Azərbaycan Coğrafiyası Fənni Üzrə Kollokvium Suallarının Cavabları

Sual 4. “Əsrin müqaviləsi”. 

Ölkədə, ümumilikdə, xalq təsərrüfatının, o cümlədən yanacaq sənayesinin 

davamlı  inkişafını təmin  etmək  məqsədilə  ümumi  ehtiyatı 3-13  mlrd.  t.  Arasında 

dəyişən  neft  ehtiyatını  istehsala  cəlb  etmək  məqsədilə,  xüsusilə  Xəzər  dənizinin 

Azərbaycan  Respublikası  sektorunda  xüsusi  qollar  tapmaq  ölkə  qarşısında  duran 

başlıca məsələlərdən idi. Bu məqsədlə dünyanın aparıcı dövlətlərinin tanınmış neft 

şirkətlərinin köməkliyinə ehtiyac hiss olunudru. Bu əsasdan da 20 sentyabr 1994-

cü  ildə  Bakının  Gülüstan  sarayında  Xəzər  dənizində  yerləşən  “Azəri”,  “Çıraq”, 

“Günəşli”  neft  yataqlarında  qazma  işlərinə  başlamaq  üçün  ABŞ-ın  BB-nın, 

Norveçin,  Türkiyənin,  Rf-in,  Səudiyyə  Ərəbistanının,  eləcə  də  Azərbaycan 

Respublikasının  tanınmış  neft  şirkətlərindən  “Amoko”,  ,  Yunikol”,  “Penzoyl”, 

“Mak-Dermat”,  “BP”,  “Pamko”,  “Statoyl”,  “Türkeş  Petrolium”,  “Lukoyl”, 

“Delta”,  ADNŞ  və  1996-cı  ildən  Yaponiyanın  “İtoçi”  neft  şirkətləri  arasında 

müqavilə imzalanmış oldu. 30 illik müddətə bağlanmış “Əsrin müqaviləsi” 99 mlrd 

dollarlıq  gəlir  verməli,  511  mln  t.  neft  hasilatının  253  mln.  tonu  Azərbaycana 

çatacağı, əldə edilmiş 55 mlrd. kub m. təbii qazın hamısı Azərbaycana verilməsi, 

əldə edilən gəlirin 76%-i Azərbaycan Respublikasına çatacağı öz əksini tapmışdır. 

Bunun  nəticəsində  Subsa,  Ceyhan,  Səngəçal,  Kulevi  neft  terminalları  yaradılmış, 

uzunluğu  850  km.-ə  çatan  Bakı-Subsa,  uzunluğu  1776 km-ə  çatan  Bakı-Tbilisi  –

Ceyhan, uzunluğu 179 km-ə bərabər olan Çıraq-Səngəçal boru kəmərləri çəkilmiş, 

1997-ci  ilin  12  noyabrından  bu  vaxta  qədər  385  mln.  t.  neft  ixrac  edilmişdir.  Bu 

vaxta qədər 20 ölkənin 53 neft şirkəti ilə 33 müqavilə bağlanmışdır.  

 

 

 

 

---