Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələri Qarnizon və qarovul xidmətləri nizamnaməsinin təsdiq edilməsi haqqında

Hərbi şəhərciyin böyüyü

 

49. Hərbi şəhərciyin böyüyü hərbi şəhərcik ərazisində hərbi qulluqçular arasında yüksək hərbi intizamın qaydada saxlanmasına cavabdehdir.

Hərbi şəhərcik böyüyünün vəzifəsidir:

hərbi şəhərcikdə daxili qayda-qanunu müəyyənləşdirmək və saxlamaq; zərurət olduqda hərbi qulluqçuların rəftarına nəzarət etmək üçün hərbi şəhərciyin hüdudları daxilində daxili patrullar təyin etmək;

hərbi şəhərciyin mühafizəsini təşkil etmək, nəzarət-buraxılış məntəqələrində naryad xidmətini şəxsən və öz qərargahı vasitəsilə yoxlamaq;

hərbi hissələrə təhkim edilmiş ərazilərin qaydada saxlanmasına nəzarət etmək.

Bu məsələlər üzrə hərbi şəhərcik böyüyünün göstərişləri hərbi şəhərciyin ərazisində yerləşən bütün hərbi hissələrin və bölmələrin komandirləri üçün məcburidir.

50. Daxili patrullar qarnizon patrulları üçün nəzərdə tutulmuş qaydaya uyğun olaraq xidmət edirlər.

Daxili patrul rəisi, komandiri hərbi şəhərciyin böyüyü olan hərbi hissə növbətçisinə tabedir.

 

Qarnizon hauptvaxtı rəisi

 

51. Qarnizon hauptvaxtı rəisi hauptvaxtda qayda-qanuna əməl olunmasına, həbs edilənlərin düzgün saxlanmasına, həmçinin hauptvaxt əmlakının və avadanlığının qorunub saxlanmasına cavabdehdir.

Hauptvaxtdakı qarovul rəisi ona tabedir.

52. Qarnizon hauptvaxtı rəisinin vəzifəsidir:

həbs edilənlərin müvafiq sənədlərinin olmasını və düzgün tərtib edilməsini yoxlayıb onları hauptvaxta qəbul etmək, həmçinin həbs edilənlərin siyahısını tutmaq, onların saxlanması qaydalarına dəqiq əməl olunmasına nəzarət etmək (4-cü əlavə);

həbs haqqında sənədləri (cinayət prosesini həyata keçirən orqanın qərarını) saxlamaq, həbs edilənlərin sənədlərinin və şəxsi əşyalarının saxlanmasını təmin etmək;

hauptvaxt nəzdindəki qarovul rəisinə qarovul xidmət yerinə gələndə təlimat vermək;

qarovulun yeni rəisinə hauptvaxtda saxlanan həbs edilənlərin, ayrıca əsgərlərin (matrosların) və çavuşların, ayrıca gizirlərin (miçmanların) və ayrıca zabitlərin ad siyahılarını təqdim etmək; həbs edilənlərin siyahısında vaxtında zəruri dəyişikliklər etmək;

kameralar üzrə həbs edilənlərin səhər baxışlarının və axşam yoxlamalarının keçirilməsini vaxtaşırı yoxlamaq;

həbs edilənlərin əl-üz yuması, təbii ehtiyaclarını yerinə yetirməsi və gəzintiyə çıxarılması, həmçinin bu zaman onların mühafizəsi qaydasını müəyyən etmək;

həbs edilənlərin həbs müddəti qurtardıqdan sonra qauptvaxtdan azad etmək barədə, həmçinin həbs edilənləri qarnizon hərbi komendantının göstərişi ilə işə, hamama və cinayət prosesini həyata keçirən orqanın tələbi ilə prosessual hərəkətlərin həyata keçirilməsi məqsədilə göndərmək barədə qarovul rəisinə yazılı sərəncamlar vermək; həbs edilənlərin iş vaxtını, yerini və növünü göstərməklə işinin uçotunu aparmaq;

intizam qaydasında hauptvaxtda saxlanan zabitlər, gizirlər (miçmanlar) və çavuşlar, həmçinin əsgərlər (matroslar) işə cəlb olunmadıqları vaxt onlarla sıra təliminə və nizamnamələrin öyrənilməsinə aid məşğələlər təşkil etmək və keçirmək; hauptvaxtda saxlanan həbs edilənlərlə ictimai-siyasi və tərbiyə işi aparmaq;

