxlamış, lakin məhkum edildikdən sonra qadınlar ayrıca həbsxanalara yerləşdirilmişlər. Yerli QHT müşahidəçilərinin verdikləri məlumata əsasən qadın məhbuslar kişi m əhbuslardan daha yaxşı şəraitdə saxlanılmışlar, onların saxlanma şəraiti daha tez-tez monitorinq edilmiş, treninq və digər fəaliyyətlərə olan çıxış imkanları daha çox olmuşdur. Yetkinlik yaşına çatmayanların da ayrıca müəssisələrdə saxlanılması nəzərdə tutulsa da, beyn əlxalq müşahidəçilər bəzi uşaqların yaşlılarla bir yerdə saxlanılmasını müşahidə etmişlər. Dövl
ət orqanları məhbusların fiziki hərəkətlər etmələrinə, eləcə də vəkilləri və ailə üzvləri il ə görüşlərə məhdudiyyətlər qoymuşdur. Məhbusların işləmələri və ya təlimlərdə iştirak etm ələri üçün çox az sayda imkanlar olmuşdur. Keçmiş məhbusların bildirdiyinə əsəsən göz ətçilər məhbusları döyməklə və ya izolyatorlarda saxlamaqla cəzalandırmışlar. Yerli və beyn əlxalq müşahidəçilər Qobustan Qapalı Həbsxanasındakı şəraitin pis olması barədə m əlumatları təqdim etməyə davam etmişlər.
Ədliyyə Nazirliyinin verdiyi məlumata əsasən 2011-ci ildə baş vermiş 113 ölüm halı ilə müqayis
ədə il ərzində 111 nəfər həbsdə olarkən həyatını itirmişdir. Nazirliyin məlumatına əsasən ölüm hallarından 84-ü tibbi müalicə müəssisələrində baş vermişdir və buna tibbi şərait səbəb olmuşdur. Nazirliyin verdiyi məlumata əsasən 621 məhbus vərəm x əstəliyindən müalicə olunmuşdur ki, 2011-ci ildə bu göstərici 746 nəfər təşkil etmişdir. X ərçəng və ürək xəstəliklərindən sonra həbsxanalarda baş verən ölüm hallarının aparıcı s əbəbi vərəm xəstəliyi olaraq qalmışdır.
Daxili İşlər Nazirliyi istintaq təcridxanalarında baş vermiş üç ölüm halı barədə məlumat vermişdir. Ölüm hallarından birinin intihar olduğu və digər iki halın isə təbii səbəblərdən baş verdiyi bildirilmişdir.
İdarəçilik: Həbsxanalarda uçot fəaliyyətinin kifayət qədər həyata keçirildiyi görünür. M əhbusların ailə üzvləri ilə görüşmək imkanı olmuş və onlara dini ayinlərə əməl etməyə icaz ə verilmişdir. Əksər məhbuslar hər hansı senzura olmadan məhkəmə orqanlarına və Ombudsman Aparatına şikayətlə müraciət edə bildiklərini bildirsələr də, yerli QHT-lərin m əlumatına əsasən ciddi rejimli həbsxanalarda saxlanılan bəzi məhbuslar bu cür şikayət müraci ətlərini təqdim etməkdə çətinliklə üzləşmişlər. Həbsxana rəhbərliyi müntəzəm olaraq m əhbusların yazışmalarını oxumuşlar. İnsan haqları üzrə yerli ombudsmana insan haqları ilə bağlı müxtəlif şikayətlər daxil olmuşdur, o cümlədən məhbuslar tərəfindən. Ombudsman Aparatı şikayətlərin araşdırılması məqsədilə müntəzəm səfərlər edildiyini və araşdırmaların aparıldığını bildirsə də, QHT-lər məhbusların şikayətlərinə hərtərəfli qaydada baxılmasında marağın olmadığını bildirmişlər. Monitorinq: Hökum ət beynəlxalq və yerli humanitar və insan haqlarının müdafiəsi qruplarının, o cümlədən BQXK, Avropa Şurasının İşgəncələrin Qarşısının Alınması üzrə Komit əsinin (AŞİQAK), ATƏT, Avropa İttifaqının (üzv ölkələrin bəzilərinin səfirlik nümay əndələrinin müşayiəti ilə) və İşgəncələrə Qarşı Azərbaycan Komitəsinin bəzi h əbsxanalara səfərlər etməsinə icazə vermişdir. Ədliyyə Nazirliyi İşgəncələrə Qarşı Az ərbaycan Komitəsindən nazirliyin tabeçiliyində olan müəssisələrə səfər etməzdən öncə bildiriş əldə etməyi tələb etmişdir, lakin Daxili İşlər Nazirliyi öz tabeçiliyində olan istintaq t əcridxanalarına komitənin dərhal səfər etməsinə icazə verməyə davam etmişdir. Ümumilikd ə BQXK-nə Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə əlaqədar saxlanılmış hərbi və mülki əsirlər, eləcə də Ədliyyə Nazirliyi, Daxili İşlər Nazirliyi və Milli Təhlükəsizlik Nazirliyinin tabeçiliyind ə olan müəssisələrdə saxlanılan şəxslərlə görüşməyə icazə verilmişdir.
