Азярбайъан республикасы

Boru kəmərlərinin hava ilə təmizlənməsi və sınağında 
təhlükəsizlik zonaları
Boru
kəmərlərinin
şərti diametri,
mm
Içərisi
təmizlənən
zaman boru
kəmərinin
oxundan hər
iki tərəfə
təhlükəli
zonanın
radiusu, m
Içərisi
təmizlənən
zaman boru
kəmərindən
şotkanın və ya
porşenin
çıxması
istiqamətində
təhlükəli
zonanın radiusu,
m
Sınaqlar
zamanı boru
kəmərinin
oxundan hər
iki tərəfə
təhlükəli
zonanın
radiusu, m
300-ə qədər
300-500
500-800
800-1000
1000-1400
40
60
60
100
100
600
800
800
1000
1000
100
150
200
250
250
4.9.6.19. Boru kəmərlərinin üfürülməsində qazın
buraxılma yerindən binalara, dəmir yolu və maşın yoluna,
elektrik ötürücü xətlərinə, yaşayış məntəqələrinə qədər
minimal məsafəni bu Qaydaların 6-cı cədvəli üzrə qəbul etmək
lazımdır.
4.9.6.20. Hidravlik sınaqlar zamanı və suyun boru kəmərlə-
rindən çıxarılmasından sonra təhlükəli zonalar müəyyənləşdiril-
məli (cədvəl 7) və yerlərdə xəbərdaredici nişanlarla
işarələnməlidir.
4.9.6.21. Boru kəmərlərinin hidrogen sulfid tərkibli qazla
üfürülməsi və sınağı qadağandır.
4.9.6.22. Boru kəmərlərinin pnevmatik sınağı hava ilə və
ya təsirsiz qazla, əvvəllər karbohidrogenli partlayış təhlükəli
347

---

mühit nəql etmiş boru kəmərlərinin pnevmatik sınaqları-
təsirsiz qazla aparılmalıdır.
Cədvəl 7
Boru kəmərlərinin hidravlik sınaqlarında təhlükəsizlik
zonaları
Bo
ru
k
əm
ər
in
in
d
ia
m
et
ri,
m
m
82
,5
k
qq
/s
m
2
t
əz
yi
ql
ə 
sı
na
ql
ar
da
b
or
u 
kə
m
ər
in
in
o
xu
nd
an
h
ər
ik
i
tə
rə
fə
t
əh
lü
kə
li 
zo
na
nı
n 
ra
di
us
u,
m
82
,5
k
qq
/s
m
2
t
əz
yi
ql
ə 
sı
na
ql
ar
da
b
or
u 
kə
m
ər
lə
rin
in
u
cl
ar
ın
da
n
qa
pa
yı
cı
nı
n 
m
üm
kü
n 
qo
pm
a 
is
tiq
am
ət
in
də
t
əh
lü
kə
li 
zo
na
nı
n
ra
di
us
u,
m
82
,5
k
qq
/s
m
2
-d
ən
a
rt
ıq
t
əz
yi
ql
ə 
sı
na
ql
ar
da
b
or
u 
kə
m
ər
lə
rin
in
ox
un
da
n 
hə
r 
ik
i t
ər
əf
ə 
tə
hl
ük
əl
i z
on
an
ın
r
ad
iu
su
, 
m
82
,5
k
qq
/s
m
2
-d
ən
a
rt
ıq
t
əz
yi
ql
ə 
sı
na
ql
ar
da
b
or
u 
kə
m
ər
lə
rin
in
u
cl
a-
rın
da
n 
qa
pa
yı
cı
nı
n 
m
üm
kü
n 
qo
pm
a 
is
tiq
am
ət
in
də
t
əh
lü
kə
li 
zo
na
nı
n
ra
di
us
u,
m
100-300
300-500
500-800
800-1000
1000-1400
75
75
75
100
100
600
800
800
1000
1000
100
100
100
150
150
900
1200
1200
1500
1500
348

