Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki biznes universiteti “Menecment və Marketinq”

Трансмилли ширкятляр мцхтялиф юлкялярдя йерляшян, мцхтялиф профилли, чохсайлы мцяссисялярин бирляшмяси иля тясяррцфат фяалиййятинин хцсуси формасынын йарадылмасыдыр ки, бунун да игтисади сийасятинин ясас мягсяди рягабяти йох етмяк вя истещсал етдийи мящсуллар цзря дцнйа базарында инщисары яля алмагдыр. Беля компанийалар юзлярини дцнйа базарынын хадими щесаб едирляр. Бу компанийаларын али вя функсионал рящбярлийи истещсалын, маркетинг сийасятинин, малиййя, хаммал вя ямяк ресурсларынын щярякятинин, мадди-техники тяъщизат вя сатыш системинин цмумдцнйа мигйасында планлашдырылмасы иля мяшьул

олурлар.

Трансмилли ширкятлярин конйунктурайа эцълц тясир едя билмяси онун ашаьыдакы ясас хцсусиййятляри иля ялагядардыр:

- тясяррцфат фяалиййятинин вя мцлкиййятин чох бюйцк мигйасы;

- хариъи фяалиййятин эенишляндирилмяси нятиъясиндя капиталын вя истещсалын бейнялмилялляшдирилмяси;

- ТМШ дахилиндяки иштиракчылар арасында мцнасибятин юзцнямяхсус хцсусиййятляри;

- ТМШ-нин конгломерантлыьы;

- истещсалын вя капиталын бейнялхалг сявиййядя тямяркцзляшмяси;

- истещсал просесинин иштиракчылар арасында ихтисаслашмасы;

- хариъи юлкялярдя истещсал вя сатышла мяшьул олан кцлли мигдарда тюрямя компанийаларынын фяалиййят эюстярмяси;

- инщисарчы характери;

- ана компанийа иля тюрямя компанийалар, щямчинин тюрямя компанийаларын юзляри араларында мал мцбадилясинин хцсуси характери;

- елми-техники тяряггинин йцксяк сцрятля инкишафы вя бунун нятиъяси олараг йени ямтяялярин истещсалы;

- истещсалын диверсификасийа гайдасында инкишафы.

Yuxarıda deyilənlərin kontekstində birbaşa xarici investisiya əsasında yaradılmış bir xarici filiala sahib olan şirkətləri belə beynəlxalq hesab etmək olar.

Bununla belə, beynəlxalq şirkətlərin müəyyən edilməsinin bir neçə variantı mövcuddur. TMŞ üzrə BMT komissiyası beynəlxalq şirkətlər kateqoriyasına aşağıdakı əlamətlərə malik şirkətləri aid edir:

• 
  hüquqi forması və fəaliyyət sferasından asılı olmayaraq iki və ya daha artıq ölkədə təsərrüfat vahidlərinə malik olanlar;
  
• 
  bir rəhbər mərkəz vasitəsilə razılaşdırılmış siyasət və ümumi strategiya həyata keçirməyə imkan verən sistem çərçivəsində fəaliyyət göstərənlər;
  
• 
  şirkətin ayrı-ayrı vahidləri mülkiyyət vasitəsilə və ya digər şəkildə elə cür əlaqədə olmalıdır ki, bu vahidlərdən biri və ya daha artığı digərlərinin fəaliyyətinə əhəmiyyətli təsir göstərir, onlarla biliklərini, təcrübəsini və məsuliyyətini bölüşdürür.