2
MÖVZU №
9/1
«
AZƏRBAYCAN XVIII ƏSRDƏ
»
PLAN
GİRİŞ
1.
XVIII əsrin əvvəllərində Azərbaycanın daxili vəziyyəti.
Azərbaycan torpaqlarının Rusiya və Osmanlı dövlətləri
tərəfindən işğal edilməsi.
2.
Azərbaycan torpaqlarının azad edilməsi.
3.
Azərbaycan Nadir şahın hakimiyyəti dövründə.
NƏTİCƏ:
Ə D Ə B İ Y Y A T:
1.
Azərbaycan tarixi. Dərslik.(S. Əliyarlının red. ilə). Bakı, 1996, 2009
səh.460-569
2.
Azərbaycan tarixi. Dərslik. I cild. Bakı,1994
3.
Şükürov K. Azərbaycan tarixi. (Üç hissədə) I hissə. Bakı,2004
4.
Azərbaycan tarixi, 7 cilddə. Bakı, 1998, 2007. III cild. səh.347-485
5.
Bakıxanov A. Gülüstani-İrəm. Bakı, 1990
6.
Əliyev F. XVIII əsrin birinci yarısında Azərbaycanda ticarət. Bakı,
1964
7.
Qarabağnamələr. I-II-III cildlər. Bakı, 2006,
8.
Əliyev F. Əliyev M. Naxçıvan xanlığı. Bakı, 1996
9.
Hüseynov Y. Qarabağnamələr Azərbaycan
tarixini öyrənmək üçün
mənbə kimi. Bakı, 2007
10.
İrəvan xanlığı. Bakı,2010
11.
İsmayıl M. Bağırova M. Şəki xanlığı. Bakı, 1997
12.
Mustafayev T. XVIII yüzillik-XIX yüzilliyin əvvəllərində Osmanlı-
Azərbaycan münasibətləri. Bakı,2002
13.
Mustafayev T. Quba xanlığı. Bakı, 2005
14.
Tahirzadə Ə. Nadir şah Əfşar. Bakı, 2005
3
GİRİŞ
XVIII əsrin əvvəllərində tərkibinə bir çox ölkələrlə yanaşı,
Azərbaycanın da daxil olduğu Səfəvi dövlətinin ağır günlərində şah Sultan
Hüseyn kömək almaq üçün Rusiyaya müraciət edir. Beləliklə, Xəzərsahili
əyalətlərə yürüş etmək üçün zəmin yarandı.
Səfəvi dövlətin zəifləməsindən istifadə edən Osmanlı imperiyası da
öz qoşunlarını Cənubi Qafqaza doğru yeritdi. 1722-1723-cü
illərdə
Azərbaycanın Xəzərsahili əyalətləri Rusiya tərəfindən işğal edildi. Lakin
türklərlə müharibəyə girişməyi istəməyən Rusiya
bir qədər götür-qoydan
sonra Osmanlı imperiyasına bu bölgəni bölüşdürmək barədə müqavilə
bağlamağı təklif etdi. Müqaviləyə əsasən Türkiyə tərəfi Rusiyanın
işğal
etdiyi
Xəzərsahili əyalətləri Səfəvilər tərəfindən "Rusiyaya güzəşt edilmiş
kimi" təsdiq etdi. Rusiya tərəfi isə öz növbəsində Türkiyə tərəfindən Qərbi
Qafqazın və Cənubi Azərbaycanın işğalına etiraz etməyəcəyini bildirdi.
Paytaxt
Isfahanla birlikdə Iraq, Fars, Xorasanın Əfqanların,
Azərbaycanın yarıdan çoxunun, Gürcüstan və Ermənistanın Osmanlı
imperiyasının, Xəzərsahili ərazilərin Çar Rusiyasının əlinə keçməsi Səfəvi
hakim dairələrini hərəkətə gətirdi.
Bu qüvvələrin və ərazilərin
birləşdirilməsində Nadirqulu xan (1689-1747) böyük rol oynadı. Nadir 1736-
cı il fevralın 26-da taxta oturdu və şah elan edildi.
M
övzunu öyrənərkən qarşımıza qoyduğumuz əsas vəzifə XVIII əsrin
əvvəllərində Azərbaycanın daxili vəziyyəti, Azərbaycan torpaqlarının
Rusiya və Osmanlı dövlətləri tərəfindən
işğal edilib bölüşdürülməsi, bu
torpaqların işğalçılardan azad edilməsi və Azərbaycanın Nadir şahın
hakimiyyəti dövründə siyasi, sosial-iqtisadi
münasibətlərinin və mədəni
ink
işaf səviyyəsinin araşdırılmasıdır.
