Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti Tarix və Coğrafiya Fakültəsi Orta Əsrlər Tarixi

Xronologiya

IV əsrin sonu – VI əsr		- Barbar tayfalarının kütləvi hərəkatı – “Xalqların böyük köçü”.
395			- Roma imperiyasının Qərbi və Şərqi Roma imperiyalarına
parçalanması.
V əsrin başlanğıcı		-	Şimali Afrikada “aqonistiklər” hərəkatı.
V əsrin birinci yarısı		-	Qalliyada baqaydlar üsyanı.
410		- Allarixin başçılığı ilə vestqotların Romanı tutması.
418	– VIII əsrin əvvəli	- Qərbi Roma imperiyası ərazisində Vestoqot dövləti.
429	– 534	- Şimali Afrikada Vandal krallığı.
449		- Anqlsaksların Britaniyanın işğalına başlamaları.
451		-	Hunların Mauriak (Katalaun çölü) yaxınlığında məğlub olması.
455		-	Vandalların Romanı dağıtması.
V əsrin ortaları		-	Baqaudlar hərəkatının İspanıyaya yayılması.
457		- Paytaxtı Lion Burqund krallığının yaranması.
476		- Qərbi Roma imperiyasının süqutu.
481	– 511	- Frankların başçısı və kralı Xlodviq.
493	– 555	-	İtaliyada Ostqot krallığı.
VI əsrin əvvəli		-	“Salik qanunları”
507		- Puatye döyüşü. Frankların Akvitaniyanı tutması.
527	– 565	- Bizansda imperator Yustinianın hakimiyyəti.
532		-	Konstantinopolda “Nika” üsyanı.
535	– 555	- Bizansın ostqotlarla müharibəsi və Ostqot krallığının işğalı
568		- Lanqobardların İtaliyaya soxulmağa başlaması.
VI əsrin sonu – VII əsr		- Slavyanların Balkan yarımadasında məskunlaşması.
VII əsrin 70-ci illəri 1018		-	Birinci Bolqarıstan çarlığı.
711	- 714	-	Ərəblərin İspaniyanı tutması.
715	– 741	- Frank dövlətinin mayordomu Karl Martell.
718		-	İspaniyada Asturiya krallığının yaranması.
726	– 843		- Biznasda ikona əleyhdarları hərəkatları.
732			- Puatye döyüşü. Frankların ərəblər üzərində qələbəsi.

751			- Gödək Pipinin frank kralı elan olması.
756			- Papa dövlətinin yaranması.
768	– 814		- Böyük Karlın hakimiyyəti.
772	– 804		- Böyük Karlın sakslarla müharibəsi.
774			- Böyük Karlın Lanqobard krallığını tutması.
800			- Böyük Karlın imperator elan olunması.
814	– 840		- Ludovikin hakimiyyəti.
820	- 823		- Bizansda Roma Slavyan üsyanı.
829			- Anqlsaks krallıqlarının İngiltərə krallığında birləşməsi.
841	– 842		- Saksoniya Stellinq üsyanı.
843			- Verden müqaviləsi. Böyük Karl imperiyasının parçalanması
855			- Lotar dövlətinin dağılması. İtaliya, Provans və Lotaringiya
krallıqlarının yaranması.
IX əsrin sonu – X əsrin başlanğıcı –Çexiya dövlətinin yaranması.
919	– 936		- Almaniya kralı I Henrix.
919	– 1024		- Almaniyada Saksoniya sülaləsi.
936	– 973		- Almaniyada I Ottonun hakimiyyəti.
955		- Lex çayı üzərində döyüş. Alman və Çex qoşunlarının macarları
			məğlub etməsi.
960			- Polşa dövlətinin yaranması.
962			- Alman kralı I Ottonun Romada imperator elan olunması və
Roma imperiyası adlı dövlətinin yaranması.
976	– 1025	-	Bizans imperatoru – “Bolqar döyüşçüsü” II Vasili.
987	– 1328	-	Fransada Kapetinqlər sülaləsi.
997	– 1301	- Macarıstanda Arpadlar sülaləsi.
Təqribən – 1000		- Macarıstan krallığının yaranması.
1016 – 1035		- İngiltərə, Danimarka və Norveç kralı Knut.
1018		- Bolqarıstanın Bizansı tutması.
1024-1125		-Almaniyada Frankoniya sülaləsi.
1030-1091		- Normanların Cənubi İtaliya və Siciliyanı tutması.
1033		- Burqundiyada (Arelat) krallığının Almaniyaya birləşdirilməsi.