hauptvaxtın və qarovul otağının sanitariya və yanğından mühafizə vəziyyətinə, onların vaxtında təmizlənməsinə, işıqlandırılmasına və qızdırılmasına diqqət yetirmək;

xəstələnmiş həbs edilənlər haqqında qarnizon tibb xidməti rəisinə xəbər vermək; xəstəni müalicə müəssisəsinə göndərmək zərurəti haqqında həkimin rəyi olduqda, bu barədə qarnizon hərbi komendantına məlumat vermək;

həbs edilənlərin kameralarının, hauptvaxtın avadanlığının və inventarının, qarovul otağının və postların saz saxlanmasına, həmçinin onların vaxtında təmir edilməsinə diqqət yetirmək;

həbs edilənlərdən şikayətləri (ərizələri), təklifləri qəbul etmək və komanda üzrə ötürmək;

hauptvaxt nəzdindəki qarovulların xidməti düzgün yerinə yetirmələrini hər gün yoxlamaq və bu barədə postlar cədvəlində müvafiq qeydlər etmək;

qarnizon hərbi komendantına hauptvaxtda hərbi intizamın vəziyyəti, gün ərzində qəbul olunan və hauptvaxtda saxlanan həbs edilənlərin sayı və boş yer olması haqqında hər gün, hadisələr haqqında isə dərhal məlumat vermək;

nizamnamələrin, hərbi ədəbiyyatın uçotunu aparmaq, onları saxlamaq və həbs edilənlərə vermək;

qarnizon rəisini, onun birbaşa rəislərini, qarnizon rəisi müavinlərini və qarnizon hərbi komendantını, həmçinin qoşunlarda təftiş (yoxlama) aparılmasına rəhbərlik etmək üçün gələnləri və onların göstərişi ilə təftiş (yoxlama) aparılmasına rəhbərlik etmək üçün gələnləri və onların göstərişi ilə təftiş (yoxlama) qrupu üzvlərindən olan zabitləri (generalları, admiralları) qarşılamaq, özünü onlara təqdim etmək və hauptvaxtda onları müşayiət etmək;

 

III fəsil.

Qarnizon qarovulları növbətçisi və onun köməkçisi

 

53. Qarnizon qarovullarına bilavasitə rəhbərlik etmək üçün qarnizon hərbi hissələrinin nizami zabitlərindən vəzifəcə bölük (batareya) komandirindən kiçik olmayan qarovullar növbətçisi və kiçik zabitlərindən isə onun köməkçisi təyin olunur. Qarovulların sayı az, yaxud onlar bir-birinə yaxın olduqda, qarovullar növbətçisinin köməkçisi təyin edilməyə bilər.

Ancaq bir qarnizon qarovulu təyin olunduğu qarnizonlarda qarnizon rəisinin əmri ilə qarovullar növbətçisinin vəzifəsi qarovul təyin edilən hərbi hissənin növbətçisinə həvalə edilə bilər.

Qarnizon qarovullarının sayı çox olduqda və onlar bir-birindən xeyli aralı yerləşdikdə onlar bölmələrə bölünə bilər. Bu halda hər bölməyə qarovullar növbətçisi, zərurət olduqda isə onun köməkçisi təyin edilir.

54. Qarovullar növbətçisi qarnizon qarovullarının düzgün xidmət etmələrinə cavabdehdir. O, qarnizon rəisinə və hərbi komendanta tabedir.

Qarovullar növbətçisinin vəzifəsidir:

növbəyə başlamazdan qabaq hərbi hissə qərargahından onun qarovullar növbətçisi təyin olunması haqqında yazılı göstəriş almaq;

təyin edilmiş vaxtda qarnizon hərbi komendantının yanına gəlmək, qarovullar növbətçisi təyin olunması haqqında yazılı göstərişi ona təqdim etmək, köhnə və təzə parollar yazılmış kağızları və lazımi göstərişləri almaq;

köhnə qarovullar növbətçisinə özünü təqdim etmək və ona köhnə parolları bildirmək;

qarovullar naryadı cədvəlini, postların yerləşmə sxemlərini, postlar tabellərini, qarovul rəisləri üçün təlimatları və qarovul növbətçisi üçün təlimatı öyrənmək;

