Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki döVLƏt universiteti

Sacayağı, adətən, üç ayaqlı olub dəmirdən düzəldilirdi. Sacı onun üstünə qoymaqdan 
əlavə, qazan, çölmək və ya sapılcada xörək bişirən zaman sacayağıdan istifadə olunurdu.  
Şiş uzunu üç çərək, eni 0,5 sm olan dəmir çubuqdan döyülüb düzəldilən şişin ucu iti, baş 
tərəfi buruqlu, yaxud halqavari vəziyyətdə hazırlanır. Asmaq üçün ona məftildən  əlavə halqa 
düzəldilirdi.  Şiş,  əsasən, kabab bişirmək üçün istifadə olunardı. Bundan əlavə, yuxa çörəyi 
bişiriləndə  xəmir yaymasını  əks üzünə  şiş vasitəsilə çevirərdilər. Bir qayda olaraq kabab şişi 

---

 
39
«dəst» halında düzəldilərdi. 
Qiyməkeş,  adətən, poladdan hazırlanmaqla, sulğucu ağac dəstəyə keçirilirdi. Müxtəlif 
formada düzəldilən qiyməkeşin bəzisinin ucu sivri olub, geri qatlanır, bəzisinin isə ucu dördkünc 
şəkildə hazırlanırdı. Qiyməkeşin digər bir növü odun baltasına oxşamaqla, uzun dəstəklə 
tamamlanırdı. Qiyməkeş sümük çapmaq, göyərti və ya heyvan ətini «qiymə» halına salmaq və s. 
məqsədlərlə işlənirdi. 
Bıçaq. Mətbəx bıçaqlarının tiyəsi poladdan, dəstəyi ağacdan hazırlanır. Belə bıçaqlarla ət, 
kartof, soğan, kələm, xiyar və s. kimi qida məhsulları soyulub doğranılır. Boyvəboy bütöv tiyəli 
mətbəx bıçaqları ilə yanaşı, açılıb-bükülən («qatlanma») bıçaqlar çox vaxt cibdə gəzdirildiyindən 
«cib bıçağı»da adlanır.
59
 
Qəmə qatlanmayan bıçaqların bir növü olub ölçüsünün kiçik olması ilə  xəncərdən 
fərqlənirdi. Mətbəx bıçağından fərqli olaraq, qəmənin tiyəsi ikiağızlı olmaqdan əlavə, həm də 
ayrıca qinda saxlanılırdı. Qəmə çox vaxt xəncər  əvəzinə  kəmərdən asılaraq fərdi soyuq silah 
növü kimi də işlənmişdir. 
Qənd çəkici, adətən, ikibaşlı düzəldilirdi. Onun bir başı yumru, digəri isə yastı və iti olur. 
Qənd çəkicinin dəstəyi çox vaxt dəmirdən lülə formasında düzəldilirdi. Sonralar ağac dəstəkli 
qəndqıranlar dəb düşmüşdür. Çəkicin yumru başı ilə  kəllə  qənd sındırılır, iti ucu  ilə  qəlpələr 
qırılırdı.
60
 
Qənd qayçısı ölçü etibarilə böyük və kiçik düzəldilirdi. Onların bir qisminin ağızı mişar 
kimi diş-diş olurdu. Böyük qənd qayçısı vasitəsilə iri qənd parçaları sındırılır, kiçikləri ilə parça 
qənd xırdalanırdı.
61
 
Qayçı,  həmçinin müxtəlif böyüklükdə hazırlanırdı. Məişət qayçısının (dərzi, bərbər, bığ) 
qolları ortadan biri-birinə bəndlənirdi. Qayçıdan əsasən paltar biçmək, saç, bığ düzəltmək və s. 
məqsədlər daşıyırdı.
62
 Bundan əlavə, «ilmə» (xov) qayçısı  və «qırxılıq» adlanan təsərrüfat 
qayçısından da istifadə olunurdu. İlmə (xov) qayçısının ucu dimdikli düzəldilməklə, xalçanın 
xovunu qırxmaq üçün işlədilirdi. 
Ərsin ev məişətində ən çox işlənən kəsici və qaşıyıcı hacat olub iki cür hazırlanırdı. Kiçik 
ölçülü xəmir kəsən ərsinin ağız tərəfi yastı, əl tutan dəstəyi isə buruq-buruq düzəldilirdi. Xəmir 
ərsinindən fərqli olaraq, təndir  ərsininin bir başı qarmaq şəklində olub «koğa» və ya «qıra» 
adlanırdı.