1037	- İspaniyada Kastiliya krallığının Almaniyaya birləşdirilməsi.
1054	- Xristian kilsəsinin Qərbi-Roma-katolik və Şərqi-yunan
pravoslav kilsələrinə parçalanması.
1056 – 1106	- Alman imperatoru IV Henrix.
1066	- Qastinqs döyüşü. Normaların İngiltərəni tutması.
1066 – 1087	- İngilis kralı işğalçı I Vilhelm.
1070 – 1075	- Saksoniya üsyanı.
1073 – 1085	- Papa VII Qriqori.
1085	- İspanların Toledonu geri alması.
1086	- İngiltərədə “Məşhər kitabı”.
1095	- Klermon məclisi.
1096 – 1270	- Xaç yürüşləri.
1096	- Kəndlilərin xaç yürüşü.
1096 – 1099	- Feodalların birinci xaç yürüşü.
1122	- Vorms müqaviləsi.
1130	-	Cənubi İtaliya və		Siciliya	norman	dövlətinin	vahid	Siciliya
krallığında birləşməsi.
1137	- Kataloniya və Areqonun Araqon krallığında birləşməsi.
1138 – 1254	- Almaniyada hohenştaufenlər sülaləsi.
1143 – 1155	- Breişalı Appolun			başçılığı	ilə Romada papa əlehinə			üsyan.
Respublika elan olunması.
1147 və 1160	- Alman feodallarının oboritlərə qarşı xaç yürüşləri.
1152 – 1190	- Alman imperatoru I Fridrix Barbarossa.
1154 – 1189	- İngilis kralı II Henrix Plantakenet.
1154 – 1399	- İngiltərə Plantakenetlər sülaləsi.
1167	- İtaliya şəhərləri Lombardiya cəmiyyətinin yaranması.
1174	- Norveçdə birkebeynerlər üsyanının başlanması.
1176	-	Lenyano	yaxınlığında döyüş. I			Fridrix	Barbarossanın
qoşunlarının məğlub olması.
1180 – 1223	- Fransız kralı II Flipp Avqust.
1183	-	Konstans	sülhü.	Şimali	İtaliya	şəhərlərinin özünüidarə
hüquqlarının bərpası.

1187 – 1396	- İkinci Bolqarıstan çarlığı.
1189 – 1192	- Üçüncü xaç yürüşü.
1190	- Bizansın Serbiyanın müstəqilliyini tanıması.
1198 – 1216	- Papa III İnnokenti.
Təqribən – 1200	- Paris universitetinin açılması.
1202 – 1204	- Dördüncü xaç yürüşü.
1204 – 1261	- Latın imperiyası.
1209	- Şimali Fransa feodallarının albiqoyçulara qarşı xaç yürüşünə
başlaması.
1212	- Las – Navas – Qolosa yaxınlığında döyüş. İspaniya krallarının
birləşmiş qüvvələrinin ərəblər üzərində qələbəsi.
1212 – 1250	- II Fridrix Hohenştayfen, Siciliya, Almaniya (1216-cı ildən)
kralı, alman imperatoru (1200-cü ildən).
1214	- Fransızların Larosu-o-Muans və Buvin yaxınlığında ingilislər və
onlaırn müttəfiqləri üzərində qələbəsi.
1215	- Böyük azadlıqlar partiyası.
1222	- Macarıstanda “Qızıl bulla”.
1126 – 1270	- Fransız kralı IX Lüdoviq.
1237	- Tevton ordeni ilə Qılınclılar ordeninin birləşməsi.
1251	- Fransada “pastuşklar” kəndli üsyanı.
1261 – 1453	- Bizansda Paleoloqlar sülaləsi.
1265	- İngiltərə parlamentinin təsis olunması.
1263 – 1267	- İngiltərədə vətəndaş müharibəsi.
1272 – 1307	- İngilis kralı I Eduard.
1279	- İngiltərədə “müşayətçi yüzlüklər”.
1282	- Siciliyanın axşam ibadəti, Siciliyada fransız zülmün qarşı xalq
üsyanı.
1285 – 1314	- Fransız kralı IV Gözəl Filipp.
1291	- İsveçrə ittifaqının yaranması – üç meşə kantonunun birləşməsi.
1291	- Akranın süqutu. Səlibçilərin Şərqdə axırıncı mülklərini itirməsi.
1293	- Florensiyada ədalətin bərqərar olması.
1294 – 1303	- Papa VIII Bonifatsi.