qarnizon qarovullarının dəyişməsini keçirmək;

onun üçün ayrılmış otaqda olmaq; xidməti işlə əlaqədar başqa yerə gedərkən, köməkçisini otaqda öz yerinə qoymaq, haraya və hansı müddətə getdiyini ona bildirmək;

qarnizon qarovullarının xidmətini, hasarların, qarovul otaqlarında və postlarda rabitə vasitələrinin, siqnalizasiyanın, yanğınsöndürmə vasitələrinin sazlığını gündə azı iki dəfə (bir dəfə gecə) şəxsən yoxlamaq, nöqsanların aradan qaldırılması üçün dərhal tədbirlər görmək;

gecə vaxtı döyüş texnikası dayanacaqlarını və yerləşdikləri zonaları, hava tutqun olduqda isə gündüz də yoxlamaq və yoxlamanın nəticəsini postlar cədvəlində qeyd etmək;

hava şəraitindən asılı olaraq qarovulların postda dayanma müddətinin dəyişdirilməsi barədə göstərişlər vermək;

qarnizon rəisini və öz birbaşa rəislərini, həmçinin qarnizon hərbi komendantını qarşılamaq, onlara raport vermək, məsələn: «Yoldaş polkovnik. Qarovullarda növbətçiliyim zamanı hadisə baş verməyib (yaxud baş verib filan-filan). Qarovullar növbətçisi kapitan Həsənov»;

qarovulları yoxlamaq üçün gəlmiş şəxslərin qabaqcadan şəxsi vəsiqələrini və qarovulları yoxlamaq hüququ barədə birdəfəlik vəsiqəsini yoxlayaraq, onları müşayiət etmək, yaxud bunun üçün öz köməkçisini göndərmək (244-cü maddə);

qarnizonun növbətçi bölməsinin həyəcan və ya çağırış üzrə hərəkətə hazırlığını yoxlamaq.

55. Dəyişmə qurtarandan sonra yeni qarovullar növbətçisi köhnə növbətçidən siyahıda göstərilən sənədləri qəbul edir.

Qarovul rəisləri növbənin dəyişdirilməsi haqqında məlumat verdikdən sonra qarovul növbətçiləri qarnizon rəisinə, o olmadıqda isə qarnizon hərbi komendantına növbətçiliyin təhvil-təslimi haqqında məlumat verirlər, məsələn: «Yoldaş general-mayor. Kapitan Həsənov qarovul növbətçiliyini təhvil verdi»; «Yoldaş general-mayor. Kapitan Xəlilov qarovul növbətçiliyini qəbul etdi». Sonra yeni növbətçi yeni növbəni qəbul edərkən aşkar edilmiş bütün çatışmazlıqlar haqqında, köhnə növbətçi isə qarovulların xidməti zamanı aşkar edilmiş çatışmazlıqlar və onların aradan qaldırılması tədbirləri, həmçinin keçən sutka ərzində baş vermiş hadisələr haqqında məlumat verirlər. Məlumatdan sonra yeni növbətçi bu qeydlərlə növbətçilərin təhvil-təslim kitabını baxmaq üçün qarnizon hərbi komendantına təqdim edir.

56. Qarnizon qarovullarının birində hadisə baş verdikdə, qarovullar növbətçisi dərhal hadisə yerinə gedir, zərurət olduqda, qarnizon rəisinin və ya hərbi komendantın icazəsi ilə növbətçi bölməni və ya onun bir hissəsini, yanğın zamanı isə ondan əlavə, yanğınsöndürmə komandasını çağırır.

Qarovullarda baş vermiş hadisələr və görülmüş tədbirlər haqqında qarovullar növbətçisi qarnizon hərbi komendantına, yaxud qarnizon rəisinə dərhal məlumat verir, qarovulun təyin olunduğu hərbi hissə komandirinə xəbər verir.

57. Qarovullar növbətçisi qəflətən xəstələnərsə, vəzifəsinin icrasını müvəqqəti olaraq öz köməkçisinə həvalə edir, bu barədə qarnizon hərbi komendantına məlumat verir, sonra isə onun göstərişlərinə əsasən hərəkət edir.