İctimai Komitə kimi tanınan, hökumət və insan haqlarının müdafiəsi qruplarının birgə t əmsil olunduqları həbsxanaların monitorinqi qrupu həbsxanalara səfər etmək imkanı əldə etmişdir, lakin bu, yalnız Pentensiar Xidmətə əvvəlcədən məlumat verməklə mümkün olmuşdur. Bununla belə, il ərzində verilən məlumatlara əsasən bəzi hallarda qrup üzvləri h ətta əvvəlcədən məlumat versələr də, həbsxanalara səfər etməkdə çətinlik çəkmişlər. Bütün bunlara baxmayaraq Komit əyə müraciət etdiyi səfərlərin əksəriyyətini həyata keçirm əyə icazə verilmişdir: 17 monitorinq səfəri zamanı 310 məhbusla görüş baş tutmuşdur.
T əkmilləşdirmə: BQXK-nə əsasən hökumət yeni müəssisələr inşa etdirməklə və mövcud t əcridxanaların müasirləşdirilməsini həyata keçirməklə təcridxanaların şəraitinin yaxşılaşdırılması istiqamətində mühüm addımlar atmışdır. İl ərzində Ədliyyə Nazirliyi BQXK t
ərəfindən başlanılmış təcridxanalarda vərəm xəstəliyinə qarşı mübarizə kampaniyasının həyata keçirilməsini öz üzərinə götürmüşdür və mütəxəssislər tərəfindən bu proqram regionda nümun əvi fəaliyyət kimi nəzərdən keçirilmişdir. Daxili İşlər Nazirliyi t ərəfindən verilən məlumata əsasən üç yeni istintaq təcridxanasının açılışı olmuşdur və 18 mü əssisədə təmir işləri görülmüşdür. Ədliyyə Nazirliyinin verdiyi məlumata əsasən il ərzində nazirlik tərəfindən 19 müəssisənin rekonstruksiyası həyata keçirilmiş və yaxud davam etdirilmişdir, eləcə də Gəncə, Lənkəran və Bakıda yerləşən altı həbsxanada iri miqyaslı təmir-bərpa işləri aparılmışdır. Şəkidəki qarışıq rejimli pentensiar müəssisənin inşası başa çatmışdır.
Əsassız həbs və ya saxlama qanunla qadağan olunsa da, təcrübədə hökumət ümumilikdə bu qadağalara əməl etməmiş və cəzasızlıq problem olaraq qalmışdır.
ə təhlükəsizlik aparatının rolu
Daxili İşlər və Milli Təhlükəsizlik Nazirlikləri daxili təhlükəsizliyin təmin olunmasına cavabdehdirl ər və birbaşa prezidentə tabedirlər. Daxili İşlər Nazirliyi yerli polis qüvv ələrinə nəzarət edir və yerli mülki müdafiə qoşunları nazirliyin tabeçiliyindədir. Milli T əhlükəsizlik Nazirliyinin özünün ayrıca daxili təhlükəsizlik qüvvələri vardır.
