B. N. Oripov tasviriy san’at va uni 0 ‘qitish metodikasi

83

---

25- rasm.
novdasini olib, uning aw al bargini, so‘ngra novdasini chizish 
mashq qilinadi. Bu yerda barglarning bir-biridan farqi, ularning 
novdaga qay tarzda (parallel yoki ketma-ket) joylashishiga e’tibor 
beriladi (25- rasm).
Qush va hayvonlar rasmini chizish
Yer yuzidagi qushlar olami, hayvonot dunyosi tabiatga o‘ziga 
xos go‘zallik baxsh etadi. Qushlaming tashqi ko‘rinishi, shakli, 
pat-parlari, ranglarining turli-tumanligi kishi e ’tiborini o ‘ziga 
jalb etadi.
Rasm chizuvchi tabiatga mehr bilan boqar ekan, undagi 
o‘t-o ‘lanlar, daraxtlar bilan birga, uzoq-uzoqlarda o ‘tlab yurgan 
sigir, buzoq, qo‘zilar, telefon simlarida tizilib o‘tirgan qaldir-
84

---

g‘ochlar, samoviy ko‘kda aylanayotgan qarchig‘ay-u, laylaklar 
yoki daraxt shoxida qag‘illayotgan olahakkalami ко‘rish qanchalik 
xush yoqsa, ularning rasmini chizish ham shunchalik zavqli 
bo‘ladi. Ularning rasmini chizish uchun esa qobiliyat, iste’dod, 
mashq va amaliy tajribalar zarur bo‘ladi.
Shu boisdan qush va hayvonlar rasmini chizish malakalarini 
shakllantirish ustida alohida-alohida to ‘xtab o‘tamiz.
Qush rasmini chizish
Qushlar gavdasi pat-parlar bilan qoplangan, oldingi oyoqlari 
qanotga aylangan va uchishga moslashgan, issiqqonli, umurtqali 
hayvonlar turiga mansubdir. Qushlarning oyoqlari daraxtlarda 
turish, yerda yurishga yaxshi moslashgan bo‘ladi.
Qushlarning tashqi ko‘rinishi xilma-xildir. Bu tuzilish 
ularning yashash sharoitiga bog‘liq holda shakllanadi. Patlarining 
rangi ham, xatti-harakatlari ham yashash sharoitiga, tevarak- 
atrof muhitiga bog‘liqdir.
Qushlar rasmini chizish biroz murakkabroq. Shu boisdan 
ularni tasvirlashni yon tomondan boshlash m a’quldir. Yon tomon- 
dan qarab, aw al uning gavdasi, so‘ngra bo‘yni, boshi, dumi va 
oyog‘i chiziladi.
Rasm chizuvchi avvalam bor qushning tu rish holatin i 
yaxshilab kuzatib, shu ko‘rinish b o ‘yicha kontur chiziqlar 
chizib oladi. So‘ngra gavda ko‘rinishini tuxum shaklida chizib 
oladi, boshi va dumini esa kontur chiziqlarda belgilab oladi. 
Naturaga tez-tez qarab, qushning to ‘la shakli va asosiy belgilari 
chiziladi. So‘ngra unga tushayotgan yorug‘-soyalar asosida, 
mayda shtrixlar vositasida to l a tasvir yaratiladi. Rasm chizish 
m ashqini 26- rasm dan foydalangan holda olib borishingiz 
mumkin.
Muayyan ko‘nikmaga ega bo'lgach, kitobni yopib qo‘yib, 
natura bo‘yicha (qushlarning qotirilgan nusxasi) yoki tirik tovuq, 
kaptar, olahakka, qaldirg‘och, o ‘rdak kabilarning o‘ziga qarab 
rasmini chizishga urinib ko‘ring.