Şirvanşahlar dövləti. Şirvan Dərbənddən Kür çayına doğru Xəzər dənizi sahillərindəki Azərbaycan torpaqlarını əhatə edirdi. Mərkəzi Şirvan şəhəri idi. Şirvanşahlar dövlətini Məzyədilər-bəzən Şeybanilər və ya Yezidilər sülaləsi idarə edirdi. Məzyədilərin görkəmli nümayəndəsi olan Yezid ibn Məzyəd xəlifə Harun ər-Rəşid (786-809) zamanı Cənubi Qafqaz vilayətinin, o cümlədən Şirvanın hakimi idi. O, xilafətə dayaq məqsədilə Azərbaycana köçürtdükləri Rəbiə tayfasından idi. Misir və Suriyadan köçürülən ərəblər, əsasən, Aran, Şirvan və Dərbənddə yurd salmışdılar. Məzyədilər ilk dəfə Aranda paytaxtı Bərdə olan yarımmüstəqil feodal dövləti-əmirlik yaratmışdılar. Yezid ibn Məzyədin ölümündən sonra növbə ilə onun oğulları Əsəd, Xalid və Məhəmməd Cənubi Qafqaz valisi təyin edildilər. 859-cu ildə Məhəmməd ibn Yezid öz iqamətgahını Gəncəyə köçürdü. IX əsrin sonlarında Aran, Bərdə Sacilərin əlinə keçdiyindən məzyədilərin nümayəndələri Şirvana köçdülər, türkləşməkdə olan ərəb nəsilləri Şirvanda cəmləşdilər. 861-ci ildə Məzyədilər sülaləsindən Heysam ibn Xalid Şirvanı müstəqil elan etdi və Şirvanşah titulunu qəbul etdi. 917-ci ildə qonşu Lahicanşahlıq Şirvanşahlar dövlətinə birləşdirildi. Bununla əlaqədar 918-ci ildə Şirvanşah Əbu Tahir (917-948) paytaxtı Şamaxıya köçürdü və Yezidiyyə adlandırdı. Şirvanşahın qoşunları Qəbələ (981-982), Bərdə (982) və Şirvanı (983), Dərbənd əmirliyini (988) ələ keçirdilər. Dərbənddən sonra Xursan və Tabasaran, Şəki və Sənariyə Şivarşahlar dövlətinə qatıldı.