---

4.9.6.23. Üfürülmə və ya sınaqlar zamanı boru kəmərlə-
rinin vəziyyətini müşahidə etmək üçün işlərin rəhbəri ilə
ikitərəfli rabitə əlaqəsi olan baxıcılar ayrılmalıdır və onlar
aşağıdakıları yerinə yetirməyə borcludurlar:
-onlara həvalə olunmuş boru kəməri sahələrində
müşahidə aparmağa;
-yeraltı və yerüstü boru kəmərlərinin sınağı zamanı
hərəkət üçün bağlı olan təhlükəli zonalarda və yollarda
adamların, heyvanların olmasına və nəqliyyat vasitələrinin
hərəkətinə yol verməməyə. Təhlükəli zonaların bu Qaydaların
6-cı və 7-ci cədvəllərində göstərilmiş ölçülərini 1,5 dəfə
artırmağa;
-üfürülmənin və sınaqların aparılmasına mane olan və
boru kəmərinin yaxınlığında olan adamlar, heyvanlar, tikililər
və nəqliyyat vasitələri üçün təhlükə yaradan bütün vəziyyətlər
haqqında işlərin rəhbərinə dərhal xəbər verməyə.
4.9.6.24. Üfürülmə üçün boru kəmərinə təsirsiz qazın və
ya buxarın verilməsi, hər iki tərəfində qapayıcı armatur quraş-
dırılmaqla çıxarıla bilən boru kəmərinin və ya elastik şlanqın
vasitəsi ilə aparılır. Üfürülmə qurtardıqdan sonra müvəqqəti
quraşdırılmış boru kəməri və ya şlanqlar çıxarılmalı, qapayıcı
armaturlarda isə qapayıcı quraşdırılmalıdır.
4.9.6.25. Boru kəməri təbii qazla istismara
buraxılmazdan əvvəl, verilmə (vurulma) yerinə təzyiqi 1
kqq/sm
2
-dan artıq olmayan qaz vurmaqla boru kəmərindəki
hava sıxışdırılıb çıxarılmalıdır. 
4.9.6.26. Dəmiryolu və avtomobil yolları ilə kəsişmə zo-
nasında yaşayış məntəqəsi, təsərrüfat obyekti yaxınlığında qaz
kəmərinin qazla sınağını, sınaqların vaxtını və təhlükəsizlik
tədbirlərini yerli hökumət (bələdiyyə) orqanlarının
nümayəndələri və bu obyektləri (müxtəlif növ yollar daxil
olmaqla) istismar edən təşkilatlarla razılaşdıraraq aparmaq
lazımdır.
349

---

4.9.6.27. Neftqaz kəmərinin mühafizə olunan zonası əra-
zisində təmir işləri və ya işlərin icra planı üzrə qazılan çuxurlar
(xəndəklər) istisna olmaqla layihədə nəzərdə tutulmayan
kanalizasiya quyularının quraşdırılmasına və digər dərinliklərin
qazılmasına yol verilmir.
4.9.6.28. Boru kəmərlərinin sınaqlarının dövriliyi neftqaz-
çıxarma müəssisəsi tərəfindən nəql olunan mühitin
xüsusiyyətləri, onun nəql olunma şəraiti və korroziya
proseslərinin sürəti nəzərə alınmaqla müəyyənləşdirilməlidir.
Boru kəmərlərinin yoxlanmasının əsas nəticələri texniki
pasportda əks olunmalıdır.
4.9.6.29. Boru kəmərlərinin istismarı layihədə nəzərdə
tutulmuş parametrlərlə həyata keçirilməlidir. Texnoloji prosesə
və reqlamentə dəyişikliklər ancaq müəssisənin texniki rəhbərli-
yinin təsdiq etdiyi layihə-smeta sənədləri olduqda əlavə edilə
bilər.
4.9.6.30. Partlayış - yanğın təhlükəli və aqressiv qazların
və məhsulların vurulması üçün nəzərdə tutulan boru
kəmərlərini çöl şəraitində onların kipləşdirilməsi üçün tətbiq
edilən «xamıtlar»ı və digər quruluşları olduqda istismar etmək
qadağandır.
4.9.6.31. Neftqaz kəmərlərinin profilaktik baxışı zamanı
baxıcılara mühafizə zonasının ərazisindəki quyulara və digər
çuxurlara enmək qadağandır.
4.9.6.32. Neftqaz yığımı boru kəmərlərinin yoxlama apa-
rılma müddəti 8 ildə bir dəfədən az olmayaraq müəssisənin
müdiriyyəti və texniki nəzarət xidməti tərəfindən, analoji boru
kəmərlərinin təcrübəsini, əvvəlki yoxlamanın xarici baxışının
nəticələrini və yoxlamalararası dövrdə boru kəmərlərinin təh-
lükəsiz və qəzasız istismarı təminatının vacibliyindən asılı
olaraq müəyyənləşdirilir.
350

---

Istismara yeni buraxılmış neftqaz kəmərlərinin ilk yoxla-
masını istismar başlayandan 1 il sonradan gec olmayaraq
aparmaq lazımdır.
4.9.6.33. Neftqaz yığımı boru kəmərlərinin yoxlanması,
texniki nəzarət xidməti tərəfindən işlənib hazırlanmış müəssi-
sənin baş mühəndisi (texniki rəhbərliyi) tərəfindən təsdiq
edilmiş cədvəllə müəyyənləşdirilmiş qaydaya uyğun
aparılmalıdır.
4.9.6.34. Boru kəmərlərinin möhkəmliyə və kipliyə dövri
sınağı, bir qayda olaraq, boru kəmərlərinin yoxlanması
keçirilən zaman aparılmalıdır.
4.9.6.35. Boru kəmərlərinin izolyasiya örtüyünün vəziy-
yətinə dövri nəzarət, qruntu açmadan izolyasiyasının
zədələnməsini aşkar etməyə imkan verən mövcud diaqnostika
üsulları ilə, müəssisənin rəhbərliyinin təsdiq etdiyi cədvəl üzrə
aparılmalıdır.