Polisin kütl ə ilə rəftar taktikası il ərzində bir-birindən fərqli olmuşdur. May ayında keçirilmiş Avroviziya mahnı müsabiqəsinə yaxın ərəfədə baş tutan etirazlarda bəzi hallarda polis h əddindən artıq çox gücdən istifadə etmişdir. Bununla belə, beynəlxalq müşahidəçilərin verdikləri məlumata əsasən il ərzində keçirilmiş digər etirazlara cavab olaraq polis daha ölçülmüş və mütənasib taktikadan istifadə etmişdir, belə ki, bu hal 20 oktyabr, 2 v ə 17 noyabr və 10 dekabr tarixlərdə Bakı şəhərində keçirilmiş antikorrupsiya etiraz aksiyaları zamanı müşahidə edilmişdir.
T əhlükəsizlik qüvvələri ümumilikdə cəzasız hərəkət edə bilsələr də, hökumət il ərzində Daxili İşlər Nazirliyinin 255 əməkdaşına qarşı tədbir görüldüyünü bildirmişdir. Nazirliyin verdiyi dig ər məlumata əsasən vətəndaşların hüquqlarını pozduqlarına görə nazirliyin 177 n əfər əməkdaşına qarşı intizam xarakterli cəzalandırma tədbirləri görülmüşdür. Ədliyyə Nazirliyinin məlumatına əsasən il ərzində nazirliyin 460 nəfər işçisi vətəndaşların qanuni hüquqlarını pozduqlarına görə tənbeh edilmişdir. Nazirlik üç əməkdaşını v əzifəsindən xaric etmiş, qanunsuz əməllərə görə digər iki hal üzrə istintaq aparılması üçün Baş Prokurorluğa müraciət etmiş və 12 nəfər işçinin vəzifəsi dəyişdirilmişdir.
H əbs prosedurları və saxlama yerində rəftar
Qanuna əsasən saxlanılan, həbs edilən və ya hər hansı cinayətdə ittiham olunan şəxslərə onların hüquqları, həbs olunmalarının səbəbi dərhal izah edilməli və müvafiq hüquqi prosesl
ə təmin olunmalıdırlar. Təcrübədə hökumət bu müddəalara hər zaman əməl etm
əmişdir.
Qanunda polis ə həbs orderi olmadan hər hansı şəxsi 48 saat ərzində saxlamağa və dindirm
əyə icazə verilir. Buna baxmayaraq həbs orderi olmadan polis, vətəndaşları bir neç
ə gün saxlamışdır. Hüquqşünasların bildirdiyinə görə digər hallarda hakimlər həbs orderini saxlanma halı baş verdikdən sonra vermişlər. Saxlanılan şəxslərin onlara qarşı irəli sürül
ən ittihamlar barəsində dərhal məlumatlandırılmadığı hallar barədə məlumat verilm
əmişdir, lakin bir neçə halda ittihamlar sonradan kəskin şəkildə dəyişdirilmişdir. Diqq
ət çəkmiş bir misalda, 21 iyun tarixdə Nizami Rayon Məhkəməsi “Tolışi-Sado” q əzetinin baş redaktoru Hilal Məmmədovu narkotik maddə saxlamaqda ittiham edərək bar əsində üç ay həbs cəzası çıxarmışdır. Müşahidəçilərin siyasi motivlərə söykənən addım adlandırdıqları həbs qətimkan tədbirindən 15 gün sonra, polis Məmmədova qarşı irəli sürülmüş ittihamları dəyişərək onu vətənə xəyanət, milli, irqi və dini zəmində nifrət yaratmaqda v ə etnik ayrı-seçkilikdə ittiham etmişdir. İlin sonunda hakimiyyət orqanları M əmmədovun istintaq təcridxanasında saxlanılmasını davam etdirmişlər. Qanuna
əsasən hər bir şəxsin saxlanıldığı andan etibarən vəkillə təmin olunmaq hüququ vardır. Təcrübədə vəkil ilə təmin olunma, xüsusilə Bakı şəhərindən kənarda aşağı s əviyyədə olmuşdur. Qanunla buna hüquqları olsa da, çox vaxt saxlanılan imkansız şəxslərin bu hüquqları təmin edilməmişdir. Ailə üzvlərinin verdikləri məlumata əsasən dövl
ət orqanları bəzi hallarda onların ailələri ilə görüşmələrini, xüsusilə istintaq t əcridxanalarında məhdudlaşdırmışlar və müəyyən hallarda saxlanılan şəxslər barəsində informasiyanı gizlətmişlər. Bəzən ailə üzvlərinin saxlanılan qohumları barəsində hər hansı m əlumat əldə etmələri bir neçə gün çəkmişdir. Siyasi c
əhətdən həssas olan şübhəli şəxslər bəzən polis təcridxanasında olarkən bir neçə saat v
ə yaxud bir neçə gün ətraf mühitdən təcrid olunmuş şəraitdə saxlanılmışlar. Məsələn, bloqqer v ə demokratik fəal Zaur Qurbanlı 29 sentyabr tarixdə həbs olunduqdan sonra Daxili İşlər Nazirliyinin Mütəşəkkil Cinayətkarlığa Qarşı Mübarizə İdarəsi tərəfindən 48 saatdan çox yaxınları və ya müdafiəçiləri ilə hər hansı təmasa icazə verilmədən təcrid olunmuş vəziyyətdə saxlanılmışdır.