58. Qarovul rəisi qəflətən xəstələndikdə, qarovullar növbətçisi onu hərbi hissəyə, təcili tibbi yardım tələb olunduqda isə yaxındakı müalicə müəssisəsinə göndərir. Qarovullar növbətçisi qarovul rəisi vəzifəsinin icrasını qarovul rəisinin köməkçisinə (dəyişdiriciyə) həvalə edir və ya xəstələnəni əvəz etmək üçün hərbi hissədən yeni qarovul rəisi çağırır, onunla birlikdə qarovul otağına gedir və qarovulun qəbuluna rəhbərlik edir. Qarovullar növbətçisi yeni qarovul rəisinə qüvvədə olan parolu bildirir və bu hadisə haqqında qarnizon hərbi komendantına dərhal məlumat verir.

59. Ştat üzrə hərbi komendantın növbətçi köməkçiləri vəzifəsinin nəzərdə tutulmadığı qarnizonlarda qarnizon patrullarının xidmətinə rəhbərlik üzrə onların vəzifələri qarnizon rəisinin əmri ilə qarovullar növbətçisinə həvalə edilir.

60. Qarovullar növbətçisinin köməkçisi qarovullar növbətçisinə tabedir.

Qarovullar növbətçisi köməkçisinin vəzifəsidir:

qarnizon hərbi komendantından göstərişlər almaq üçün təyin olunan vaxtda onun yanına gəlmək;

qarovullar naryadı cədvəlini, postların yerləşmə sxemlərini, postlar tabelini, qarovulun rəisləri və qarovullar növbətçisi üçün təlimatları öyrənmək;

qarovulları dəyişmə üçün vaxtında sıraya düzmək və onların tərkibini yoxlamaq, qarovul rəislərinin hərbi rütbələrini və soyadlarını yazmaq, qarovulların şəxsi heyətinə qarovullar növbətçisinin hərbi rütbəsini və soyadını, eləcə də öz soyadını elan etmək;

qarovullar növbətçisinin otağında olan əmlakı və avadanlığı siyahı ilə qəbul etmək;

qarovullar növbətçisinin əmri ilə qarovulların xidmətlərini yoxlamaq, nöqsanların aradan qaldırılması üçün tədbirlər görmək və bu barədə qarovullar növbətçisinə məlumat vermək;

qarovullar növbətçisi olmadıqda onun vəzifələrini yerinə yetirmək.

61. Qarovullar növbətçisi və onun köməkçisi qarnizon hərbi komendantlığında, bölmə qarovulları növbətçisi və onun köməkçisi isə qarnizon hərbi komendantının göstərişi ilə öz bölməsinin qarovullarından birində olmalıdır.

Qarovullar (bölmə qarovulları) növbətçisi və onun köməkçisi onların təyin olunduqları hərbi hissənin nəqliyyat vasitələri ilə təmin edilirlər.

Qarovullar növbətçisi və onun köməkçisi tapança ilə silahlanırlar.

62. Qarovullar növbətçisinə və onun köməkçisinə növbətçilik zamanı qarnizon rəisinin təyin etdiyi vaxtda bir-birini əvəz etməklə 4 saatdan çox olmayaraq silahını çıxarmadan və soyunmadan uzanıb dincəlməyə (yatmağa) icazə verilir.

63. Daxili qarovullara (gəmi qarovullarına) aid olan qarovullar növbətçisi vəzifəsini hərbi hissə (gəmi) növbətçisi, qarovullar növbətçisinin köməkçisi vəzifəsini isə hərbi hissə növbətçisinin köməkçisi yerinə yetirir.

Düşərgə qarovullarına aid olan qarovullar növbətçisi vəzifəsini düşərgə toplanışı növbətçisi yerinə yetirir.

 

IV fəsil.

Qarnizonda patrulluqetmə

 

64. Hər bir qarnizonda hərbi qulluqçular arasında qayda-qanunu və yüksək hərbi intizamı saxlamaq üçün qarnizon rəisinin əmri ilə küçələrdə və ictimai yerlərdə, dəmiryol stansiyalarında, vağzallarda, limanlarda, aeroportlarda, həmçinin qarnizona bitişik yaşayış məntəqələrində patrulluqetmə təşkil olunur, bundan ötrü qarnizon hərbi hissələrinin, hərbi məktəblərinin və müəssisələrinin tərkibindən patrullar təyin edilirlər.