XIV əsrin başl.		-	Valakiyadarumin knyazlığının	yaranması	(Çar
Romınyask).
1302	-	Kurtre	döyüşü. Flandriya şəhərləri	qoşununun	fransız
cəngavərləri üzərində qələbəsi.
1302	- Fransada Baş ştatların təşkil olunması.
1304 – 1307	- Şimali İtaliyada Dolçiko üsyanı.
1309 – 1378	- Papalaron Avinyon əsarəti.
1319 – 1363	- İsveç, Norveç, və Flandriya kralı Maskus Erikson.
1328 – 1589	- İngilis kralı III Eduard.
1327 – 1377	- Fransada Valua sülaləsi.
1337 – 1453	- Fransa ilə İngiltərə arasında Yüzillik müharibə.
1342 – 1349	- Fessaloniyada (Bizans) zilotlar üsyanı.
1346	- Kresi döyüşü. İngilislərin fransızlar üzərində qələbəsi.
1347	- Romada Kola di Rnensonun rəhbərliyi altında üsyan. Romada
respublika olunması.
1347 – 1378	- IV Karl, alman imperatoru və Çexiya kralı (13 – 46-cı ildən).
1347 – 1350	- Qərbi Avropada “Qara ölüm”.
1348	- Praqa universitetinin açılması.
1349	- III Eduardın “fəhlə qanunvericiliyinin” başlaması.
1356	- Alman imperatoru IV Karlın “Qızıl bullası”.
1356	-	Puatye	döyüşü. Fransız qoşunlarının ingilislərlə vuruşmada
məğlub olması.
1356 – 1358	- Etyen Marselin başçılığı altında Parisdə üsyan.
1358	- Fransada Jakeriya.
1360	- Fransa ilə İngiltərə arasında Bretin sülhü bağlanması.
1367 – 1370	- Hanzanın Danimarka ilə müharibəsi, Ştralzund sülhü.
1378	- Katolik kilsəsində, “böyük təfriqənin” başlanması.
1378	- Florensiyada çompi üsyanı.
1380	- Kioçça döyüşü. Venesiya donanmasının genuyalılar üzərində
qələbəsi.
1381	- İngiltərədə Uot Tayler üsyanı.
1382	- Parisdə “molotsı” üsyanı.

1382 – 1384	- Fransada tuşenlər üsyanı.
1382 – 1387	- Şimali İtaliyada tukinlər üsyanı.
1389	- Kosovo çölündə döyüş. Türklərin serbləri darmadağın etməsi.
1393	- Türklərin Bolqarıstan Tırnovo çarlığını işğal etməsi.
1397	- İsveç, Norveç və Danimarkanın Kalmar uniyası.
1410	- Qrünvald döyüşü. Polyak, Litva, rus və çexlərin birləşmiş
qüvvələrinin Tevton ordeni qoşunlarını darmadağın etməsi.
1413	- Parisdə “kaboşyenlər” üsyanı.
1414 – 1418	- Konstans məclisi.
1415	- Yan Qusun yandırılması.
1415	- Azenkur döyüşü. İngilislərin fransızlar üzərində qələbəsi.
1419 – 1434	- Qusçu müharibələri.
1428 – 1429	- İngilislərin Orleanı mühasirəyə alması.
1431	- Janna Darkın Ruanda yandırılması.
1431 – 1449	- Bazel məclisi.
1434	- Liman döyüşündə taborçuların məğlub olması.
1434	- Florensiyada Mediçinin hökmranlığının bərqərar olunması.
1434	- İsveçdə Engelbrekt Engelb rektsonun rəhbərliyi altında üsyanın
başlanması.
1435	- İsveçdə riksdaqın birinci çağırışı.
1437 – 1438	- Transilvaniya və Şimali-Şərqi Macarıstanda kəndli üsyanı.
1439	- Pravoslav və katolik kilsələrinin Florensiya ittifaqı.
1442	- Neapol krallığının Araqonu tutması.
1450	- Cek Ked üsyanı.
1450 – 1451	- Balear adalarında kəndli üsyanları.
1453	- Türklərin Konstantinopolu tutması və dağıtması. Bizans
imperiyasının süqutu.
1455 – 1485	- Al və ağ qızılgül müharibəsi.
1458 – 1490	- Macar kralı Matyaş Bunyadi (Matvey Korvik).
1460	- Geqauda (Cənub-Qərbi Almaniya) “Başmaq” bayrağı altında
kəndli üsyanı.
1461 – 1483	- Fransız kralı XI Lüdoviq.

1461 – 1485	- İngiltərədə York sülaləsi.
1462 – 1472	- Kataloniyada kəndli üsyanı.
1466	- Torun sülhü. Tevton ordeninin Polşadan vassalığı qəbul etməsi.
1488	- Danimarkada silki nümayəndəliyin açılması.
1477	- Nansi döyüşü. Burqundların məğlubiyyəti və qoçaq Karlın həlak
olması. XI Lüdoviqlə habsburqlar arasında burqund mülklərinin bölüşdürülməsi.
1479	- Karl Ferdinand və kral İzabellanın hakimiyyəti altında Araqon
və Kastiliyanın vahid İspaniya dövlətində birləşməsi.
1484 – 1486	- Pedro Xuan Salanın rəhbərliyi ilə Kataloniyada kəndli üsyanı.
İyrənc adətlər adlanan qaydaların ləğvi.
1485	- Bosfort döyüşü. Henrix Pyudorun III Riçard üzərində qələbəsi.
1491	- Bretanın Fransaya birləşdirilməsi.
1492	- Qrenada əmirliyinin süqutu. Rekonkistanın başa çatması.
1494	- Savorapolanın təsiri ilə Florensiyada xalq kütlələrinin çıxışı.
Respublikanın bərpası.