Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Naxçıvan Bölməsi Bioresurslar İnstitutu varis quliyev

II. NAXÇIVAN MUXTAR ESPUBLİKASINDA ALÇA NÖVÜNÜN BİOMÜXTƏLİFLİYİ VƏ GENETİK XÜSUSİYƏTLƏRİ


2.1. Alça cinsinin ( Prunus Mill.) təsnifatı
Dünya miqyasında yayılan Alça növünün təsnifatı aşağıda verilmişdir:

• 
  Aləm: Bitkilər - Plantae
  
• 
  Şöbəüstü: Damarlı bitkilər - Tracheophyta
  
• 
  Şöbə: Örtülütoxumlular - Angiosperms
  
• 
  Sinif: İkiləpəlilər - Magnoliopsida
  
• 
  Yarımsinif: Rozideae - Rosales
  
• 
  Sıra: Gülçiçəklilər - Rosales
  
• 
  Fəsilə: Gülçiçəklikimilər - Rosaceae
  
• 
  Yarımfəsilə: Gavalıkimilər , - Prunusceae
  
• 
  Cins: Gavalı - Prunus
  
• 
  Növ: Alça - Prunus cerasifera
  

Gavalı (Prunus) cinsinin müasir təsnifata görə aşağıdakı yarımcinsləri vardır:

1. 
   İnnab - Prunus subgen: Amygdalus.
   
2. 
   Albalı - Prunus subgen: Cerasus.
   
3. 
   Amerika gavalısı- Prunus subgen: Emplectocladus
   
4. 
   Gavalı - Prunus subgen: Prunus.
   

Dünya miqyasında alçanın 254 növü yayılmışdır. Ən geniş yayılan növləri aşağıdakılardır:

1. 
   Amerika alçası - (Prunus americana)
   
2. 
   Özbək alçası - (Prunus angustifolia)
   
3. 
   Albalıyaoxşar alça - (Prunus divaricata)
   
4. 
   Ev alşası - (Prunus domestica
   
5. 
   Kol alça - (Prunus fruticosa)
   
6. 
   Amerika bağ alçası - (Prunus hortulana)
   
7. 
   Dəniz alçası - (Prunus maritima)
   
8. 
   Yapon alçası - (Prunus mume)
   
9. 
   Munson alçası - (Prunus munsoniana)
   
10. 
    Sanada alçası - (Prunus nigra
    
11. 
    Çin alçası - (Prunus salicina)
    
12. 
    Əriyə bənzər alça - (Prunus simonii)
    
13. 
    Sahil alçası - (Prunus subcordata)
    
14. 
    Kosmat alçası - (Prunus subhirtella)
    
15. 
    Ussuriya alçası - (Prunus ussuriensis)
    

Dünyada alça sortları aşağıdakı qruplara bölünür:

1.Qərbi Avropa qrupu (Anna Şnet, Viktoriya, Venqerka ajanskata Venüerka byulskaya,Vaşinqton, Ceferson, Yekaterina, Zolotaya kaplya, Renklod, Ulensa, Syarka və s);

2. Orta Rus-volqoboyu qrupu (Venqerka moskovskaya, Venqerka pulkovskaya, Ztunsikaya, İzbılensjaya, Naridnata, Oktyabrskaya, Pulkovskaya, Severnyanka, Alıca jeltaya, Kurotnata və s.);
3. Şimali-Çin qrupu (Avan1qard, Jelyaya taratuxina, Jeltaya xoptı, Ktasnaya pozdnaya, Mançjurskaya krasnaya, Novinka, Pionerka, Komsomolka, Uraloçka və s);.
4. Yapon-Amerika qrupu (Berbank, Çiro, Klimaks, Vikson və s.);
5. Şimali Amerika qrupu (Vaneta, Kanada alçası, Opata, Pernina, Tkumeeç, Çeresoto, Yuteka, Pembina, Sapa, Kaxinta, Undervud və s.).

Dünya miqyasında geniş yayılan alça növləri

Şəkil 2.1. Ev alçacı Şəkil 2.2. İtaliya alçası-Rekord

.

Şəkil 2.3. Mirabel Şəkil 2.4.Terno

Şəkil 2.5. Çin alçası Şəkil 2.6. Rus alçası



Şəkil 2.7. Gümüşü alça Şəkil 2.8. Anna şnet



Şəkil 2.9. Macar alşası