Patrullar piyada, motosikllərdə, yaxud avtomaşınlarda ola bilərlər.

65. Qarnizonda patrulluq etmə qarnizon rəisinin təyin etdiyi günlərdə və saatlarda həyata keçirilir.

Patrullar sutkalıq, yaxud günün və ya gecənin müəyyən vaxtı üçün təyin edilə bilərlər.

Sutkalıq təyin edilən patrullar hər 4 saatdan bir hərbi komendantlıqda iki saat dincələrək növbə ilə patrulluq edirlər.

66. Qarnizon patrulları qarnizon hərbi komendantına və hərbi komendantın növbətçi köməkçisinə (hərbi komendantın növbətçi köməkçisi olmayan yerlərdə qarovullar növbətçisinə) tabedirlər. Dəmiryol stansiyalarında, dəniz (çay) limanlarında və aeroportlarda patrulluq etməyə təyin olunan patrullar onlardan əlavə, dəmiryol (su yolu) sahəsinin və stansiyasının (limanın), aeroportun hərbi komendantına tabedirlər.

67. Patrul patrul rəisindən və iki-üç patrul nəfərindən ibarətdir.

Patrula həvalə edilən vəzifələrdən asılı olaraq, ona zabitlərdən, gizirlərdən (miçmanlardan) və ya çavuşlardan rəis təyin edilir.

Bakı qarnizonunda, həmçinin dəmiryol stansiyası (liman, aeroport) rayonunda patrulluqetmə üçün təyin edilən patrulun rəisi zabitlərdən təyin edilir.

Patrul nəfərləri əsgərlərdən (matroslardan) və ya çavuşlardan təyin olunurlar.

68. Patrul naryadı şəraitdən asılı olaraq silahlı və ya silahsız ola bilər. Zabitlərdən və gizirlərdən (miçmanlardan) təyin edilmiş patrul rəisləri bütün hallarda iki dolu maqazini olan tapança ilə silahlanırlar. Patrulun qalan şəxsi heyətinin silahlanmasını qarnizon rəisi qarnizon üzrə əmrlə müəyyən edir.

69. Patrulun şəxsi heyətinin sol qolunda qırmızı materialdan sarğı olmalıdır. Bu sarğıya ağ boya ilə «PATRUL» sözü yazılır, yaxud ağ materialdan tikilir. Sarğının uzunluğu 30-40 sm, eni 10 sm olmalıdır.

Bakı qarnizonu patrullarının geyim formasını Azərbaycan Respublikasının müdafiə naziri müəyyən edir.

70. Patrul naryadı cədvəlini, patrulluqetmə sxemini və patrullar üçün təlimatı qarnizon hərbi komendantı tərtib edir və qarnizon rəisi təsdiq edir.

Patrul naryadı cədvəlində patrulların sayı, tərkibi, silahları, geyim forması, xidmət tarixi və patrul təyin olunan hərbi hissə (bölmə) göstərilir.

Patrul xidməti sxemində patrul nəfərlərinin hərəkət marşrutları, ictimai yerlər (teatrlar, mədəniyyət evləri, kinoteatrlar, klublar və s.) kütləvi gəzinti yerləri, hərbi komendantlıqla əlaqə saxlamaq üçün telefonlar, həmçinin polis şöbələrinin, sahə polis müvəkkillərinin yerləşdikləri yerlər göstərilir.

Patrullar üçün təlimatda patrulların vəzifələri, onların hər bir hərəkət marşrutunda xidmət xüsusiyyətləri, qarnizon hərbi komendantlığı, yaxınlıqdakı polis şöbələri, sahə polis müvəkkilləri ilə əlaqə üsulları göstərilir.

Qarnizonun patrul naryadı cədvəlindən çıxarışlar, yeni ayın başlanmasına 10 gün qalmış patrul xidmətinə cəlb edilən bütün hərbi hissələrə göndərilir.

71. Patrul heyəti naryadın başlanmasına ən geci bir gün qalmış bir qayda olaraq ancaq eyni bölmədən təyin edilir.

Patrul heyətinə intizamlı, tələbkar, yaxşı sıra hazırlığı olan, fiziki cəhətdən sağlam və yaxşı xidmət edən hərbi qulluqçular təyin edilirlər.

