Azərbaycanda Peşə Təhsili və Təliminin (ptt) inkişafına Avropa İttifaqının dəstəyi

“Elektron voltmetrləri və ommetrləri haqqında məlumat verir” 

Elektron cihazların üstün cəhətləri hansılardır? 

Elektron voltmetrlərlə hansı gərginlik diapazonunu ölçmək mümkündür? 

Elektron voltmetrləri müxtəlif gərginlik pilləsini ölçmək üçün necə tənzimləyirlər? 

Elektron voltmetrlərdə hansı ölçü mexanizmli cihazlardan istifadə edilir? 

Elektron ommetr vasitəsilə hansı parametrlər ölçülür? 

Elektron ommetrin iş prinsipi necədir? 

Elektron ommetr nəyə deyilir? 
3.3.1. Elektron vattmetrlərin işini izah edir 

Elektron vattmetrlər 
Son diodlarda, stabilitronlarda və s.) yığılır. Bu elektron cihazlar elektromexaniki 
cihazlara nisbətən müəyyən üstünlüklərə malikdir. Bunlardan hərəkət edən 
mexanizmin olmaması, geniş tezlik diapazonunda işləməsi, yüksək həssaslığa 
malik olması, ölçü nəticəsinin məsafəyə ötürməsi kimi xassələri göstərmək olar. 
Elektron elementlərdən yığılmış vattmetrin sadələşdirilmiş sxemi 3.3.1.-də 
göstərilmişdir. Burada qidalandırma mənbəyinə R
1
VƏ 
R
2
rezistorlarından ibarət gərginlik bölücüsü 
qoşulur və onun müqaviməti 
(R
1
+
R
2
) » R
1
 
bərabərsizliyi əsasında seçilir. R
1
rezistorunda düşən gərginlik (U
1
) şəbəkənin gərginliyinə 
mütənasibdir. Yəni şəbəkədə U
1
= i
1
R
1
= r
y
U
y
∙ R
y
müqaviməti ilə ardıcıl iki eyni R
3
« R
y
, müqaviməti 

---

36 
qoşulur və onlardan i
y
yük cərəyanı axır.
Sxem 3.7 Elektron vattmetrin prinsipial sxemi 
Onda R
3
müqavimətində gərginlik düşgüsü belə olar.
U
2
=i
y
R
3
=r
2
iy 
Onda D
1
diodunda müəyyən zaman anında
U' = U
1
 +U
2
= r
1
u
y
 + r
2
i
y
 
cəmi, D
2
diodunda isə U' = U
1
-U
2
 = r
1
U
y
- r
2 
I
y
fərqi tətbiq olunacaq. İN-indikatorunda Δ U = (i'-i")R
4 
gərginlik fərqi yaranacaqdır. Burada i' və i" D
1
və D
2
diodlarına tətbiq olunmuş gərginliyin 
kvadratına mütənasib olan düzləndirilmiş cərəyanlardır.
Onda i' =r
3
(U
1
 +U
2
)
2

i" = r
3 
(U
1
 - U
2
)
2 
olur və Δ U-nun qiyməti aşağıdakı asılılıqdan müəyyən olunur. Δ U = 4U
1
 U
2
U
3
 
R
4
= 4rui
y
=r
0
P P gücün ani qiymətidir. Maqnit elektrik İN-indukatoru ΔU-nun orta qiymətindən 
təsirləndiyi üçün onun hərəkət edən hissəsinin a dönmə bucağı gücə mütənasib olur. 
Şəkil 3.6 Elektron vattmetr
 
 
3.3.2.Tələbələr üçün fəaliyyətlər 

Gücü və enerjini ölçmək üçün hansı cihazlardan istifadə edildiyini araşdırın və 
müzakirə edin. 

Elektron cihazların elektromexaniki cihazlara nisbətən üstünlüklərini araşdırın və 
fikirlərinizi yoldaşlarınızla paylaşın.

---

37 

Elektron vattmetrin prinsipial sxemi öyrənin və qeydiyyat dəftərinizdə çəkin. 

Aşağıdakı şəkillərə əsasən vattmetrləri müqayisə edərək müzakirə edin. 
Şəkil 3.7 elektron vattmetrlər
3.3.3. Qiymətləndirmə 
Aşağıdakı qiymətləndirmə meyarına əsasən qiymətləndirəcəksiniz: