Dərs vəSAİTİ Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin

sistem”  sxemini  şərh edərək beynəlxalq münasibətlərin 
gəlcəkdə ən azı iki istiqamətdə inkişafını proqnozlaşdırır: 
 
1.
 
Yeni ikiqütblülüyə doğru hərəkət  (mövcud güc 
mərkəzlərinin koalisiyasının və yaxud da onlardan birinin 
bazasında yeni fövqəldövlətin yaranması ilə).  
2.
 
Çoxqütblülüyün meydana gəlməsi (güc mərkəz-
lərinin təməl parametrləri ilə ölçülən sərbəst oyun 
nəticəsində).  
 
Yeni ikiqütblülük şəraitində  üç istiqamətdə güc 
mərkəzlərinin yaranması ehtimal olunur: 
1. Asiya-Sakit okean regionu (ASR). Əgər Çin ciddi 
daxili münaqişələrdən qaça bilsə, paralel olaraq hərbi güc 
də daxil olmaqla, stabil iqtisadi inkişaf tempini (1980-ci 
illərdə  və 1990-cı illərin birinci yarısında olduğu kimi) 
qoruyub saxlaya bilsə, XXI əsrin ilk rübünün sonlarında 
artıq ABŞ üçün ciddi rəqibə çevrilə bilər (heç olmasa, ASR 
regionunda). Bu zaman rəqabət səhnəsi Atlantika və 
Avropadan Asiyaya və Sakit okean regionuna keçə bilər. 
Rəqabətin ilkin elementləri artıq görünməkdədir. ABŞ 
Çində insan hüquqlarının pozulması, uyğur, Tibetin 
müstəqilliyi və s. məsələləri qaldırır. Həmçinin, Çinin 
Şimali Koreya və Yaponiya ilə münasibətləri və s. 
məsələlər də müxtəlif səviyyələrdə müzakirə obyektinə 
çevrilir. 

---

63 
 
Çinin ABŞ-a alternativ güc mərkəzinə çevrilməsi 
onun a) “üçüncü dünya” adından çıxış edə bilib-
bilməməsindən, b) Rusiya ilə partnyor və müttəfiq 
münasibətləri qurmasından və s.) Asiyada davamlı koalisiya 
(islam dövlətləri və Hindistanla) yarada bilməsindən çox 
asılıdır. 
2. Atlantika regionu. Proqnozlara görə, 2020-2025-ci 
illərdə iki güclü koalisiyanın – ABŞ-ın başçılıq etdiyi Sakit