Qarnizon patrullarının təyin olunduğu hərbi hissə komandirləri patrulların şəxsi heyətinin seçilməsi, onun xidmətə hazırlanması və vaxtında qarnizon hərbi komendantının yanına təlimata göndərilməsi üçün məsuliyyət daşıyırlar.

72. Qarnizon patrulu rəisinə növbəyə başlaması ərəfəsində hərbi hissə qərargahı tərəfindən yazılı göstəriş verilir, bu göstəriş əsasında qarnizon hərbi komendantı ona patrulluqetmə hüququ haqqında vəsiqə təqdim edir. Vəsiqədə hərəkət marşrutu, patrul xidmətinin vaxtı və xüsusi tapşırıqlar göstərilir.

73. Patrul rəisinin vəzifəsidir:

təyin olunmuş vaxtda qarnizon hərbi komendantının yanına təlimata gəlmək və zəruri sənədləri öyrənmək;

patrulun vəzifələrini bilmək və patrul nəfərlərinin xidmətinə rəhbərlik etmək;

hərbi qulluqçular tərəfindən hərbi intizam tələblərinin yerinə yetirilməsinə və müəyyən edilmiş geyim forması qaydalarına əməl edilməsinə diqqət yetirmək;

hərbi rütbəcə özünə bərabər və özündən kiçik olan hərbi qulluqçular hərbi intizamı pozduqda, onlara xəbərdarlıq etmək, zəruri hallarda onların sənədlərini yoxlamaq, ehtiyac olarsa onları qarnizon hərbi komendantlığına göndərmək;

qayda-qanunu bərpa etməklə rəislərə və böyüklərə yardım göstərmək və hərbi intizamı pozan hərbi qulluqçuları onların tələbi ilə qarnizon hərbi komendantlığına göndərmək;

qarnizon hərbi komendantlığı (qarovullar növbətçisi), həmçinin polis postları ilə əlaqə yaratmaq üçün öz marşrutunda telefon olan yerləri bilmək və patrulluqetmə haqqında hərbi komendanta və ya onun köməkçisinə (qarovullar növbətçisinə) vaxtaşırı məlumat vermək;

küçələrdə və ictimai yerlərdə mülki şəxslər arasında qayda-qanunun saxlanmasında polis işçilərinə zəruri yardım göstərmək;

tutulub saxlanan və qarnizon hərbi komendantlığına göndərilən hərbi qulluqçuların siyahısını tərtib etmək (6 saylı əlavə); patrul xidməti qurtardıqdan sonra siyahını qarnizon hərbi komendantına təqdim etmək, patrul şəxsi heyəti ilə birlikdə öz hərbi hissəsinə qayıtmaq və tapşırığın yerinə yetirilməsi haqqında hərbi hissə növbətçisinə məlumat vermək.

Hərbi qulluqçu sərxoş halda tutulub saxlandıqda, patrul rəisi ondan heç bir izahat tələb etməməlidir.

74. Patrul nəfərinin vəzifəsidir:

sayıq xidmət etmək, hərbi qulluqçuların davranışına nəzarət etmək, onlar tərəfindən hərbi intizamın və ictimai qaydanın pozulması hallarını gördükdə, bu barədə patrul rəisinə məlumat vermək;

patrul rəisinin əmrlərini tez və düzgün yerinə yetirmək, onun icazəsi olmadan heç yerə getməmək;

tutulub saxlananlardan patrul rəisinin əmri olmadan heç bir şey qəbul etməmək və onlara heç nə verməmək;

tutulub saxlananların xahişləri barəsində patrul rəisinə məlumat vermək;

patrul növbətçiliyini qurtarandan sonra öz bölməsinə qayıtmaq və gəlməsi haqqında növbətçiyə məlumat vermək.

75. Patrul şəxsi heyəti xidmət vəzifələrini yerinə yetirərkən, hərbi intizamın saxlanmasında, geyim forması, hərbi nəzakət və əsgəri salamlaşma qaydalarının yerinə yetirilməsində nümunəvi olmalıdır. Xidmət vaxtı ona kənar şəxslərlə danışmaq və başqa yollarla öz vəzifəsini yerinə yetirməkdən yayınmaq qadağandır.

