Azərbaycan respublikasi səHİYYƏ naziRLİYİ azərbaycan tibb universiteti S. A. Gürzəliyev

6.Xroniki təsir həddi (Lim
ch
)
– maddənin minimal 
dozasının (konsentrasiyasının) gündə 4 saat müddətində, həftədə 
5 dəfə olmaqla, 4 aydan az olmamaqla təsiri zaqmanı fiziolooji 
uyğunlaşdırıcı reaksiyalardan kənara çıxa bilən və yaxud gizli 
(müvəqqəti kompensə olunan) patologiya törədə bilən minimal 
doza və ya konsentrasiyadır. 
Kəskin və xroniki təsir həddinin təyin edilməsi kəskin və 
xroniki təsir zonasını təyin etməyə imkan verir və bütün əvvəl 
öyrənilmiş xarakteristikiaya əsasən zəhərin işçi zonası havasında 
YVK-nın əsaslandırılmasına imkan verir. 
Kimyəvi maddənin təhlükəliliyinin qiymətləndirilməsi 
zamanı vacib əhəmiyyət verilən göstəricilərdən biri 
kumulyasiyadır.
Maddi və funksional kumulyasiya ayırd olunur. 

---

32 
Maddi kumulyasiyada maddənin özü orqanizmdə toplanması baş 
verdiyi halda, funksional kumulyasiyada maddənin toplanması 
ilə şərtlənən effekt yaranır. Toksiki agentin kumulyativ xassəsi 
kumulyasiya əmsalı göstəricisi ilə ifadə olunur. 
7.Kumulyasiya əmsalı (K
kum
)
– təcrübə heyvanlarında 
50%-də ölüm effekti törədən (dəfələr təkrar yeridilən) dozasının,
birdəfəlik yeritməklə eyni effekt törədən dozaya nisbəti ilə 
hesablanır. Bu aşağıdakı formulla hesablanır: 
K
kum
=DL
50
n
/ DL
50
1 
burada DL50n təkrar yeritməklə(n) summar orta ölüm dozasıdır. 
Sənaye zəhərlərinin kumulyativ xassəsinin şiddəti xeyli 
fərqli ola bilər.Belə ki, Kkum=1 olduqda, effekt çox yüksək 
kumulyativ, Kkum=1-2.2 olduqda yüksək kumulyativ və 
Kkum=2.2-5-ə qədər olduqda orta kumulyativ və Kkum=5-dən 
yuxarı olduqda zəif kumulyativ kimi qiymətləndirilir.Təbii olaraq 
Kkum nə qədər kiçik olarsa, bu maddənin daha yüksək 
kumulyativ xassəyə malik olduğunu göstərir.Bu o deməkdir ki, 
xroniki zəhərlənmə zamanı maddə daha daha böyük potensial 
təhlükə təşkil edir.