F
araşdırması zamanı onların azadlığa buraxılmasına nail olmalarına baxmayaraq rəsmi və t əcrübədə tətbiq edilən zəminliyə buraxılma sistemi olmamışdır. Bundan əlavə bəzi hallarda dövl ət orqanları istintaq mərhələsində müttəhimləri müstəqil şəkildə azad etmişlər.
Əsassız həbs: İl ərzində əsassız, çox vaxt polisə qarşı müqavimət göstərməkdə yalandan ittiham olunmaqla baş verən həbs halları problem olaraq qalmışdır, bu xüsusilə may ayının axırında keçirilmiş Avroviziya Mahnı Müsabiqəsindən əvvəlki həftələrdə və müsabiqə zamanı baş vermiş bir sıra dinc nümayişlər zamanı baş vermişdir. Həbs və saxlama qaydalarının polis tərəfindən pozulması barədə də məlumatlar verilmişdir. Xüsusilə dinc siyasi nümayişlər keçirməyə cəhd göstərən müxalifət partiyalarının üzvləri polis tərəfindən saxlanılmışdır.
İstintaq təcridxanalarında uzun müddət ərzində - 18 aya qədər saxlanma halları baş vermişdir. Baş prokuror müntəzəm şəkildə qanunla icazə verilən məhkəmədən əvvəl ilkin üç aylıq saxlama müddətini istintaq başa çatana qədər sonradan bir neçə ay müddətinə uzatmışdır.
Amnistiya
: 15 mart tarixd ə prezident 66 nəfəri, o cümlədən demokratik fəallar olan Ruslan B əşirli və Elnur İsrafilovu əfv etmişdir. 4 iyun tarixdə prezident, demokratik fəal və parlament seçkil ərində keçmiş namizəd Bəxtiyar Hacıyevi hərbi xidmətdən yayınmaqda ittiham edil ərək 15 ay həbsdə saxlanıldıqdan sonra əfv etmişdir. 22 iyun tarixdə prezident, 2011- ci ilin aprel ayında keçirilmiş etiraz aksiyalarında əlaqəsi olduğuna görə həbs edilmiş doqquz n əfər demokratik fəalı (Arif Hacılı, Sahib Kərimov, Tural Abbaslı, Məhəmməd M əcidli, Əhəd Məmmədli, Zülfüqar Eyvazlı, Rüfət Hacıbəyli, Ülvi Quliyev və Babək H əsənov) əfv etmişdir. Müşahidəçilər bu fəalların həbsinin siyasi motivlərə söykəndiyini hesab etmişlər. 26 dekabr tarixdə əlavə olaraq 79 məhbus, o cümlədən Şahin Həsənli və Vidadi İsgəndərov əfv edilmişlər, bu şəxslər 2011-ci ilin aprelində keçirilmiş dinc etirazlarda h əbs edilmişdilər. Yüklə 402,02 Kb. Dostları ilə paylaş:
|