76. Hərbi rütbəcə özünə bərabər və ya özündən kiçik olan hərbi qulluqçulara müraciət etdikdə patrul rəisi onun hərbi rütbəsini və öz vəzifəsini deyərək, zəruri tələbləri irəli sürür, məsələn: «Yoldaş çavuş. Mən patrul rəisiyəm. Siz geyim formasını pozmusunuz. Filan-filanı yerinə yetirin».

77. Müddətli xidmət hərbi qulluqçuları buraxılmada olduqları zaman müəyyən edilmiş geyim forması, əsgəri salamlaşma qaydalarını kobudcasına pozarlarsa, bu və ya başqa şəkildə intizamsızlıq göstərərlərsə, patrul rəisi tədbir görülməsi üçün belə hərbi qulluqçuların buraxılmasını dayandırıb onları patrulların müşayiəti ilə hərbi komendantlığa göndərmək və ya öz hərbi hissələrinə qaytarmaq hüququna malikdir. Buraxılma vərəqələri ilə başqa qarnizondan gəlmiş hərbi qulluqçular da tutulub saxlanır və hərbi komendantlığa göndərilirlər. Tutulmanın vaxtı və səbəbi barəsində patrul rəisi hərbi qulluqçunun buraxılma vərəqəsində müvafiq qeydlər edir.

Hərbi qulluqçu tutularkən tabe olmadıqda və ya müqavimət göstərdikdə, patrul rəisinin ona qarşı güc tətbiq etmək hüququ vardır.

Tutulub saxlanmış hərbi qulluqçuların soyuq və odlu silahları, döyüş sursatı, həmçinin şəxsiyyətini təsdiq edən sənədləri alınaraq patrul rəisi tərəfindən qarnizon hərbi komendantına və ya onun köməkçisinə (qarovullar növbətçisinə) təhvil verilir.

78. Hərbi rütbəcə böyük hərbi qulluqçu hərbi intizamı pozduqda patrul rəisi ona müraciətlə xahiş edir ki, intizamın pozulmasına son qoysun. Xahiş yerinə yetirilmədikdə patrul rəisi dərhal bu barədə qarnizon hərbi komendantına və ya onun köməkçisinə (qarovullar növbətçisinə) məlumat verməli və onların göstərişləri ilə hərəkət etməlidir.

79. Silah işlətmək son tədbirdir və ancaq müstəsna hallarda, yəni təxirə salınması heç cür mümkün olmadıqda, bütün başqa görülmüş tədbirlər nəticə vermədikdə və ya şəraitə görə başqa tədbirlərin görülməsi mümkün olmadıqda buna yol verilir.

Patrul rəisi şəxsən, yaxud onun əmri ilə patrul nəfərləri ancaq aşağıda göstərilən hallarda silah işlədə bilərlər:

hərbi qulluqçuları, zərurət olduqda isə mülki şəxsləri onların həyatı üçün təhlükə yaradan basqından başqa yolla müdafiə etmək mümkün olmadıqda;

patrula basqın nəticəsində patrul rəisinin və ya patrul nəfərlərinin həyatı bilavasitə təhlükəyə məruz qaldıqda, habelə onların silahını almaq cəhdlərini aradan qaldırmaq lazım gəldikdə;

silahlı müqavimət göstərən cinayətkarı tutarkən.

Silah işlətməzdən əvvəl, şərait imkan verirsə, patrul rəisi səslə və ya havaya atəş açmaqla silah işlədiləcək şəxsə xəbərdarlıq etməlidir. Silah işlədilməsi haqqında patrul rəisi qarnizon hərbi komendantına və ya onun köməkçisinə (qarovullar növbətçisinə) dərhal məlumat verməlidir.

İzdihamlı küçələrdə, meydanlarda və ictimai yerlərdə odlu silah işlədilməsindən kənar şəxslərin zərər çəkə biləcəyi bütün hallarda patrul heyətinin silah işlətməsi qəti qadağandır.

Bu Nizamnamədə göstərilən hallar istisna olmaqla, patrul heyətindən heç kimin qayda-qanun yaratmaq məqsədilə silahla hədələmək, xəbərdarlıq atəşi açmaq hüququ yoxdur.

