Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti magistratura məRKƏZİ

Dövlət büdcəsində neftin proqnzlaşdırılan qiymeti,ABŞ dolları ilə neftin qiyməti Türkmənistan Qazaxıstan Küveyt OPEK Qatar OPEK BƏƏ OPEK İraq OPEK Azərbaycan Respublikası	2015 2016 50 50 40 45 55 80 95 45 90 50

Cədvəl 1-dəndə göründüyü kimi, neftinqiymətindəkivolatillikqarşıdakı dövrdə də makroiqtisadi çərçivəninformalaşdırılmasındatəbiiresurslarlazəngindövlətlər üzrə müxtəlifyanaşmaları mövcuddur.
Neftin qiymətinin dünya bazarlarında aşağı düşməsi, ilk növbədə, təbii resursla zəngin dövlətlərin büdcəsində əhəmiyyətli dəyişiklərə səbəb olmuşdur. Bu sırada ilk növbədə qeyd edilən itkilər Səudiyyə Ərəbistanının büdcəsi üzrə müşahidə edilir21. Səudiyyə Ərəbistanı üzrə dövlət büdcəsi kəsirinin ÜDM-ə faiz nisbətinin 20%-ə çatması, Norveçdə isə dövlət büdcəsi profisitinin 6,1%-dən 3,8%-dək azalması proqnozlaşdırılır. Ümumiyyətlə, təbii resursla zəngin dövlətlərin 2015-ci il üzrə dövlət büdcəsində neftin dünya bazarlarında qiymətinin 50 ABŞ dollarından yüksək olduğu təqdirdə balanslaşdırılması mümkün hesab edilirdi. Eyni zamanda, nəzərə almaq lazımdır ki, bu ölkələrin heçdə hamısı uzunmüddətli fiskal fəzaya malik deyil. Bu şəraitdə fiskal fəza rolunu suveren fondlara toplanmış aktivlər təşkil edir. Misal üçün, İran, İraq, Oman, Bəhreyn kimi dövlətlərdə fiskal fəzanın həcminin az olması baxımından büdcə itkilərinin böyük olacağı ehtimal edilir.
Növbəti il üçün dövlət büdcəsinin gəlirlərinin ÜDM-ə nisbətinin 25,2% təşkil edəcəyi gözlənilir. Qeyd edək ki, 2017-2019-cu illərdə dövlət büdcəsinin gəlirlərinin ÜDM-ə nisbəti müvafiq olaraq 22,0%, 23,6% və 21,9% səviyyəsində proqnozlaşdırılmışdır.
2016-cı ildə dövlət büdcəsinin mədaxil mənbələri (Maddə 2) üzrə 2015-ci illə müqayisədə əsas artımlar səhmlərinin payı dövlətin payı olan bir sıra müəssisələrdən alınan dividendlər üzrə 2800,0 min manat, həmçinin xarici ölkələrin hökumətlərinə verilmiş kreditlər üzrə daxilolmalar üzrə isə 11502,0 min manat, yol vergisi üzrə 19400,0 min manat, sadələşdirilmiş vergi üzrə 25000,0 min manat, o cümlədən hüquqi şəxslərin əmlak vergisi üzrə 11200,0 min manat, sair daxilolmalar üzrə 6698,0 min manat, əsas azalmalar isə ölkəmizdə istehsal edilən və qiymətləri tənzimlənən bir çox məhsulların satış qiyməti ilə bir istisna hal var yəni burada (ixrac xərcləri çıxılmaqla) ölkə daxilində topdan satış qiyməti arasındakı fərqdən daxilolmalar üzrə 77000,0 min manat, hüquqi şəxslərin mənfəət vergisi üzrə isə 389400,0 min manat, əlavə dəyər vergisi üzrə 10000,0 min manat, Dövlət Neft Fondundan daxilolmalar üzrə 4388000,0 min manat (gözlənilən icra ilə müqayisədə isə 2130000,0 min manat) praqnozlaşdırılmışdır.