80. Hərbi intizamı və ictimai qaydanı pozduğuna görə qarnizon hərbi komendantlığına gətirilən hərbi qulluqçular hərbi komendantın köməkçisi (qarovullar növbətçisi) tərəfindən qəbul edilir, adları tutulub saxlananların uçotu kitabına (6 saylı əlavə) yazılır və qarnizon hərbi komendantı qərar qəbul edənədək bir sutkaya qədər müvəqqəti tutulub saxlananlar kameralarına salınırlar.

81. Hərbi komendantın köməkçisi (qarovullar növbətçisi) tutulub saxlanmış hərbi qulluqçuları qəbul edərkən, onların üst-başını axtarır, bel qayışlarını, kamerada saxlanmasına icazə verilməyən qiymətli əşyalarını, həmçinin bütün xidməti sənədlərini alır. Silahın və döyüş sursatının, sənədlərin və qiymətli əşyaların alınması haqqında protokol tərtib olunur. Protokolu hərbi komendantın köməkçisi (qarovullar növbətçisi), tutulanı gətirmiş şəxslər və tutulanın özü imzalayırlar.

Qarnizon hərbi komendantlığına sərxoş halda gətirilmiş hərbi qulluqçular protokolu ayılandan sonra imzalayırlar.

82. Müvəqqəti tutulub saxlananlar kameralarında saxlanan hərbi qulluqçuları qarnizon hauptvaxtının qarovulları mühafizə edirlər. Qarnizon hauptvaxtı qarnizon hərbi komendantlığından uzaqda yerləşirsə, tutulmuş hərbi qulluqçular xüsusi təyin olunmuş və bu Nizamnamənin 183-cü maddəsinə uyğun xidmət edən silahlı patrullar tərəfindən mühafizə edilə bilərlər.

83. Patrul xidməti qurtardıqdan sonra qarnizon hərbi komendantı tərəfindən zəruri qeydlər edilmiş göstəriş hərbi hissə qərargahına verilmək üçün patrul rəisinə qaytarılır.

 

V fəsil.

Qarnizonun növbətçi bölməsi

 

84. Qarnizonun növbətçi bölməsi qarnizon qarovullarının gücləndirilməsi və ya qarnizonda yanğın, təbii fəlakət və başqa hadisələr baş verdikdə, təcili çağırılma halları üçün qarnizon rəisinin əmri ilə təyin olunur.

Böyük qarnizonlarda qarnizonun bir neçə qarnizon növbətçi bölməsi təyin oluna bilər.

85. Növbətçi bölmə, bir qayda olaraq, hər sutka üçün qarnizon qarovullarının təyin edildiyi hərbi hissələrdən təyin olunur və qarnizon rəisinə, qarnizon hərbi komendantına və qarovullar növbətçisinə tabe olur.

Qarnizon növbətçi bölməsinin təyin edilməsi barədə əmrdə onun tərkibi, silahı, döyüş sursatı, geyim forması və nəqliyyat vasitələri göstərilir.

86. Növbətçi bölmə qarnizon rəisi, qarnizon hərbi komendantı və ya onların icazəsi ilə qarovullar növbətçisi tərəfindən çağırılır.

Növbətçi bölmə çağırılarkən onun haraya, hansı vaxta və kimin sərəncamına gəlməsi, həmçinin döyüş sursatının miqdarı və verilmə qaydası göstərilir.

Növbətçi bölməyə döyüş sursatı hərbi hissə komandirinin (qərargah rəisinin) və ya hərbi hissə növbətçisinin göstərişi ilə verilir.

Növbətçi bölmənin çağırılması ilə bir vaxtda əgər zərurət olarsa, qarnizon rəisinin sərəncamı ilə yeni növbətçi bölmə təyin edilir.

87. Hərbi hissə komandiri növbətçi bölmənin daimi hazırlığı, həmçinin təyin edilmiş yerə vaxtında getməsi üçün məsuliyyət daşıyır.

88. Növbətçi bölmə öz hərbi hissəsinin yerləşdiyi yerin yaxınlığında məşğələ keçir. Növbətçi bölmənin yeri hərbi hissə növbətçisinə və qarovullar növbətçisinə dəqiq məlum olmalıdır.

89. Növbətçi bölmə təyinat yerinə gəldikdə, qarnizon hərbi komendantının, qarovullar növbətçisinin və ya sərəncamına gəldiyi şəxsin göstərişi ilə hərəkət edir.